Χρήστες Ηρωίνης που Έχουν Πάρει Υπερβολική Δόση Μιλούν για το πώς τους Έφεραν Πίσω στη Ζωή

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK

Ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Τζορτζ Ουάσιγκτον, είπε κάποτε ότι ο θάνατος είναι «μια άβυσσος από όπου κανένας ταξιδιώτης δεν επιτρέπεται να επιστρέψει». Αλλά δεν είχε υπολογίσει τη χρήση ηρωίνης. Πολλοί ζουν στο χείλος του θανάτου και κάποιοι κάνουν ελεύθερη πτώση με μια υπερβολική δόση: σταματά η αναπνοή τους, το πρόσωπό τους γίνεται μπλε και το σαγόνι τους σκληραίνει σε πρώιμο στάδιο νεκρικής ακαμψίας. Παρασύρονται από εκείνο το ποτάμι που δεν γυρίζει πίσω. Αλλά έπειτα, σαν σε σκηνή από ταινία, κάποιος θα τους κάνει μια άλλη ένεση, με ένα μαγικό φάρμακο που θα τους φέρει πίσω στον κόσμο των ζωντανών και θα αρχίσουν να αναπνέουν ξανά και  να ζουν, για να πολεμήσουν ή να «φτιαχτούν» μια άλλη μέρα.

Η ναλοξόνη ζωντανεύει ξανά εκατοντάδες ανθρώπους κάθε χρόνο στη Μεγάλη Βρετανία. Τουλάχιστον πέντε θύματα υπερβολικής δόσης ηρωίνης επαναφέρονται στη ζωή κάθε μέρα στη Σκωτία με τη χρήση ναλοξόνης.  Τα στατιστικά στοιχεία για την Αγγλία είναι αποσπασματικά καθώς δεν υπάρχει εθνικό πρόγραμμα ναλοξόνης, αλλά η Υπηρεσία Ασθενοφόρων του Λονδίνου μου είπε ότι τους τελευταίους δέκα μήνες έχει χορηγηθεί ναλοξόνη σε 1.440 ανθρώπους. Αυτό αντιστοιχεί σε πέντε ζωές την ημέρα στην πρωτεύουσα, χωρίς να υπολογίσουμε τις επιπλέον ζωές  που σώζουν οι εργαζόμενοι στον τομέα της απεξάρτησης από τα ναρκωτικά αλλά και χρήστες ηρωίνης που τη χρησιμοποιούν επίσης. Στην Ουαλία πέρυσι, τα κιτ που δόθηκαν σε ανθρώπους  οι οποίοι δουλεύουν και ζουν με χρήστες ηρωίνης έσωζαν δύο ζωές την ημέρα. Αλλά πώς είναι να σε φέρνουν πίσω από τον τάφο και πώς νιώθουν εκείνοι οι άνθρωποι που πάνω στην ένταση της στιγμή έχουν φέρει πίσω χρήστες ηρωίνης προτού να διασχίσουν τον Αχέροντα ποταμό;

«Μπορώ να θυμηθώ ότι βυθιζόμουν σε ένα ζεστό περίβλημα  –τη ζώνη άνεσης– και όλο το βάρος έφευγε από τους ώμους μου, ένιωθα να είμαι "ελεύθερος"», λέει ο πρώην μακροχρόνιος χρήστης ηρωίνης  Kevin Jaffray για τότε που είχε πάρει υπερβολική δόση, λίγες ώρες αφότου είχε βγει από τη φυλακή. «Υποθέτω ότι αυτή η αίσθηση κατα κάποιο τρόπο δείχνει και το πώς θα είναι να πεθαίνει κάποιος. Στην πραγματικότητα είναι ένα αρκετά ανακουφιστικό και παρήγορο συναίσθημα που κατά κάποιο τρόπο υπερισχύει της πραγματικότητας και του φόβου του θανάτου».

Καθώς το σώμα του άρχισε να καταρρέει –οι πνεύμονές του σταμάτησαν να λειτουργούν και ο εγκέφαλός του άρχισε να στερείται το οξυγόνο– του έκαναν ένεση με ναλοξόνη και ο Χάρος έμεινε μακριά.

«Το να ανακτάς τις αισθήσεις σου είναι φρικτό.  Φαντάζομαι ότι είναι όπως όταν οι προβολείς του αυτοκινήτου πέφτουν πάνω σε ένα λαγό. Δεν έχεις ιδέα τι συμβαίνει. Συνήθως περιτριγυρίζεσαι από ένα τσούρμο αγνώστους, ανθρώπους με στολές ή φίλους σου που σου λένε στα μούτρα ότι είχες πεθάνει», λέει ο Kevin, που σήμερα είναι σύμβουλος για τα ναρκωτικά. «Είσαι αποπροσανατολισμένος, μπερδεμένος, αδύναμος και πολύ τρομαγμένος. Απλά θέλεις να βυθιστείς ξανά στο προστατευτικό περιτύλιγμα που δημιουργεί η ηρωίνη. Θέλεις όλα και όλοι να φύγουν μακριά. Όλο σου το είναι θέλει να σηκωθείς και να τρέξεις και να συνεχίσεις, αλλά δεν υπάρχει ενέργεια, τίποτα –πλήρης αποσύνδεση από την πραγματικότητα, με όλα γύρω σου να εξελίσσονται σαν ένα σκατένιο ριάλιτι σόου στο οποίο είσαι ο απρόθυμος πρωταγωνιστής που δεν έχει πού να κρυφτεί».

«Με έχουν επαναφέρει με ναλοξόνη πέντε φορές και αυτές είναι εκείνες που θυμάμαι», συνεχίζει. «Η ζωή μου ήταν ένας φαύλος κύκλος - φυλακή, νοσοκομεία, έλλειψη στέγης και συνεχή αναζήτηση της λήθης που θα έπαιρνε τη σκέψη μου από τον πόνο της ζωής. Υποθέτω ότι ο φόβος μου να ζήσω ήταν ισχυρότερος από τον φόβο μου να πεθάνω. Το πρόβλημα με το να επανέρχεσαι στη ζωή μετά από χορήγηση ναλοξόνης είναι πως ο εγκέφαλος δεν θα δεχτεί το γεγονός πως ήσουν νεκρός. Είναι κάτι σαν μηχανισμός άμυνας που μαλακώνει την σκληρή πραγματικότητα αυτού που μόλις συνέβη. Και όταν αρχίζει να επιδρά αυτή η άρνηση της αλήθειας, το μόνο που θέλεις είναι αυτό το φάρμακο που θα σου δώσει και πάλι λήθη».

Στην κοινότητα των χρηστών ηρωίνης, οι υπερβολικές δόσεις είναι μέρος της ζωής. Η Barbara, πρώην μακροχρόνια χρήστης ηρωίνης και κρακ που σήμερα κάνει θεραπεία με υποκατάστατο ηρωίνης, εκτιμά πως έχει σώσει τη ζωή 15 άλλων χρηστών, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα καρδιοαναπνευστικής ανάνηψης και, τρεις φορές φέτος, ναλοξόνης. Την έχουν σώσει επτά φορές, τις τρεις με ναλοξόνη.

Η Barbara περιγράφει τη λήψη υπερβολικής δόσης και την επαναφορά στη ζωή με ναλοξόνη «σαν να χτυπάς λιγάκι το κεφάλι σου» ενώ πηγαίνεις με ποδήλατο στη δουλειά.  Πρώτη φορά την έσωσαν με ναλοξόνη όταν ήταν 19 ετών, όταν είχε αγνοήσει τις προειδοποιήσεις ότι η ηρωίνη που μόλις είχε ψωνίσει ήταν ιδιαίτερα ισχυρή. «Σούταρα στο αυτοκίνητο με το αγόρι μου και το επόμενο που θυμάμαι ήταν όταν ξύπνησα στις 02:00 σε νοσοκομείο» λέει. «Το πρώτο πράγμα που παρατήρησα ήταν ότι ο γιατρός ήταν ενοχλημένος μαζί μου – ήταν πραγματικά μουντρούχος. Είπε "Συνειδητοποιείς τι κάνεις; Σχεδόν πέθανες". Παρατήρησα ότι το αγόρι μου έκλαιγε».

Αυτό δεν την σταμάτησε από το να θέλει να χτυπάει ένεση ηρωίνης; «Όχι. Σκέφτηκα ότι καλά θα έκανα να ήμουν πιο προσεκτική, αλλά τίποτα περισσότερο. Είναι πολύ παράξενο που μια υπερβολική δόση δεν δημιουργεί τεράστιο σοκ στη σκέψη σου, λέγοντας "Έι, είσαι σε λάθος δρόμο, σχεδόν αυτοκτόνησες – σταμάτα!". Αντί αυτού, απλά σκέφτηκα ότι τα σκάτωσα. Το ένα λεπτό βαράς ένεση και φτιάχνεσαι και το άλλο ξυπνάς χωρίς να έχεις ιδέα για το τι συνέβη τα τελευταία δέκα λεπτά».

Η ολίσθηση προς το θάνατο είναι μια εμπειρία χωρίς πόνο, κάτι που μπορεί να είναι και η αιτία γιατί οι χρήστες ηρωίνης αποτυγχάνουν να πάρουν το μάθημά τους από υπερβολικές δόσεις και κάποιοι καταλήγουν να επανέρχονται στη ζωή χάρη στη ναλοξόνη πολλές φορές. «Είσαι αποκομμένος από όλη την εμπειρία λόγω της άμβλυνσής της από το ναρκωτικό. Ξαφνικά όλα έχουν τελειώσει και οι γονείς σου έρχονται στην κηδεία σου. Ο λόγος που είναι δύσκολο να εκτιμήσεις το γεγονός ότι σχεδόν πέθανες και επέστρεψες στη ζωή είναι ότι η υπερβολική δόση δεν είναι μια αργή κάθοδος στο θάνατο», λέει η Barbara. «Όταν έσωσα το πρώην αγόρι μου με ναλοξόνη, ένα από τα πράγματα που είπε μετά ήταν: "Ω, Θεέ μου, ήταν τόσο εύκολο να πεθάνεις"».

Αλλά ενώ οι άνθρωποι παρασύρονται να γίνουν άλλο ένα στατιστικό στοιχείο στον αυξανόμενο αριθμό των θανάτων που σχετίζονται με την ηρωίνη στη Βρετανία, κάποιες φορές υπάρχει κάποιος που θα προσπαθήσει να τους επαναφέρει. Για τους ανθρώπους που δεν είναι εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό αλλά αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν ναλοξόνη σε άλλους, η εμπειρία είναι  συχνά τρομακτική. Ένα από τα πιο τραυματικά γεγονότα στη ζωή της Barbara συνέβη πριν από δύο μήνες, όταν έσωσε τη ζωή του πρώην αγοριού της που άρχισε σιγά-σιγά να γίνεται μπλε στο διαμέρισμά της στο Λονδίνο. «Μιλούσα στο τηλέφωνο με ένα φίλο ενώ έφτιαχνα τσάι στην κουζίνα. Μου μιλούσε και έπειτα, όταν κοίταξα στο σαλόνι, παρατήρησα ότι το πρόσωπό του είχε γκριζάρει. Μέχρι να βγάλω τα φακελάκια του τσαγιού από το νερό είχε σταματήσει να μιλάει και το χρώμα είχε φύγει εντελώς από το πρόσωπό του· από γκρι είχε γίνει μπλε και μετά σκούρο μπλε. Δεν ανέπνεε».

Η Barbara τού έδωσε το φιλί της ζωής, πιέζοντας το εσωτερικό του στόματός του για να ελευθερώσει το σαγόνι του που είχε ήδη σκληρύνει. Λέει πως το δυσκολότερο πράγμα όταν δίνεις το φιλί της ζωής είναι η δύναμη που χρειάζεσαι για να σπρώξεις τον αέρα στα πνευμόνια ενός θύματος υπερβολικής δόσης, «γιατί είναι σαν το σώμα τους να προσπαθεί να αντισταθεί στη ζωή». Όλη αυτή την ώρα η Barbara προσπαθούσε να θυμηθεί πού είχε βάλει το κιτ της ναλοξόνης. Αλλά ήξερε ότι κάθε δευτερόλεπτο που θα σπαταλούσε προσπαθώντας να το βρει ήταν ζωτικής σημασίας. Στο πρώτο ντουλάπι που έψαξε δεν βρήκε τίποτα, οπότε επέστρεψε στο φιλί της ζωής. Όμως εξακολουθούσε να μην υπάρχει αντίδραση από τον φίλο της. Έπειτα, ξαφνικά, το θυμήθηκε: στο πάνω ράφι με τα εσώρουχα. Σταμάτησε για λίγο, άρπαξε τη σύριγγα και την κάρφωσε πάνω από το τζιν στον μηρό του. «Μετά από ένα λεπτό, το χρώμα στο πρόσωπό του έγινε καφεκίτρινο αντί για μπλε», λέει η Barbara. «Άνοιξε τα μάτια του και δεν ήξερε τι είχε συμβεί. Του είπα ότι μόλις είχε πάρει υπερβολική δόση και το μόνο που είπε ήταν, "Πήρα;"».

«Πιστεύεις ότι ο θάνατος είναι τόσο σοβαρός, τόσο σπουδαίο πράγμα. Και ξαφνικά συμβαίνει απλά, χωρίς πόνο –ακουμπάς πίσω στην καρέκλα σου, φοράς τα ακουστικά σου και είσαι στην άλλη πλευρά σε 50 δευτερόλεπτα. Αλλά για εκείνους που προσπαθούν να σε βοηθήσουν είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα στην ζωή τους. Είναι φρίκη».

Για τους χρήστες ηρωίνης που είναι ήδη «φτιαγμένοι», το να διασώσουν τον φίλο τους που πήρε υπερβολική δόση είναι συχνά μια οδυνηρή εμπειρία. Ο Andrew McAuley, ανώτερος επιδημιολόγος στο Health Protection Scotland, έχει κάνει συνεντεύξεις με χρήστες ναρκωτικών που έχουν σώσει φίλους τους με ναλοξόνη. Όπως συμβαίνει με οποιονδήποτε καλείται ξαφνικά να σώσει τη ζωή κάποιου που πεθαίνει μπροστά στα μάτια του, του είπαν πως τα συναισθήματα που τους κυρίευσαν ήταν ο πανικός και ο φόβος.

Από τη στιγμή που κάποιος πάρει υπερβολική δόση, το ρολόι αρχίζει να γυρίζει αντίστροφα και η πιο κοινή αιτία θανάτου από μοιραία δόση είναι η αναπνευστική ανεπάρκεια. Οι χρήστες ηρωίνης το ξέρουν αυτό γιατί οι περισσότεροι από αυτούς έχουν δει φίλους τους να πεθάνουν μπροστά στα μάτια τους. Όσο περισσότερο ένα θύμα υπερβολικής δόσης μείνει μόνο του, τόσες περισσότερες είναι οι πιθανότητές του να πάθει μόνιμη εγκεφαλική βλάβη ή να πεθάνει. Γενικά υπάρχει ένα παράθυρο δύο ωρών πριν από το θάνατο, αλλά πολλά θύματα υπερβολικής δόσης ανακαλύπτονται προς το τέλος αυτού του χρονικού διαστήματος.

Προτού αρχίσουν να διανέμονται τα πρώτα κιτ ναλοξόνης στους χρήστες, το 2005, το μόνο που μπορούσαν να κάνουν οι τοξικοεξαρτημένοι εάν κάποιος πάθαινε OD ήταν να προσπαθήσει να τον επαναφέρει με καρδιοαναπνευστική ανάνηψη ή να ζυγίσει τους κινδύνους κλήσης ασθενοφόρου (κάποιοι θεωρούν ότι μπορεί να οδηγήσει σε μπλεξίματα με την Αστυνομία).  Παρόλο που φοβήθηκαν, οι περισσότεροι χρήστες ναρκωτικών στους οποίους μίλησε ο McAuley, είπαν ότι ένιωσαν ανακούφιση και υπερηφάνεια αφότου έσωσαν μια ζωή με ναλοξόνη και κάποιοι έχουν δημιουργήσει στενούς δεσμούς με εκείνους που βοήθησαν.

Όμως δεν είναι όλοι όσοι διασώθηκαν χαρούμενοι. Στην πραγματικότητα, μερικοί τσαντίστηκαν πολύ. Έρευνα για τη χρήση των κιτ ναλοξόνης που διενεργήθηκε από το South London & Maudsley NHS Foundation Trust το 2009, αποκάλυψε πως μια γυναίκα που είχε επανέλθει στη ζωή απαιτούσε αποζημίωση 20 λιρών από τον διασώστη της για τη σπατάλη της δόσης!

Τους τελευταίους δύο μήνες ο εργαζόμενος στο Bristol Drug Project Marcus Ellis, έχει σώσει τις ζωές δύο χρηστών ηρωίνης που πήραν υπερβολική δόση στο τοπικό νεκροταφείο. Ο πρώτος ήταν ένας άνδρας γύρω στα 30 που κειτόταν στο έδαφος με αφρούς γύρω από το στόμα του. Είχε σταματήσει να αναπνέει. Μετά από τέσσερις δόσεις ναλοξόνης (κάθε σύριγγα περιέχει πέντε δόσεις) άρχισε να αναπνέει ελαφρά και ο Marcus μπορούσε να δει το λευκό των ματιών του. Συνήλθε και αργότερα ευχαρίστησε τον Marcus, λέγοντας πόσο ευγνώμων ήταν. Κάθε φορά που συναντιούνται, «μου ρίχνει ένα από εκείνα τα χαμόγελα. Δεν μιλάμε για αυτό, αλλά ξέρει πως του έσωσα τη ζωή», λέει ο Marcus.

Όχι πολύ αργότερα, ο Marcus βρέθηκε ξανά στο νεκροταφείο να κάνει ναλοξόνη σε έναν άνδρα γύρω στα 40 που είχε γίνει μπλε. Όταν συνήλθε, οι πρώτες του λέξεις ήταν: «Ποιος στο διάβολο είσαι εσύ; Μου χάλασες το φτιάξιμο». Παρόλο που δεν μπορούσε να κουνηθεί, προειδοποίησε τους νοσηλευτές που μόλις είχαν φτάσει ότι κάθε προσπάθεια να τον πάνε στο νοσοκομείο θα κατέληγε σε καυγά. «Ο φίλος του πήγε στον διπλανό θάμνο να βαρέσει ένεση και έπειτα έφυγαν μαζί. Το λυπηρό είναι ότι έσωσα τη ζωή του μόνο για λίγες μέρες. Δύο 24ωρα αργότερα, πέθανε από υπερβολική δόση στην κρεβατοκάμαρά του, εκεί δεν υπήρχε κανείς για να τον σώσει».

Μερικοί άνθρωποι που επαναφέρονται στη ζωή, ενοχλούνται από τους διασώστες τους όχι λόγω της δόσης που πήγε χαμένη αλλά γιατί ο στόχος τους ήταν να αυτοκτονήσουν. Ο Jim Thompson από την ομάδα αστέγων της Γλασκώβης λέει ότι μια γυναίκα που είχε σώσει από υπερβολική δόση πριν από δυο μήνες, αργότερα του ζήτησε συγνώμη που του επιτέθηκε εκείνη τη μέρα. «Ήθελε να πεθάνει γιατί η ζωή της δεν ήταν καλή. Είχε χωριστεί από τα παιδιά της. Ήταν πολύ λυπημένη αλλά απολογήθηκε γιατί υπήρξε "αναιδής" όταν της έσωσα τη ζωή. Δεν την έχω ξαναδεί από τότε, παρόλο που άκουσα ότι μπαινοβγαίνει στη φυλακή».

Καθώς αυξάνεται σε επίπεδα ρεκόρ ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με την ηρωίνη στη Βρετανία, η ανάγκη για ταχεία επέκταση της χρήσης ναλοξόνης από ανθρώπους που εργάζονται και ζουν με χρήστες ηρωίνης είναι προφανής.

Η Kirsten Horsburgh, εθνική συντρονίστρια χρήσης ναλοξόνης για το Scottish Drugs Forum μου είπε ότι «η πλειονότητα των υπερβολικών δόσεων σχετίζεται με οπιοειδή και γίνεται ενώπιον άλλων ανθρώπων. Αυτό σημαίνει πως υπάρχει η ευκαιρία παρέμβασης και η δυνατότητα εκμετάλλευση πολύτιμου χρόνου μέχρι να φτάσει το ασθενοφόρο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ναλοξόνη σώζει ζωές και στα σωστά χέρια μπορεί να αποτρέψει εκατοντάδες τυχαίους και απευκταίους θανάτους».

Περισσότερα από το VICE

Τι θα Συνέβαινε στις ΗΠΑ αν ο Κιμ Πατούσε Τελικά το Κουμπί

Ενα Animation με την Ιστορία του 15χρονου από το Αφγανιστάν που Ήρθε Μόνος στην Ελλάδα

Η Βρετανίδα Φοιτήτρια που Έγινε Προξενήτρα του ISIS