«Δεν Θεωρώ Ότι Κάνει Εντύπωση να Βλέπουν Μία Έγκυο Χορεύτρια Επί Σκηνής»

Η Ιωάννα Αποστόλου είχε ξεκινήσει να μαθαίνει τη χορογραφία για το Instar όταν κατάλαβε ότι είναι έγκυος. Η χαρμόσυνη είδηση της εγκυμοσύνης, βέβαια, δεν μπήκε εμπόδιο στα πλάνα της. Αφότου συμβουλεύτηκε τον γιατρό της, αποφάσισε να συνεχίσει κανονικά τις πρόβες με την ομάδα «Πρόσχημα» και να ανέβει στην σκηνή του βιομηχανικού πάρκου των παλιών Πλεκτηρίων–Υφαντηρίων Αθηνών, για οκτώ παραστάσεις. Σε χορογραφία Μαρίας Κολιοπούλου, η Ιωάννα Αποστόλου μαζί με την Χριστίνα Ράινχαρτ παρουσιάζουν μία παράσταση αφιερωμένη στη γυναικεία ταυτότητα.

Το έργο ερευνά την πρόσληψη του θηλυκού σώματος σήμερα, τη σύγχρονη αναπαράστασή του, αλλά και τις κοινωνικές και πολιτισμικές αναφορές σε αυτό. Η χορογραφική έρευνα εστιάζει στα εξής ερωτήματα: Πόσο απελευθερωμένο είναι αλήθεια το γυναικείο σώμα και τι αντιπροσωπεύει στην σύγχρονη κοινωνία; Ο όρος "Ιnstar" αναφέρεται στα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής στα αρθρόποδα μέχρι τη σεξουαλική τους ωρίμανση: Κατά τη μεταμόρφωσή του το κάθε έντομο περνάει από διαφορετικά στάδια «έκδυσης», όπου σε κάθε τέτοιο στάδιο «αλλάζει ρούχα». Στη λογική αυτή δομείται η παράσταση που εξελίσσεται ανάμεσα στο «ντύσιμο» και στο «γδύσιμο», ανάμεσα στο οικείο και στο ανοίκειο. Κεντρικό ρόλο στην αφηγηματική εξέλιξη της χορογραφίας αλλά και στη διαμόρφωση του χώρου έχει το ένδυμα, που συμβολίζει τις πολλές πτυχές της γυναικείας φύσης. Η καθημερινή πράξη της ένδυσης και της έκδυσης γεννά ένα είδος τελετουργίας που διατρέχει όλη την παράσταση.

Λίγο πριν ξεκινήσει τις παραστάσεις, η Ιώαννα μίλησε στο VICE για τα μηνύματα της παράστασης αλλά και πώς η ίδια βιώνει την εγκυμοσύνη πάνω στη σκηνή.

VICE: Πες μας λίγα λόγια για την πορεία σου στον χορό μέχρι σήμερα και πώς προέκυψε η συνεργασία σου στο Instar.
Ιωάννα Αποστόλου: Τελείωσα την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (ΚΣΟΤ) το 2007 και στη συνέχεια έφυγα στη Γερμανία με σκοπό να συνεχίσω τις σπουδές μου στον σύγχρονο χορό, αλλά μετά από ένα διάστημα συνειδητοποίησα ότι αυτό που πραγματικά με «έκαιγε», ήταν να χορέψω. Λίγο καιρό μετά, η ευκαιρία αυτή παρουσιάστηκε και έτσι το 2008 γύρισα στην Ελλάδα. Από τότε χορεύω και διδάσκω σύγχρονο χορό. Η συνεργασία μου με τη Μαρία Κολλιοπούλου προέκυψε το 2013, όπου και έκανα αντικατάσταση σε ένα έργο της. Από τότε συνεργαζόμαστε σταθερά. Το Instar είναι η πέμπτη συνεργασία μας.

Η παράσταση μιλά για το σώμα και τη γυναικεία φύση και θέτει τα εξής ερωτήματα: Πόσο απελευθερωμένο είναι το γυναικείο σώμα και τι αντιπροσωπεύει στη σύγχρονη κοινωνία. Εσύ τι πιστεύεις;
Νομίζω ότι ζούμε σε μία εποχή που ενώ πιστεύουμε ότι είμαστε απελευθερωμένοι -ή μάλλον θα θέλαμε να το πιστεύουμε- δεν ξέρω κατά πόσον όντως είμαστε. Δυσκολευόμαστε να βρούμε και να αποδεχθούμε την ταυτότητά μας γενικότερα. Και αυτό αφορά και το σώμα μας, καθώς και τις πληροφορίες που αυτό φέρει. Νομίζω ότι ακόμα και σήμερα ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων δυσκολεύεται στη θέα ενός γυμνού σώματος, στη θέα μιας γυναίκας που θηλάζει σε έναν δημόσιο χώρο. Ως κοινωνία, έχουμε ακόμα συγκεκριμένες απεικονίσεις τις οποίες συνδέουμε με το γυναικείο σώμα, το πώς αυτό πρέπει/επιθυμούμε να είναι, τις οποίες εξιδανικεύουμε και καταλήγουμε να τις αποδεχόμαστε ως μοναδικές. Κατά συνέπεια, όταν έρθουμε αντιμέτωποι με μία εκδοχή του που είναι διαφορετική από αυτές που είναι εγγεγραμμένες ως οικείες, αυτό μας φέρνει σε αμηχανία. Είμαστε προσκολλημένοι σε πρότυπα, έχοντας ξεχάσει την πραγματικότητα και το πως αυτή αποτυπώνεται στα σώματά μας και κατ’ επέκταση στο γυναικείο σώμα. Η απελευθέρωση συνδέεται άμεσα με την αποδέσμευση από αυτά τα πρότυπα.

Τι μηνύματα περνάει η παράσταση για την γυναικεία απελευθέρωση;
Η παράσταση ασχολείται καταρχήν με το γυναικείο σώμα και την ταυτότητά του, καθώς και με τον τρόπο ανάγνωσης και θέασης του γυναικείου σώματος και των συμβόλων που αυτό μπορεί να έχει κουβαλήσει μέσα στα χρόνια έως και σήμερα. Οι αναφορές μας έχουν προέλθει από διάφορες πηγές, από την ιστορία της τέχνης και τις διαφορετικές απεικονίσεις του γυναικείου σώματος ανά τους αιώνες, μέχρι και φωτογραφίες από γυναικεία κινήματα κ.ά. Νομίζω ότι η παράσταση, πιο πολύ, θέτει ανοιχτά ερωτήματα σε σχέση με το γυναικείο σώμα, την απελευθέρωσή του, τη σημερινή του ταυτότητα, μέσα από τις εικόνες και τις εν δυνάμει σχέσεις που δημιουργούνται, παρά απαντάει σε αυτά. Περισσότερο υπονοεί, δημιουργεί ατμόσφαιρες και απευθύνεται στο ένστικτο του θεατή παρά στη λογική του. Είναι λοιπόν αρκετά προσωπικό το τι θα ανακαλύψει και θα αισθανθεί ο καθένας βλέποντάς την.

Makeover Ζωής: Ιατρικό Τατουάζ Αποκατάστασης

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Όταν έμαθες ότι είσαι έγκυος σού ήταν δύσκολη η απόφαση για το αν θα πάρεις μέρος στην παράσταση ή όχι; Συμβουλεύτηκες τον γιατρό σου;
Έμαθα ότι είμαι έγκυος μόλις είχαμε ξεκινήσει πρόβες. Η πρώτη μου κίνηση ήταν φυσικά να συμβουλευτώ τη γιατρό μου, η οποία γνωρίζει πολύ καλά το αντικείμενο και τις απαιτήσεις της δουλειάς μου. Εφόσον και η ίδια ήταν πολύ θετική και με παρότρυνε να συνεχίσω κανονικά τη δουλειά μου, με την απαιτούμενη προσοχή και ξεκούραση φυσικά, η απόφαση δεν μου ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς και εγώ η ίδια ένιωθα ακριβώς έτσι. Πιο πολύ με δυσκόλευε το να μην αγχωθούν οι άλλοι για εμένα. Μοιράστηκα τα νέα με τη Μαρία και την υπόλοιπη ομάδα, με σκοπό να συναποφασίσουμε τι θα γίνει. Η δική μου επιθυμία ήταν να χορέψω, εφόσον αυτό ήταν εφικτό και εφόσον όλοι αισθανόμασταν ότι αυτή η κατάσταση δε θα μας περιόριζε. Η Μαρία ήταν αμέσως πολύ ανοιχτή και θετική σε σχέση με την κατάσταση. Ταυτόχρονα, η θεματική της παράστασης έτυχε να ταιριάζει απόλυτα με τα νέα δεδομένα και είπαμε ότι θα το προχωρήσουμε.

Όταν χορεύεις πλέον, νιώθεις κάποια αλλαγή στο σώμα σου ή στο πώς αντιδρά εκείνη την ώρα το έμβρυο;
Οι αλλαγές στο σώμα μου είναι σχεδόν καθημερινές, όπως επίσης και στο πώς αντιδράει το ίδιο το σώμα όταν κινούμαι και στο πώς αντιδράω και εγώ η ίδια. Δεν μπορείς να προβλέψεις πώς θα κινείσαι σε λίγες μέρες, καθώς η αίσθηση του σώματος αλλάζει συνεχώς. Ταυτόχρονα, αλλάζει και το πώς νιώθεις εσύ ο ίδιος. Υπάρχουν στιγμές που νιώθεις πολύ σίγουρος και γεμάτος ενέργεια και άλλες που είσαι πολύ πιο διστακτικός και ευάλωτος. Αυτή η συνεχής μεταβολή του σώματος για έναν χορευτή είναι και λίγο τρομακτική, αλλά ταυτόχρονα πολύ δημιουργική, καθώς βρίσκεις νέους τρόπους να προσαρμοστείς στη νέα κάθε φορά κατάσταση και να διαχειριστείς την ενέργειά σου καλύτερα. Όσο για το έμβρυο, αυτό δεν μπορώ να στο απαντήσω, διότι ακόμα δεν το έχω νιώσει να κουνιέται. Ελπίζω να νιώθει καλά.

Είναι σύνηθες για τις χορεύτριες στην Ελλάδα να συνεχίζουν να δίνουν παραστάσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Γνωρίζω αρκετές χορεύτριες που έχουν χορέψει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους και ακόμη πιο πολλές που έχουν συνεχίσει να διδάσκουν και να γυμνάζονται μέχρι τον ένατο μήνα. Τώρα μάλιστα που το θέμα με αφορά άμεσα, ανακαλώ πολύ συχνά εικόνες από δασκάλες που είχα όταν σπούδαζα, να έρχονται στη σχολή έγκυοι και να διδάσκουν. Νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο ένας άνθρωπος που έχει μάθει να κινείται και να χορεύει σε όλη του τη ζωή, ξαφνικά να σταματήσει. Βέβαια, η κάθε παράσταση έχει και συγκεκριμένες απαιτήσεις και ο τρόπος που νιώθει μία έγκυος απέναντι σε αυτές, είναι πολύ προσωπικός και ταυτόχρονα σχετίζεται και με την πορεία της εγκυμοσύνης της. Αρχικά πάντως και εγώ είχα την αίσθηση ότι δεν ήταν ιδιαίτερα σύνηθες, αλλά όσο το συζητάω με τις συναδέλφους μου, ανακαλύπτω όλο και περισσότερες χορεύτριες που έχουν χορέψει ενώ ήταν έγκυες.

Γιατί θεωρείς ότι μπορεί σε κάποιους να κάνει εντύπωση μία έγκυος χορεύτρια; Έχει να κάνει κι αυτό με το πόσο απελευθερωμένο ή όχι θεωρείται το γυναικείο σώμα σήμερα;
Δεν θεωρώ απαραίτητο ότι σε κάποιους θα κάνει εντύπωση το ότι βλέπουν μία έγκυο χορεύτρια επί σκηνής. Αντιθέτως, θεωρώ την εγκυμοσύνη μία απολύτως φυσιολογική σωματική κατάσταση, από την οποία μία γυναίκα είναι πιθανό να περάσει. Το σώμα είναι απόλυτα προετοιμασμένο για αυτό. Συνεχίζει βέβαια να εκπλήσσει ή να κινεί την περιέργεια σε κάποιους ανθρώπους, όταν τους αναφέρω ότι χορεύω αυτήν την περίοδο. Αυτό όμως νομίζω, έχει να κάνει με το ότι αρκετοί άνθρωποι συνδέουν την εγκυμοσύνη με μία κατάσταση, κατά την οποία η γυναίκα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτική. Και δεν λέω ότι δεν πρέπει να είναι, αλλά εφόσον μία εγκυμοσύνη πάει καλά, το ίδιο σου το σώμα σου υποδεικνύει το τι μπορείς να κάνεις και τι όχι. Γυρνώντας πίσω σε αυτό που λέγαμε πριν για τα πρότυπα, ναι ενδεχομένως από αυτήν την οδό, να μοιάζει ξένη σε κάποιους η θέα μιας εγκυμονούσας σε μία παράσταση χορού, με την έννοια του προτύπου που έχουμε στο μυαλό μας για το σώμα του χορευτή.

Αρκετοί χορευτές σήμερα στην Ελλάδα δουλεύουν σε επισφαλείς συνθήκες εργασίας χωρίς εξασφαλισμένα πολλά από τα δικαιώματά τους. Τι δικαιώματα έχει στην Ελλάδα μία χορεύτρια που θέλει να μείνει έγκυος;
Η αλήθεια είναι ότι τώρα αρχίζω κι εγώ να το ψάχνω σε σχέση με το τι δικαιούμαι ως εγκυμονούσα και στη συνέχεια ως μητέρα. Αυτό που μπορώ να σου πω με σιγουριά είναι ότι ως χορευτές, είμαστε αναγκασμένοι να γινόμαστε χίλια κομμάτια, προκειμένου να καταφέρουμε να ζούμε αξιοπρεπώς από το επάγγελμά μας. Μπορεί να καταλήγουμε να δουλεύουμε μέχρι και δέκα ώρες κάθε μέρα, χωρίς να συνυπολογίσω την καταπόνηση του σώματός μας που προκύπτει από όλο αυτό το τρέξιμο. Ενώ, λοιπόν, ο χορευτής είναι μία full time δουλειά, ιδιαίτερα απαιτητική, τά επιδόματα που δικαιούται μία χορεύτρια που θα γίνει μητέρα είναι στην καλύτερη περίπτωση εκείνα της μερικής απασχόλησης. Αυτό προκύπτει από διάφορα κενά και γραφειοκρατικές τρύπες. Ένα απλό παράδειγμα: είναι πολύ σύνηθες ένας χορευτής να βρεθεί με ένσημα διαφορετικών κωδικών που αντιστοιχούν σε διαφορετικά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διεκδικήσει επίδοματα που κατά τα άλλα υποθετικά τα δικαιούται. Συνυπολογίζοντας όλα αυτά, καθώς και το πιο σημαντικό κομμάτι, που είναι ότι μένεις εκτός δουλειάς, για ένα διάστημα χωρίς να γνωρίζεις τι ακριβώς θα βρεις όταν επιστρέψεις, θα έλεγα ότι τα πράγματα δεν είναι και πάρα πολύ εύκολα.

Πώς αντιμετωπίζουν χορογράφοι και καλλιτεχνικοί διευθυντές τις χορεύτριες υψηλού επιπέδου στην Ελλάδα που θέλουν να μείνουν έγκυες; Τους ασκείται πίεση ώστε να πρέπει να διαλέξουν ανάμεσα στο χορό και το αν θα γίνουν μητέρες, όπως συμβαίνει σε αρκετούς κλάδους;
Η δική μου εμπειρία ήταν πολύ θετική. Ένιωσα ότι υπήρχε πολύ μεγάλη υποστήριξη και κατανόηση από όλους, ιδιαιτέρως από τους ανθρώπους που είναι και οι ίδιοι γονείς. Όλοι οι χορογράφοι ήταν πολύ ανοιχτοί και δεκτικοί στο να συζητήσουν το ενδεχόμενο της συνεργασίας, εάν δεν συνέπιπτε σε προχωρημένο μήνα της εγκυμοσύνης μου. Όλοι οι εργοδότες μου, επειδή οι περισσότεροι έχουν υπάρξει ή είναι ακόμη χορευτές, ακριβώς επειδή έχουν περάσει παρόμοιες εμπειρίες και ανησυχίες σε σχέση με τις δυσκολίες του επαγγέλματός μας και πως αυτό συνδυάζεται με τη μητρότητα, ήταν πολύ υποστηρικτικοί. Με παρότρυναν να απολαύσω την περίοδο στην οποία βρίσκομαι και με στήριξαν είτε προσαρμόζοντας τη συνεργασία μας στα νέα δεδομένα, είτε διαβεβαιώνοντάς με ότι η συνεργασία μας θα συνεχιστεί όταν επιστρέψω. Προσωπικά βέβαια μου πήρε αρκετό καιρό να σταματήσω να αγχώνομαι για το διάστημα που θα απέχω.

Τι σχέδια έχεις για το επόμενο διάστημα;
Τα σχέδιά μου αφού τελειώσουν οι παραστάσεις του Instar, είναι να συνεχίσω κανονικά με τις διδασκαλίες μου, μέχρι όσο μπορέσω, να κρατήσω το σώμα μου σε μία καλή φυσική κατάσταση και να ασχοληθώ με διάφορα άλλα πράγματα που τόσο καιρό δεν είχα το χρόνο να κάνω.

Περισσότερα από το VICE

Οι «Λευκοί» Γάμοι Μεταναστών στο Αμβούργο Κλείνονταν Τρία Στενά Κάτω Από την Ομόνοια

Το Κρούσμα Κορονοϊού στη Λέσβο Γεννά Ανησυχία για τη Μόρια

Πώς Είναι να Κάνεις Έκτρωση Όταν Είσαι Έξι Μηνών Έγκυος