Το Ψωμί που Έκανε Ένα Ολόκληρο Νησί να Έχει Παραισθήσεις

Το Αλικούντι είναι ένα μικρό ηφαιστειογενές νησί στη βόρεια ακτή της Σικελίας, στο Αρχιπέλαγος των Αιολίδων. «Δύσκολα θα βρεις πιο θλιβερό και έρημο μέρος απ’ αυτό το δύστυχο νησί», έγραφε ο Γάλλος συγγραφέας Αλέξανδρος Δουμάς στα ταξίδια του το 1835. «Είναι μια γωνιά της Γης ξεχασμένη απ’ τον Θεό, που έχει ξεμείνει στην εποχή του χάους».

Το νησί είναι βραχώδες, απομονωμένο και αραιοκατοικημένο. Δεν υπάρχουν αυτοκίνητα - μπορείς να φτάσεις στη μοναδική κατοικημένη περιοχή ανεβαίνοντας απότομα σκαλοπάτια που είναι σκαλισμένα στον βράχο. Οι κάτοικοι, κυρίως ψαράδες ή βοσκοί, βασίζονται σε γαϊδουράκια για να ανεβοκατεβάζουν βαριά πράγματα από το χωριό. Παρά το μέγεθος και το έρημο τοπίο, το μικρό νησί έχει γίνει πολύ γνωστό - και όχι για την άγρια ομορφιά του ή την ηρεμία του.

Μεταξύ 1903 και 1905 οι κάτοικοι άρχισαν να βλέπουν οράματα: Μάγισσες που έκαναν συμπόσια σε απομακρυσμένες παραλίες, τσουβάλια που μιλούσαν, γυναίκες που έβγαζαν φτερά και έρχονταν στο νησί για να κάνουν τα ψώνια τους, φαντάσματα, κλόουν και μαλακά βότσαλα που έπεφταν από τον ουρανό. Οι ειδικοί πιστεύουν πως όλα αυτά οφείλονταν στο ψωμί της περιοχής.

Τότε η σίκαλη ήταν πυλώνας της διατροφής της περιοχής, χρησιμοποιούνταν στο ψωμί και σε μπισκότα. Δυστυχώς το φυτό σίκαλη είναι επιρρεπές στη μόλυνση από έναν μύκητα που λέγεται ερυσίβη (επιστημονικό όνομα claviceps purpurea). Όταν μολύνεται, το συνήθως κίτρινο φυτό αποκτά μαύρες μικρές ακίδες στην κεφαλή. Η ερισύβη παράγει ένα αλκαλοειδές που λέγεται λυσεργικό οξύ, που είναι επίσης το βασικό συστατικό του LSD. Αν το φας, δηλαδή, τριπάρεις άσχημα.

Ιστορικά ο πληθυσμός του νησιού ήταν φτωχός, έτσι δεν πετούσαν ποτέ φαγητό. Γνωστή ως tizzonara ή στάχτες, λόγω του μαύρου χρώματος, η μολυσμένη σίκαλη μάλλον αλλέθονταν στον μύλο της πόλης για να γίνει αλεύρι. Είναι πιθανό να μόλυνε τις αποθήκες για δεκαετίες.

«Μάλλον οι Βρετανοί το έφεραν στο νησί», είπε ο Paolo Lorenzi, ανθρωπολόγος που πέρασε οκτώ μήνες στο Αλικούντι το 2018 γράφοντας τη διατριβή του σχετικά για το πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης. «Έρχονταν σε αυτές τις περιοχές για να αγοράσουν σικελικά σταφύλια Μαλβαζία για να κάνουν ποτό σέρι και αψέντι». Τα βρετανικά πλοία εμπορεύονταν κυρίως στα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσίνας και του Παλέρμο, και περνούσαν από το αρχιπέλαγος των Αιολίδων.

Αλλά ο Lorenzi λέει ότι άλλοι ειδικοί πιστεύουν ότι η προσβολή μπορεί να άρχισε πολύ πριν τις αρχές του 20ού αιώνα και να συνεχίστηκε για πολύ καιρό από τότε. Η ανθρωπολόγος Marilena Maffei, που ειδικεύεται σε μύθους και θρύλους των Αιολίδων, μίλησε με ηλικιωμένους κατοίκους τη δεκαετία του ‘90 και στις αρχές του 2000. Πιστεύει ότι η ερισύβη μπορεί κάποτε να ήταν συνήθης σε όλο το αρχιπέλαγος και πιστεύει ότι η προσβολή μπορεί να φτάνει αιώνες πίσω.  

Στη μικρή απομονωμένη κοινότητα, οι ντόπιοι μοιράζονταν τα οράμάτά τους - κάποιοι ακόμα πιστεύουν ότι οι μάγισσες και τα φαντάσματα ήταν πραγματικά, μέχρι και σήμερα. Άλλες δεισιδαιμονίες και μυστήρια από το νησί έχουν επίσης επιβιώσει, όπως επισημαίνει το ντοκιμαντέρ του 2007  L’Isola Analogica. Το όνομα του ντοκιμαντέρ δεν είναι μόνο μια αναφορά στην απουσία τεχνολογίας στο νησί, αλλά και στην περίπλοκη σχέση των κατοίκων με την πραγματικότητα και τις δεισιδιαμονίες.

Για παράδειγμα, σε ένα από τα πιο ψηλά σημεία του νησιού βρίσκεται μια εκκλησία του Αγίου Βαραθολαμαίου και μπορείς να την προσεγγίσεις μόνο ανεβαίνοντας 820 απότομα σκαλοπάτια. Οι ντόπιοι μετακίνησαν το άγαλμα του Αγίου σε άλλη εκκλησία, πιο κοντά στο χωριό, για να είναι πιο προσβάσιμο. Σήμερα, οι κάτοικοι λένε ότι μεταξύ 20 και 24 Αυγούστου –οι μέρες που είναι αφιερωμένες στον εορατασμό του Αγίου Βαρθολομαίου– συμβαίνουν σοβαρά ατυχήματα στο Αλικούντι (scuba divers πνίγονται και τουρίστες πέφτουν και σκοτώνονται). Πολλοί αποδίδουν αυτές τις κακοτυχίες στο γεγονός ότι στον Άγιο δεν αρέσει η νέα τοποθεσία του.

Επίσης, το νησί χτυπάνε συχνά στρόβιλοι που σχηματίζονται γρήγορα και αιφνιδιάζουν τους κατοίκους. Σύμφωνα με έναν άλλον θρύλο, υπάρχει ένα ξόρκι που επιτρέπει στους κατοίκους να κόβουν τον στρόβιλο οριζόντια στα δύο και να τον σκορπίζουν στον αέρα. Το ξόρκι διδάσκεται σε επιλεγμένα μέλη της κοινότητας από τη μια γενιά στην επόμενη, συχνά την παραμονή των Χριστουγέννων.

«Αν είχες έρθει πριν από 30 χρόνια εδώ, θα είχες διαπιστώσει ότι η πραγματικότητα λειτουργεί διαφορετικά», λέει ένας κάτοικος που παραμένει ανώνυμος στο ντοκιμαντέρ του 2007. Παρόλο που οι περισσότερες ιστορίες εστιάζουν σε εκείνα τα τρία χρόνια στις αρχές του 20ού αιώνα, πιστεύεται ευρέως ότι γενιές ολόκληρες ανθρώπων μολύνθηκαν από προϊόντα σίκαλης.

Εφόσον οι κάτοικοι του νησιού πήραν το ψυχεδελικό συστατικό χωρίς να το ξέρουν, δεν ήταν προετοιμασμένοι για τις παραισθήσεις. Αυτό έκανε τις εμπειρίες ακόμη πιο έντονες. «Για να νιώσεις ότι έχεις τον έλεγχο όταν παίρνεις LSD πρέπει να αναπτύξεις κάποιες ικανότητες – και αυτές οι ικανότητες τους έμειναν», συμπληρώνει ο άνδρας στο ντοκιμαντέρ.

Όλα άλλαξαν όμως τη δεκαετία του ‘50, όπως εξηγεί ο Lorenzi, όταν το νησί υποδέχτηκε τους πρώτους τουρίστες.

«Λόγω της μυστικιστικής και απομονωμένης φύσης του, το Αλικούντι έγινε σημείο συνάντησης για τους χίπηδες», λέει. Άκουγαν τις ιστορίες των ντόπιων και αναγνώρισαν τα σημάδια του trip με acid. «Για τους κατοίκους ήταν φυσιολογικό. Οι τουρίστες τους βοήθησαν να συνειδητοποιήσουν ότι είχαν ψυχεδελικές παραισθήσεις», εξηγεί ο Lorenzi. «Έτσι οι ιστορίες τους σήμερα επηρεάζονται και από επιστημονικές εξηγήσεις και τη δική τους μαγική οπτική».

Στο τέλος η τοπική εκκλησία ανακήρυξε το ψωμί «του διαβόλου» και οι άνθρωποι το απέφευγαν μέχρι που εξαφανίστηκε τελείως τη δεκαετία του ‘60. Αλλά χρόνια μετά, οι πιο μεγάλοι κάτοικοι ακόμα αφηγούνται τις ιστορίες για εκείνα τα παράξενα παραισθητικά οράματα.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Italy.

Περισσότερα από το VICE

Η Gen Z για τα Πανεπιστήμια και τη Φύλαξη

Μια Παρέα στη Θεσσαλονίκη Ράβει Εσώρουχα Αποκλειστικά για LGBTQ+ Άτομα

Unplugged: Άκουσε το Podcast του VICE Greece

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.