Ο Ξεναγός των Γκράφιτι της Αθήνας

Το VICE κάθε εβδομάδα θα παρουσιάζει τις εργασίες των φοιτητών που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Δημοσιογραφίας - "Η δημοσιογραφία και η δημοσιογραφική αφήγηση στην Τηλεόραση" του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου με θέμα Graffiti- Τέχνη ή Βανδαλισμός; Δείτε ολοκληρωμένη την εργασία, εδώ.

Δείτε εδώ τι λένε η καθηγήτρια-υπεύθυνη του εργαστηρίου τηλεόρασης Ιωάννα Βώβου και ο δημοσιογράφος Χρίστος Καλουντζόγλου

Ένας άνθρωπος που θέλει να γνωρίσει την Αθήνα, θα έρθει και θα επισκεφθεί αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, θα κάνει μια βόλτα στην Πλάκα και θα ψωνίσει σουβενίρ από το Μοναστηράκι και θα μπορεί να πει ότι είδε την πόλη. Θα έχει γνωρίσει, ικανοποιητικά, την ιστορία της. ΄Η τουλάχιστον έτσι θα πιστεύει. Είναι όμως μόνο έτσι; Πού βρίσκεται η αληθινή ιστορία, η αληθινή ζωή μιας πόλης;

Αν οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μουσεία -ακόμα και αυτά που φτάνουν στη σύγχρονη ιστορία της- αφηγούνται την επίσημη ιστορία της Αθήνας, η υπόθεσή μας είναι πως τα γκράφιτι δείχνουν την άλλη πλευρά της. Δείχνουν πώς βιώνουν και εκφράζουν αυτήν την ιστορία οι κάτοικοί της. Γι' αυτό το λόγο η παραγωγή γκράφιτι των τελευταίων χρόνων σε κάθε γωνιά της πόλης έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μέσα από αυτά υπάρχουν αναφορές στην οικονομική κρίση, στην πολιτική κρίση και πόλωση. Υπάρχουν στοιχεία της τελευταίας επικαιρότητας. Υπάρχει η έκφραση μιας καλλιτεχνικής τάσης που δεν βρίσκεται συχνά σε γκαλερί και πινακοθήκες. Υπάρχουν προβληματισμοί των οποίων το βάθος δεν μπορείς να εκτιμήσεις, απλά περνώντας βιαστικά μπροστά από έναν τοίχο.

Ένα πρόσφατο αφιέρωμα της εφημερίδας Guardian ανέλυσε πώς η οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση στην Ελλάδα έχει κάνει την Αθήνα "Μέκκα" για καλλιτέχνες του δρόμου -τα γκράφιτι της πόλης δεν στερούνται ούτε πολιτικής σημασίας ούτε καλλιτεχνικής αρτιότητας.

Έχοντας αυτά στο μυαλό μας, συναντήσαμε έναν άνθρωπο που κάνει την ξενάγηση στην πόλη της Αθήνας μέσω των γκράφιτι. Ο Μανώλης Ηλιόπουλος είναι αρχιτέκτονας και street artist και μέσω της πλατφόρμας www.dopios.com προσφέρει σε τουρίστες και επισκέπτες, ένα street art tour: μία περιήγηση στην πόλη βασισμένη στους τοίχους της. Θελήσαμε, λοιπόν, να μάθουμε από τον ίδιο ποια ιστορία πιστεύει πως αφηγούνται τα γκράφιτι. «Κάθε πραγματάκι στο δημόσιο χώρο είναι κάτι ανεξάρτητο, έχει μια δική του ιστορία. Σαν σύνολο όλες αυτές καθρεπτίζουν φαντάζομαι την πραγματικότητα του τί συμβαίνει στην κοινωνία. Το γεγονός ότι είναι τα πάντα βαμμένα… αντιπροσωπεύει ίσως τη νοοτροπία της Ελλαδός σε αυτή τη φάση, το χάος που επικρατεί με την κακή και την καλή του πλευρά. Ή μπορεί όλο αυτό το χρώμα να αντιπροσωπεύει την ενέργεια και τη δημιουργικότητα της νέας γενιάς ή το ότι έχουν μπουχτήσει όλοι οι νέοι ή το ότι δεν έχουν χρήματα οι ιδιοκτήτες να ζήσουν ή ενέργεια για να καθαρίσουν τις επιφάνειες ή δεν τους νοιάζει ή…», μας λέει.

Κανείς δεν υποστηρίζει βέβαια πως αυτή η ιστορία που βρίσκεται στα γκράφιτι, είναι καθολική και εκφράζει όλο τον πληθυσμό. Οι άνθρωποι που κάνουν γκράφιτι, προέρχονται από συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα κι τείνουν να ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο φάσμα πολιτικών πεποιθήσεων. Γι' αυτό το λόγο οι τοίχοι είναι πιο «γεμάτοι» σε περιοχές χρωματισμένες πολιτικά -όπως είναι, για παράδειγμα, τα Εξάρχεια- και πιο «καθαροί», σε περιοχές που θεωρούνται πιο "καλές", πιο εύρωστες οικονομικά, που συγκεντρώνουν άλλου είδους πληθυσμό -όπως είναι το Κολωνάκι. Οι τοίχοι αυτοί εκφράζουν μία μερίδα του πληθυσμού που βρίσκει πως δεν έχει άλλη φωνή και νιώθει την ανάγκη να εκφραστεί μέσα από αυτό το είδος τέχνης, μια μερίδα που τα τελευταία χρόνια ολοένα και αυξάνεται. Τα γκράφιτι, μας είπε ο Μανώλης, «εκφράζουν την παθογένεια της κοινωνίας μας».

Η ερώτηση «για ποιο πράγμα μιλάνε τα γκράφιτι σε μία πόλη», μάλλον δεν έχει συγκεκριμένη απάντηση. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο άνθρωπος που θέλει να καταλάβει τί συμβαίνει σε μια πόλη, πρέπει να μάθει να κοιτάει το αποτύπωμα των κατοίκων της πάνω της. Εκεί θα διαβάσει τη δική του απάντηση.

Για το συγκεκριμένο ρεπορτάζ εργάστηκαν οι Μαριάννα Αρφαρά, Μελίνα Καλφαντή, Μαρία Λεκάκη, Έφη Πέτρου, Σοφία Στρωτού κι όπως λένε: «Η εργασία αυτή μας έδωσε την ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε κριτικά ένα θέμα που είναι τόσο συνηθισμένο στην καθημερινότητά μας που σχεδόν δεν το παρατηρούμε -τα γκράφιτι βρίσκονται παντού όμως εμείς δεν τα βλέπουμε και πολύ περισσότερο δεν σκεφτόμαστε τι σημαίνουν και πώς λειτουργούν. Με αυτόν τον τρόπο, μπορέσαμε να δούμε ένα κοινότοπο θέμα με άλλο μάτι».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.