Η φετινή χρονιά ήταν αποκαλυπτική για τον Kanye West. Σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας, ο rapper επέλεξε να δώσει συνεντεύξεις όπου συζητούσε τις δυσκολίες του, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής από την οποία πάσχει, και συγκεκριμένα την απόφασή του να μην πάρει φάρμακα.Σε μια τρίωρη συζήτηση με τον Joe Rogan, o παρουσιαστής του podcast είπε: «Δηλαδή έχεις να διαλέξεις μεταξύ ενός υπέρβαρου Kanye που παίρνει φάρμακα και δεν κάνει τίποτα ή του μανιακού, τρελού Kanye… θέλεις τον μανιακό, τρελό Kanye!». O Rogan διαφώνησε με τη χρήση του όρου «ψυχική ασθένεια» αναφερόμενος στη διπολική διαταραχή του Kanye, δίνοντάς της μια ρομαντική χροιά ως άλλη μια όψη της καλλιτεχνικής του ιδιοφυΐας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η σχέση μεταξύ διπολικής διαταραχής και δημιουργικότητας έχει μακρά ιστορία. Μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις στο Google είναι «Η διπολική διαταραχή είναι σημάδι ευφυίας»;Σε μια συνέντευξη στον David Letterman, ο Kanye ισχυρίστηκε ότι ήταν το πιο διάσημο άτομο με διπολική διαταραχή – αλλά υπάρχουν πολλοί γνωστοί που πάσχουν: η Selena Gomez, η Mariah Carey και η Demi Lovato. Πέρα από τη μουσική, πολλοί μεγάλοι δημιουργοί έχουν διαγνωστεί ή πιστευαν ότι είχαν τη διαταραχή, όπως ο Ernest Hemingway, η Virginia Woolf και ο Jackson Pollock.Υπάρχει λοιπόν κάποια σχέση ανάμεσα στη διπολικότητα και τη δημιουργία; Μιλήσαμε με έναν από τους κορυφαίους ειδικούς παγκοσμίως στην αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής, τον καθηγητή Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, Eduard Vieta Pascual.Η συνέντευξη έχει τροποποιηθεί για λόγους έκτασης και σαφήνειας.
KANYE WEST. PHOTO: RANDALL HILL / REUTERS
VICE: Γιατί υπάρχουν τόσοι πετυχημένοι δημιουργικοί άνθρωποι που πάσχουν από διπολική διαταραχή; Eduard Pascual: Υπάρχει σαφής επιστημονική εξήγηση γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ένας από τους πιθανούς λόγους είναι ότι τα γονίδια που διαμορφώνουν τον κίνδυνο διπολικής διαταραχής είναι και τα γονίδια που σχετίζονται με διαδικασίες που περιλαμβάνουν τη δημιουργικότητα και τις ηγετικές ικανότητες. Σε κάποιο βαθμό, αν έχεις πολλά διπολικά γονίδια αυξάνεται η πιθανότητα της ασθένειας. Αν έχεις κάποια αλλά όχι πολλά, τότε θα πάρεις τα θετικά. Αυτός είναι μάλλον ο λόγος που η φύση παράγει ακόμα διπολικά άτομα. Τα γονίδια σχετίζονται και με θετικά και με αρνητικά.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μπορεί να προσδιοριστεί η ισορροπία των γονιδίων και το σημείο καμπής; Όχι ακόμα. Ξέρουμε πολλά για τη γενετική της διπολικής διαταραχής αλλά δεν ξέρουμε την ακριβή σχέση ανάμεσα στη δημιουργικότητα και τις ηγετικές ικανότητες.Μπορούμε να πούμε ότι αν είσαι φιλόδοξο, δημιουργικό άτομο είναι πιο πιθανό να έχεις αυτά τα γονίδια; Ναι. Αλλά δεν σημαίνει ότι όσοι είναι δημιουργικοί ή καλλιτέχνες θα είναι διπολικοί ή θα κινδυνεύουν από διπολικότητα. Σαφώς, όμως, έχουν αυξημένο κίνδυνο.Αν η διπολικότητα είναι εν μέρει θέμα φύσης και εν μέρει θέμα ανατροφής, αν δουλεύεις σε καλλιτεχνικούς χώρους καλλιεργείται αυτή η τάση; Νομίζω πως ισχύει εν μέρει. Η χρήση κάνναβης και διεγερτικών, και ο ακανόνιστος ύπνος ενθαρρύνουν τη διπολικότητα, όπως και η έλλειψη ρουτίνας. Τέτοια πράγματα μπορεί να οδηγήσουν στην ενίσχυση της πάθησης. Τέτοια στρεσογόνοι παράγοντες διευκολύνουν και την εμφάνισή της.Οι περιγραφές της υπομονίας –του σταδίου πριν τη μανία– μερικές φορές μοιάζουν με τις περιγραφές της δημιουργικής έξαρσης. Πώς τα ξεχωρίζουμε; Η υπομανία μπορεί να σε κάνει πιο δημιουργικό, αλλά και να προκαλέσει πολλή αυτοκριτική. Η διαφορά ανάμεσα στην υπομανία και την πνευματική έξαρση ή την πραγματική ευτυχία είναι ότι η υπομανία συμβαίνει και ξανασυμβαίνει, και συνήθως προηγείται ή ακολουθεί κατάθλιψη. Αυτό είναι ένα πολύ καλό στοιχείο.Το πρόβλημα με την υπομανία είναι ότι δεν κρατάει πολύ. Είναι σαφώς ένα επεισόδιο. Η συμπεριφορά του ατόμου που έχει υπομανία αναγνωρίζεται από τους άλλους που το ξέρουν, καθώς δεν είναι ο εαυτός του. Είναι κάτι που δεν είναι τόσο καλό όσο το νιώθει κανείς. Η υπομανία σε κάνει να νιώθεις πολύ καλά, αλλά δεν σημαίνει ότι έχεις μεγάλο πλεονέκτημα. Μπορεί να είσαι δραστήριος, πιο δημιουργικός αλλά η αντίληψή σου επηρεάζεται και μπορεί να μην κάνεις τα πράγματα τόσο καλά, όσο νιώθεις.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πόσο συχνό είναι να σου διαγνώσουν διπολική διαταραχή και να επιλέξεις να μην πάρεις φάρμακα, άρα να ζεις με τα συμπτώματα; Συμβαίνει. Κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν να αρνηθούν αυτή την πάθηση ή τη θεραπεία. Αλλά όσοι επιλέγουν να το κάνουν και είναι σοβαρά, καταστρέφουν τις ζωές τους ή των αγαπημένων τους. Για βαριά είδη διπολικής διαταραχής, είναι γενικά κακή επιλογή. Αλλά φυσικά κάποιοι το επιλέγουν.Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που διστάζουν να πάρουν φάρμακα για ψυχιατρικές παθήσεις. Αυτό έχει να κάνει με κάποια ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά που όλοι έχουμε. Πιστεύουμε ότι είμαστε όσο καλοί είμαστε και έχουμε μια παρανοϊκή αίσθηση ότι τα φάρμακα μπορεί να αλλάξουν την προσωπικότητά μας, κάτι που δεν είναι αλήθεια. Ένα από τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής μπορεί να είναι οι αυτοκτονικές τάσεις και ο κίνδυνος της αυτοκτονίας για εκείνους που δεν παίρνουν φάρμακα είναι 20πλάσιος.Πιστεύεις ότι τα φάρμακα παρεμποδίζουν τη δημιουργικότητα; Δεν νομίζω ότι ισχύει. Μπορείς να είσαι δημιουργικός με διπολική διαταραχή και να είσαι τελείως εύθυμος όταν είσαι σε ύφεση. Η δημιουργικότητα δεν σημαίνει ότι πρέπει είσαι μανιακός ή υπομανιακός, Προκύπτει από κάποιους προσωπικούς παράγοντες που μπορεί να μη μάθουμε ποτέ. Η διπολική διαταραχή δεν συνεπάγεται δημιουργικότητα. Ωστόσο, επειδή κάποια από τα γονίδια που σχετίζονται με τη διπολική διαταραχή μπορεί να ευνοήσουν το ταλέντο σου.Άρα δεν συμπληρώνει η ασθένεια τη δημιουργικότητα, αυτό είναι μια σύγχυση. Όταν οι άνθρωποι έχουν μανία ή υπομανία συχνά τα πράγματα που κάνουν είναι τρελά και όχι δημιουργικά. Για να είσαι καλός συγγραφέας ή καλλιτέχνης ή μουσικός, χρειάζεσαι λίγη ησυχία και περισυλλογή. Δεν είναι μόνο έμπνευση. Πρέπει να δουλεύεις σκληρά. Συνήθως, δεν είναι καλό στοιχείο για τη δημιουργικότητα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι ψευδαισθήσεις μεγαλείου είναι συνηθισμένο σύμπτωμα της μανίας. Για τους γνωστούς διπολικούς ασθενείς που το βιώνουν, ακούγεται δύσκολο να το συμφιλιώσουν. Είναι. Έγραψα ένα βιβλίο για τον Φερδινάνδο 6ο, έναν από τους βασιλιάδες της Ισπανίας που είχε διπολική διαταραχή. Ήταν πραγματικά ένας από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους στον κόσμο – τότε η Ισπανία ήταν αυτοκρατορία. Ήταν πολύ δύσκολο να διαβουλευτούν οι σύμβουλοί του μαζί του, διότι ήταν μανιακός. Ήθελε να κηρύξει πόλεμο στην Αγγλία και στη Γαλλία, τους δύο βασικούς αντιπάλους του, ταυτόχρονα.Πόσο συνηθισμένο είναι να αλλάξουν οι απόψεις κάποιου άρδην όταν πάσχει από διπολική διαταραχή; Πολύ. Οι άνθρωποι που περνάνε από την υπομανία στην κατάθλιψη συχνά αλλάζουν γνώμη. Τα πράγματα που μπορεί να νιώθουν στη μια κατάσταση είναι απολύτως φυσιολογικά και ύστερα ξαφνικά νιώθουν ένοχη. Βλέπουμε ότι οι ασθενείς αλλάζουν συχνά άποψη, ακόμη και μέσα σε δύο μέρες.Μπορεί η διπολική διαταραχή να είναι θετική δύναμη στη ζωή κάποιου; Δεν νομίζω ότι είναι κάτι πολύ θετικό. Αλλά πιστεύω πως όσοι το έχουν και γενικά άνθρωποι που έχουν οποιαδήποτε πρόβλημα αν προσπαθήσουν να βελτιωθούν και να ξεπεράσουν τα όρια που θέτει το πρόβλημα μπορεί να γίνεις καλύτερος άνθρωπος. Έτσι πιστεύω ότι το να έχεις κάτι άσχημο μπορεί να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Αλλά δεν νομίζω ότι αυτό κάνει το κακό καλό.Είναι αλήθεια ότι η διπολικότητα έχει δυνητικά καλές πλευρές, αλλά συχνά οι άνθρωποι γύρω από τον πάσχοντα υποφέρουν κι αυτό δεν είναι ιδανικό. Αλλά αν έχεις αυτή την πάθηση, συμφωνώ ότι πρέπει να κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς μ’ αυτή.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
