Η Μέρα που Χιλιάδες Άνθρωποι «Ορφάνεψαν» και Αποχαιρέτησαν τον Ανδρέα

Το ημερολόγιο έγραφε 26 Ιουνίου 1996, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Δεν ήταν μια συνηθσμένη μέρα για την ελληνική καθημερινότητα και πολιτική. Ήταν μια ιστορική μέρα.

Τα προβλήματα υγείας για τον Ανδρέα είχαν ξεκινήσει λίγους μήνες νωρίτερα, όταν στις 21 Νοεμβρίου 1995 εισήχθηκε εσπευσμένα στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, με την κατάσταση της υγείας του να είναι κρίσιμη. Εκείνες τις μέρες, η χώρα δεν έκανε τίποτα άλλο από το να περιμένει να ακούσει από τους τηλεοπτικούς δέκτες το κάθε ιατρικό ανακοινωθέν, που είχε γίνει ένα νέο είδος εθισμού για την ελληνική κοινωνία. Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 17 Ιανουάριο 1996 και μετά από έντονες προτροπές, ο Ανδρέας υπέγραψε την παραίτησή του από την Πρωθυπουργία και ουσιαστικά αποσύρθηκε οριστικά από την πολιτική σκηνή, λέγοντας ότι «τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν».

Αξέχαστο παραμένει ένα περιστατικό που έλαβε χώρα στο Ωνάσειο κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του Ανδρέα Παπανδρέου. Μια μέρα, τον επισκέφτηκε στο νοσοκομείο ο αδερφός του, Γιώργος Παπανδρέου. Όταν ο τελευταίος βγήκε από το ιατρικό κέντρο και όλοι οι δημοσιογράφοι έπεσαν πάνω του για να τον ρωτήσουν, «Τι σας είπαν οι γιατροί;», εκείνος απάντησε ατάραχος με τη μυθική ατάκα: «Τίποτα, έχει μια ελαφριά κάκωση μηνίσκου».

Παρά τα καθησυχαστικά λόγια του Γιώργου Παπανδρέου και τις προσπάθειες των γιατρών, η υγεία του Ανδρέα βρισκόταν σε συνεχή επιδείνωση και τις τελευταίες μέρες της ζωής του τις πέρασε στην περίφημη βίλα της οδού Αγράμπελης στην Εκάλη, δίπλα στον γιατρό Δημήτρη Κρεμαστινό. Ήταν οι μέρες που όλοι γνώριζαν ότι ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα για τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. Στις 23 Ιουνίου 1996, ο Ανδρέας πέθανε μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο. Η ιστορία τον θέλει να νιώθει μια αδιαθεσία την ώρα που έτρωγε, με αποτέλεσμα να πάει να ξαπλώσει, για να νιώσει καλύτερα. Λίγες στιγμές αργότερα, άφησε την τελευταία του πνοή, με τη σύζυγό του να διαπιστώνει το αναπόφευκτο και τον Τύπο να γράφει ότι «του έκλεισε τα μάτια ο Τηλέμαχος Χυτήρης».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, «Τα αποτελέσματα της νεφρικής βιοψίας έδειξαν εκτεταμένες βλάβες των νεφρικών σωληναρίων επί εδάφους προηγηθείσης σωληναριακής νεκρώσεως. Τα σπειράματα εμφανίζουν ολικές ή μερικές σκληρυντικές αλλοιώσεις, αλλά στοιχεία σπειραματονεφρίτιδας δεν παρατηρήθηκαν. Στοιχεία συνηγορούντα υπέρ μιας συστηματικής νόσου (π.χ. αγγειϊτιδας) δεν αναγνωρίσθηκαν στο εξετασθέν υλικό. Παρομοίως δεν αποδείχθηκαν στοιχεία ειδικής φλεγμονής ή κακοήθειας».

Οι ρομαντικοί θα θυμούνται πάντα ότι η Ελλάδα έχασε εκείνη την ημέρα έναν μεγάλο πολιτικό. Η Ιστορία πράγματι θα τους δικαιώσει στο ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου καθόρισε όσο λίγοι τη μεταπολιτευτική πορεία της χώρας, αλλού με θετικό και αλλού με αρνητικό πρόσημο. Ωστόσο, εκείνη ήταν η περίοδος που η χώρα είχε φτάσει να κυβερνιέται από μια ομάδα ανθρώπων και πολιτικών προσώπων που εκμεταλλεύονταν την όλο και χειρότερη κατάσταση της υγείας του Ανδρέα και βάζοντας στη βίλα της Εκάλης λούμπεν στοιχεία, όπως καφετζούδες, μέντιουμ, παραδημοσιογράφους και τύπους αμφιβόλου ποιότητος, που είχαν βρει ευκαιρίες για «δουλίτσες» και δημόσιες σχέσεις.

Η κηδεία του Ανδρέα έγινε στις 26 Ιουνίου 1996, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, με τιμές εν ενεργεία αρχηγού κράτους, κάτι που είχε να συμβεί στην Ελλάδα από το 1964, όταν είχε πεθάνει ο τότε Βασιλιάς Παύλος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο ο Τύπος είδε το τελευταίο «αντίο» στον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. Την ώρα που οι New York Times έγραφαν ότι «200.000 τεθλιμμένοι συγγενείς και φίλοι από όλη την Ελλάδα δεν υπολόγισαν τους 39 βαθμούς Κελσίου και παρατάχθηκαν στην ουρά του ιερού ναού του Α΄ Νεκροταφείου, την ώρα που περνούσε η σορός του Παπανδρέου πάνω σε ένα στρατιωτικό όχημα», η Αυριανή δεν τσιγκουνεύτηκε τα νούμερα, μιλώντας για «εκατομμύρια» κόσμου.

VICE Video: Το VICE Συναντά τον Γιάνη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Στην πραγματικότητα, εκεί παρευρέθηκαν σχεδόν 100 πολιτικές προσωπικότητες από όλον τον κόσμο, κάτι που δεν είχε γίνει ποτέ για Έλληνα πρωθυπουργό, γεγονός που είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό, αν σκεφτεί κανείς ότι τα πολιτικά πρόσωπα προέρχονταν από πολλές διαφορετικές παρατάξεις τόσο του Δυτικού κόσμου, όσο και του τότε Ανατολικού Μπλοκ. Μάλιστα, ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Robert Rubin (εκπροσωπώντας τον Πρόεδρο Bill Clinton), ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Klaus Hänsch, ο πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Pierre Mauroy (που εκφώνησε και έναν από τους επικήδειους) ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης, ο Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας Slobodan Milosevic , ο Πρωθυπουργός της Ολλανδίας Wim Kok, ο υπουργός Άμυνας της Μεγάλης Βρετανίας Michael Portillo και ο πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας Oskar Lafontaine.

Κάτι επίσης πρωτοφανές στην ελληνική Ιστορία είναι ότι στην κηδεία του Ανδρέα εκφωνήθηκαν συνολικά 12 επικήδειοι λόγοι, με πρώτο αυτόν του τότε Πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη και τελευταίο αυτόν του γιου του Ανδρέα Παπανδρέου και τότε υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος φυσικά έμεινε στην Ιστορία από τη φράση: «Τα έμαθες τα νέα, πατέρα; […] Πατέρα, θέλουμε να σου μιλήσουμε με τον ίδιο τρόπο, όπως κάθε φορά που συνέβαινε κάτι σημαντικό. Τα νέα είναι τα εξής: ένας σπουδαίος άνδρας, ένας μεγάλος επαναστάτης, ο πατέρας μας, έφυγε. Και θέλουμε να σου πούμε κάτι ακόμη: Σε αγαπάμε. Όλοι που μαζεύτηκαν εδώ, σε αγαπάνε. Όλοι μας ορφανέψαμε. Γεια σου, πατέρα».

Ο Ανδρέας δεν πρόλαβε να εκφωνήσει τον λόγο του στο επερχόμενο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί το 1996, λόγος ο οποίος εν πολλοίς θα καθόριζε τον διάδοχό του στην ηγεσία του κόμματος, ανάμεσα στους «προεδρικούς» του Άκη και τους «εκσυγχρονιστές» του Σημίτη. Ως εκ τούτου, μετά από την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου από την Πρωθυπουργία στις 17 Ιανουαρίου 1996, η Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ, με εισήγηση του Κώστα Σκανδαλίδη, αποφάσισε τις διαδικασίες εκλογής του Πρωθυπουργού από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Την επόμενη μέρα η κοινοβουλευτική ομάδα επέλεξε ανάμεσα στους Κώστα Σημίτη, Άκη Τσοχατζόπουλο, Γεράσιμο Αρσένη και Γιάννη Χαραλαμπόπουλο, με τον Κώστα Σημίτη να γίνεται ο νέος Πρωθυπουργός της χώρας, ενώ τον Ιούνιο του ίδιου έτους το 4ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ τον εξέλεξε και ως πρόεδρο του κόμματος.

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας

Περισσότερα από το VICE

Ποιoς θα Πάρει Φέτος το Mundial, Χρήστο Σωτηρακόπουλε;

Αυτοί που Χειροκροτούν τον Δολοφόνο Ενός Παιδιού, Ζουν Ανάμεσά μας

«Είμαστε Τρελοί κι Ευτυχισμένοι»: Μια Γερή Φωτογραφική Βουτιά στα Εξάρχεια του 1980