Ένα Έργο Τέχνης στη Μάχη κατά των Drones στο Πακιστάν

(Image via notabugsplat.com)

Τις τελευταίες μέρες, πολλά μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του VICE News, άρχισαν να αναφέρονται σε μία μεγάλη έκθεση τέχνης που γίνεται στο βόρειο Πακιστάν. Φωτογραφίες απεικονίζουν ένα χωράφι όπου έγιναν τα αποκαλυπτήρια ενός γιγαντιαίου πορτρέτου ενός νεαρού κοριτσιού. Είναι μέρος ενός πρότζεκτ που λέγεται #NotABugSplat.

Ο Saks Afridi, εκπρόσωπος δημοσίων σχέσεων του πρότζεκτ στο διαδίκτυο, λέει ότι «προς το παρόν, είμαστε μια καλλιτεχνική κολεκτίβα από το Πακιστάν, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία». Δεν πρόκειται να αποκαλύψει ακόμα ποιοι ακριβώς εμπλέκονται σε αυτό το έργο. Ο Γάλλος εταίρος, ωστόσο, λέγεται ότι είναι ο JR, τον οποίο μπορεί να γνωρίζετε από τη γλυκιά humanity-affirming art ή από την ομιλία του στα TEDTalk.

Όπως παρατήρησε το The Verge, το #NotABugSplat έχει στόχο να δείξει στους ανθρώπους που έρχονται παρέα πώς να πουν «Υπάρχουμε». Με λίγα λόγια είναι σαν ο Banksy να συναντάει την καμπάνια Kony 2012: σκέτη, αδιάκοπη διαδικτυακή ηρωίνη.

Η ιδέα είναι πως όταν κοιτάς στο έδαφος από ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος θα βλέπεις το πρόσωπο ενός παιδιού, μία αναπάντεχη δηλαδή αλλαγή από την συνηθισμένη εικόνα του Google Earth, που όλοι υποθέτουμε ότι κοιτούν. Ο πιλότος που κάθεται σε ένα απομακρυσμένο χώρο, ενδεχομένως να ταυτιζόταν συναισθηματικά με κάτι τέτοιο και θα υποχρεωνόταν να σηκωθεί από την καρέκλα και να παραιτηθεί από το πρόγραμμα των μη επανδρωμένων δια παντός. Εάν αυτό είναι υπερβολικά αισιόδοξο, τότε ίσως ο πιλότος ταραχθεί πολύ και δεν μπορεί να στοχεύσει σωστά το παιδί που σχεδίαζε να σκοτώσει ή τουλάχιστον να χρειαστεί να προσπαθήσει πολύ περισσότερο για να μην πυροβολήσει παιδιά αυτή τη φορά.

Στην πραγματικότητα το πρότζεκτ δεν προορίζεται σε καμία περίπτωση για τους πιλότους των μη επανδρωμένων. Απευθύνεται σε εμάς, στο διαδίκτυο. Ο Afridi σε email του μου είπε ότι το έργο «τοποθετήθηκε σε χωράφια στην επαρχία ΚΡΚ περίπου πριν από δυο εβδομάδες από ντόπιους χωρικούς» αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν είναι πλέον εκεί.

«Το έργο ήταν εκεί [μέχρι που οι χωρικοί] αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το ύφασμα ως στέγαστρο ή άλλους σκοπούς» έγραψε ο Afridi. Ήταν -και αυτό σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί κριτική- τυπωμένο σε υλικό που οι χωρικοί χρειάζονταν έτσι κι αλλιώς. «Το έργο προοριζόταν για να χρησιμοποιηθεί και όχι για να πεταχτεί μετά τη φωτογράφιση του» συνέχισε.

Παρόλο που έμεινε λίγο καιρό σε αυτή την περιοχή, το έργο πιθανόν να μην αποθάρρυνε και πολλούς πιλότους στο να κάνουν περιπολία στην επαρχία Khyber Pakhtunkhwa, όπου εκτιθόταν το έργο. Όπως αναφέραμε στο ρεπορτάζ μας στο VICE News, ο ειδικός των μη επανδρωμένων Jack Serle, μας είπε ότι τα μη επανδρωμένα συνήθως επιχειρούν σε άλλες περιοχές του Πακιστάν, όπως το βόρειο και το νότιο Βαζιριστάν, περιοχές όπου δεν υπάρχει αρκετή πρόσβαση από ξένους. Το τραγικό είναι ότι τα μη επανδρωμένα χτυπούν στην επαρχία Khyber Pakhtunkhwa και το κορίτσι της φωτογραφίας λέγεται ότι έχει μείνει ορφανό μετά από τέτοιες επιθέσεις, αλλά επειδή η δράση είναι εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, αυτό ήταν περισσότερο μια συμβολική χειρονομία παρά μία πραγματική προσπάθεια να πείσουν τον οποιονδήποτε.

Υποτίθεται ότι οι δολοφονίες των μη επανδρωμένων ονομάζονται «bugsplats» (σκότωμα εντόμων), κάτι που είναι ανακριβές. Ο ατυχής όρος χρησιμοποιείται αλλά είναι ένας τρόπος για να περιγραφεί η περίμετρος γύρω από το στόχο μίας επίθεσης και στην πραγματικότητα επινοήθηκε ως ένας τρόπος κριτικής της ανακρίβειας των επιθέσεων από τέτοια απόσταση.

Το Notabugsplat.com αρχίζει την περιγραφή του λέγοντας: «Οι χειριστές των μη επανδρωμένων αεροσκαφών συχνά αναφέρονται στις δολοφονίες ως ‘bugsplats’, αφού βλέπουν τα σώματα μέσα από εικόνες βίντεο που δίνουν την αίσθηση ότι κάποιο έντομο έχει συνθλιβεί». Κάτι που δεν ισχύει στην πραγματικότητα.

Ποιος είμαι εγώ για να προσπαθήσω να υποβαθμίσω την συλλογικής ηθική κατακραυγή για τη χρήση των μη επανδρωμένων, ωστόσο ελπίζω να μην μετατρέψουμε το στρατιωτικό προσωπικό που εργάζονται ως πιλότοι σε αυτά τα αεροσκάφη σε μπαμπούλες. Συμφωνούμε ότι τα μη επανδρωμένα είναι όπλα που προστατεύουν τον χρήστη από τον τραυματισμό συγκριτικά με το εάν χρησιμοποιούσε όπλο και παλαιότερα σπαθί. Και τα μη επανδρωμένα εκτελούν πολύ περισσότερους πολίτες από ότι τα όπλα.

Αλλά οι πιλότοι με τα χειριστήρια είναι επίσης άνθρωποι με ονόματα και πρόσωπα. Ενώ θα προτιμούσα να είμαι ο πιλότος αντί ο χωρικός που δέχεται τη βροχή από σφαίρες, οι πιλότοι των μη επανδρωμένων δεν παίζουν απλώς τους Εισβολείς του Διαστήματος. Πρέπει να καταγράφουν το πήγαινε - έλα σε ένα χώρο για ώρες ή ακόμα και μέρες, να κοιτούν επίμονα τους ανθρώπους που τελικά θα βάλουν στο στόχαστρο όταν κάνουν διάλειμμα για τσιγάρο ή στέκονται τριγύρω και κουβεντιάζουν. Η Nancy Cooke, καθηγήτρια γνωστικής επιστήμης στο College of Technology and Innovation του πολιτειακού πανεπιστημίου της Αριζόνας, είπε πριν από λίγους μήνες στο Livescience.com, ότι η συναισθηματική εξάντληση των πιλότων των μη επανδρωμένων προκαλείται από την τόσο στενή παρακολούθηση των στόχων. Η Πολεμική Αεροπορία αναφέρει ότι το σύνδρομο PTSD στους πιλότους των μη επανδρωμένων αντιστοιχεί στο ένα τρίτο του ποσοστού εκείνων οι οποίοι είδαν με τα μάτια τους πραγματική μάχη στο μέτωπο, αλλά εμφανίζουν το σύνδρομο και αυτό γιατί πιθανώς δεν είναι ψυχοπαθείς.

Έτσι, ενώ μπορεί να αισθανθούμε πολύ περήφανοι για τους εαυτούς μας που σωστά ταυτοποιούμε τα θύματα των μη επανδρωμένων ως ανθρώπινα πλάσματα -αν υποθέσουμε ότι η υπενθύμιση στους πιλότους θα μπορούσε όντως να βοηθήσει (ποιος ξέρει;)- ας προσπαθήσουμε να μην αισθανόμαστε και πολύ ηθικά ανώτεροι. Η περιγραφή των πιλότων των μη επανδρωμένων ως τόσο συναισθηματικά αδιάφοροι και αποκομμένοι από την ανθρωπότητα ώστε να θεωρούν τους νεκρούς ανθρώπους ως λιωμένα έντομα, δεν είναι απαραίτητη για να είναι αυτό ένα γεμάτο δύναμη έργο τέχνης.

«Ελπίζουμε να κάνουμε ακόμα καμιά δεκαριά τέτοιες εγκαταστάσεις» έγραψε ο Saks. Πραγματικά ελπίζω να το κάνουν και με αυτό το τρόπο να αλλάξει κάτι ουσιαστικά.