Ακούσαμε τον Γιάνη Βαρουφάκη να Τρολάρει τον «Ανδρέα Τσίπρα»

Είναι Δευτέρα απόγευμα και με το μεσοπολεμικής χροιάς κομμάτι του γάλλου συνθέτη Έρικ Σατί «Μία Φορά και έναν Καιρό στο Παρίσι», ο Γιάνης Βαρουφάκης κάνει την εμφάνισή του στην κρύα αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός. Μπαίνει με τη σύζυγό του Δανάη, έχοντας περασμένο στο δεξιό αγκώνα το κράνος του. Ολα τα κλισέ τον συνοδεύουν: Το κράνος, η άνεση, το πουκάμισο. Ο κόσμος χειροκροτά.

Ο περισσότερος κόσμος βρίσκεται ήδη εκεί, περιμένοντας να ξεκινήσει η παρουσίαση του νέου βιβλίου πρώην υπουργού Οικονομικών «Η Αρπαγή της Ευρώπης». Σε αυτό το συγγραφικό πόνημα που κινείται μεταξύ οικονομίας και ζωηρών αφηγήσεων, ο κ. Βαρουφάκης διηγείται πώς το όραμα της Ευρωζώνης έγινε από wannabe ευρωπαϊκή εκδοχή του New Deal σε καταστρεπτικό πλαίσιο διαχείρισης μίας αναπόφευκτης κρίσης. Μία κρίση που οι Ευρωπαίοι κλωτσούν σαν ένα άδειο κουτάκι Coca Cola στο δρόμο, για να το ξαναβρουν ανάμεσα στα πόδια τους μετά από μερικά βήματα. Μετά από οκτώ χρόνια ζωής μέσα στην κρίση, πολλοί ήταν εκείνοι που ήθελαν να ακούσουν τον πολύ φιλικό προς το κοινό «Γιάνη τους».

Ο Γιάνης πήρε το μικρόφωνο και ξεκίνησε την ομιλία του. Είχε αρκετά κέφια και αυτό φάνηκε από την αρχή, όταν «κατά λάθος» αποκάλεσε τον έλληνα πρωθυπουργό «Ανδρέα Τσίπρα», με το πλήθος να ευθυμεί. Στη συνέχεια, όρθιος μάλλον σαν τον Περικλή στον Επιτάφειο του Θουκυδίδη, αναφέρθηκε σε πολλούς και πολλά. Η ομιλία του Γιάνη Βαρουφάκη δεν ήταν μία από αυτές που συνήθως βλέπεις σε παρουσιάσεις βιβλίων. Ήταν πολιτική.

Για τη θητεία του στο υπουργείο Οικονομικών: «Δώσαμε πολύ σημαντικούς αγώνες που λοιδορούνται μέχρι και σήμερα. Αυτό είναι μεγάλη μας τιμή. Φέρω ως μετάλλιο τιμής στο πέτο το μίσος της τρόικα εσωτερικού και εξωτερικού προς το πρόσωπό μου».

Για την ΕΕ: «Η ΕΕ δεν είναι μία ένωση δημοκρατιών. Είναι ένα καρτέλ παγκόσμιας βιομηχανίας. Θυμίζει αρκετά τον Μακβέθ στο ομώνυμο έργο του Σαίξπηρ. Κάνουν το ένα λάθος μετά το άλλο, Όπως ο Μακβέθ κάνει το ένα έγκλημα μετά το άλλο για να καλύψει το προηγούμενο έγκλημά του, έτσι και οι Βρυξέλλες κάνουν στα Eurigroup το ένα λάθος μετά το άλλο. Στο τέλος του Μακβέθ ο ήρωας ζητάει να τον σκοτώσουν. Οι Ευρωπαίοι δεν βλέπουν με τη σειρά τους ότι πάνε κατευθείαν στην καταστροφή. Η ΕΕ είναι ένας συνδυασμός αναλγησίας και αναποτελεσματικού αυταρχισμού».

Για την πολιτική τάξη της Ευρώπης: «Όποτε εμφανίζεται κάποια κρίση στις ΗΠΑ, ο αμερικανικός πολιτικός κόσμος καταφέρνει πολύ γρήγορα να φτιάξει νέους θεσμούς που λειτουργούν ως ενέσεις τσιμέντου στα θεμέλια της ένωσης. Σε κάθε κρίσιμη συγκυρία οι Αμερικανοί αναρωτιούνται: «πώς θα αντιμετωπίσουμε την κρίση αποτελεσματικά ώστε να μην μας καταστρέψει;». Στην Ευρώπη, αντίθετα, η πολιτική τάξη θέτει άλλο ερώτημα στον εαυτό της: «Τι πρέπει να κάνουμε για να συνεχίσουμε να προσποιούμαστε ότι οι αποτυχημένοι κανόνες μας μπορούν να συνεχίσουν να εφαρμόζονται;».

Για τους Γερμανούς: «Πρέπει να σταματήσει η δαιμονοποίηση της Γερμανίας. Οι Γερμανοί είναι οι πρώτοι που αντιδρούν στην εφαρμοζόμενη πολιτική. Από τη Γερμανία ξεπηδούν οι πιο προοδευτικές φωνές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι εχθροί μας δεν είναι τα μυρμήγκια της βόρειας Ευρώπης. Είναι τα τζιτζίκια του Βορρά και του Νότου».

Για το «αντιμνημόνιο»: «Στις 11 Μαΐου καταθέσαμε το δικό μας αντιμνημόνιο στον Αλέξη Τσίπρα, τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και το Eurogroup. Όπως έχει πει και ο οικονομολόγος Jeffrey Sachs, η πρότασή μας δεν απορρίφθηκε ως τεχνικοκρατικά απαράδεκτη ή υποδεέστερη άλλων προτάσεων, αλλά απλώς δεν συζητήθηκε. Αγνοήθηκε επιμελώς. Ήλπιζα ότι οι Βρυξέλλες θα νιώσουν την ανάγκη να αποδομήσουν την πρότασή μας στη βάση των λογικών επιχειρημάτων. Τελικά αποδείχθηκε ότι είχα ένα ρομαντισμό μέσα μου».

Για το Grexit: «Το ευρωσύστημα είναι σαθρό και κανείς από εμάς δεν είναι πιο κριτικός απέναντί του. Ταυτόχρονα, όμως, ξέρω πολύ καλά ποια θα ήταν τα αποτελέσματα και το τεράστιο ανθρώπινο κόστος από μία διάλυση του Ευρώ, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Είναι άλλο να λες ότι δεν πρέπει να μπεις στο ευρώ —όπως είχα πει— και άλλο να υποστηρίζεις ότι πρέπει να βγεις. Αν βγεις, δεν θα πας εκεί που θα ήσουν αν δεν είχες μπει».

Για το τι έγινε μετά το δημοψήφισμα: «Εγώ δεν είχα καμία όρεξη να γίνω υπουργός Οικονομικών, ούτε να εισέλθω στον κοινοβουλευτικό στίβο. Το έκανα επειδή είχα μία ανάλυση για το τι έπρεπε να κάνουν οι ελληνικές κυβερνήσεις. Αυτή η ανάλυση μπορεί να αποδοθεί με δύο λέξεις "εποικοδομητική ανυπακοή". Πριν αναλάβω το υπουργείο Οικονομικών, πρότεινα τέσσερα απλά πράγματα: πρώτον, πρωτογενές πλεόνασμα έως 1,5%, στο διηνεκές, για να φέρουμε επενδύσεις, δεύτερον, αναδιάρθρωση χρέους, τρίτον, αναπτυξιακή τράπεζα, τέταρτον, μία κακή δημόσια τράπεζα για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων. Δεν ήταν αριστερές προτάσεις, ήταν λογικές προτάσεις. Ξέρετε κάτι; Δεν έπρεπε να υποχωρήσουμε στα παραπάνω. Στο ερώτημα τι έπρεπε να κάνουμε αν μας κλείσουν τις τράπεζες είχαμε απαντήσει ζητήσουμε την ψήφο του ελληνικού λαού. Θα ήμασταν ανήθικοι αν δεν το είχαμε κάνει. Η απάντηση λοιπόν είναι η εξής: έπρεπε να παραμείνουμε πιστοί στον κόσμο που ψήφισε «ΟΧΙ» σε ένα μνημόνιο. Είχαμε ιερή υποχρέωση να τιμήσουμε το 62%. Έπρεπε να προετοιμάσουμε το κράτος μέσα από μηχανισμούς που είχαμε ήδη αποφασίσει και αρχίσει να εξελίσσουμε. Έπρεπε να μείνουμε ζωντανοί για δύο εβδομάδες. Αν το κάναμε, δεν θα άφηναν την Ελλάδα να βγει από το Ευρώ, όπως είπε λίγο αργότερα ο Βίτορ Κοστάντσιο. Ήταν κούφια η απειλή της εξόδου από το ευρώ. Όμως αν τελικά δεν έκαναν πίσω, θα έπρεπε να κάνουμε αυτό που είχα πει στις προγραμματικές μου δηλώσεις: αν δεν είσαι διατεθειμμένος να έρθεις σε ρήξη, μην πας καν να διαπραγματευτείς. Αν δεν είσαι διατεθειμμένος να πας σε ρήξη, πες τους να σου στείλουν με ένα email με το τι πρέπει να κάνεις, όπως συμβαίνει σήμερα».

Για την κυβέρνηση: «Αν ήμασταν ενωμένοι από την εκλογή έως τον Μάιο, δεν θα είχε περάσει από το μυαλό του Μάριο Ντράγκι να κλείσει τις τράπεζες. Δυστυχώς, δεν ήμασταν ενωμένοι. Πίσω από τις πλάτες του υπουργείου Οικονομικών πήγαιναν σήματα προς τις Βρυξέλλες και την τρόικα ότι τελικά δεν θα παραμείνουμε πιστή στην πολιτική μας».

Για το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης: «Δεν δικαιούμασταν να κάνουμε αυτές τις προτάσεις, επρόκειτο για ευχολόγιο γεμάτο υποσχέσεις προς τον ελληνικό λαό».

Τρίτο μνημόνιο και Αντώνης Σαμαράς: «Οι Βρυξέλλες σχεδίαζαν το τρίτο μνημόνιο από το 2013. Ο λόγος που η κυβέρνηση Σαμαρά τελείωσε είναι απλός: ο κ. Σόιμπλε από τον Ιούνιο του 2014 αποφάσισε ότι ο κ. Σαμαράς δεν του κάνει πλέον. Όταν τον ρώτησα "Βόλφγκανγκ, πότε αποφασίσατε να ρίξετε το Σαμαρά;", μου απάντησε κοφτά: "Τον Ιούνιο του 2014". Γνώριζαν ότι το έγκλημα του μνημονίου και ενός μη βιώσιμου χρέους χρειαζόταν ένα ακόμη πρόγραμμα, το οποίο απαιτούσε μία νέα πλειοψηφία, μία νέα κατάσταση. Ήταν υποχρέωσή μας να κάνουμε κάτι διαφορετικό, να κάνουμε αυτό που έπρεπε να κάνει κάθε πραγματικός φιλοευρωπαϊστής».

Νωρίτερα, είχαν μιλήσει οι άλλοι ομιλητές. Ολοι τους έμοιαζαν να προσπαθούν να κλέψουν την αύρα του Γιάνη. Ο Θάνος Μικρούτσικος, στην μακρά του αγόρευση επιδόθηκε κυρίως σε έναν έντονο αντιαμερικανισμό βγαλμένο από μανιφέστο του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του '80 —«οι Αμερικανοί υιοθετούν λύσεις με ρίσκο καταστροφής, ώστε να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία τους»— για να προχωρήσει αργότερα σε έναν ακόμη πιο οξύ αντιγερμανισμό, με φράσεις όπως «Γιάνη, το γερμανικό μπετόν αρμέ καλά κρατεί στην Ευρώπη» και «τη Ρόζα Λούξενμπουργκ σκότωσαν αυτοί οι αναθεματισμένοι Γερμανοί». Ο Γιάνης αργότερα, απέρριψε την στερεότυπη ενοχοποίηση των Γερμανών, λέγοντας ότι «πρέπει να σταματήσει η δαιμονοποίηση της Γερμανίας» και πως «προτάσεις που ξεκινούν με τη φράση "Οι Γερμανοί είναι…" ή "οι Έλληνες είναι…" αποτελούν εκδήλωση ρατσισμού».

"Εβγαλε το γυμνάσιο ο Ντάισελμπλουμ;"

Μετά τον κ. Μικρούτσικο το λόγο πήρε ο δημοσιογράφος Κώστας Βαξεβάνης, που αναφέρθηκε στο σκάνδαλο χρηματισμού Βολφγκανγκ Σόιμπλε τη δεκαετία του '90 και την άρνηση του τελευταίου να χαιρετήσει τον Γιάνη Βαρουφάκη στην πρώτη τους συνάντηση —«ίσως φοβόταν μην συνδεθούν πολύ συναισθηματικά» και τέλος, το λόγο πήρε ο καθηγητής οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκος Θεοχαράκης, που είχε ακολουθήσει το Γιάνη Βαρουφάκη στις Βρυξέλλες, την εποχή των πολύωρων και ατελέσφορων Eurogroup. "Ηταν σαν να έβλεπες μερικά χαϊβάνια υποτακτικούς του Σόιμπλε που σαν μαχαιροβγάλτες τα έβαζαν με έναν καλό ξιφομάχο. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ μοιάζει με έναν άνθρωπο που σε έκανε να απορείς πώς έβγαλε το γυμνάσιο, ο οποίος κάνει καριέρα στις Βρυξέλλες απλώς και μόνο επειδή ξέρει καλά το οικοδόμημα της Ευρώπης».

Παράλληλα με τις τοποθετήσεις παρουσιάστηκα και βίντεο με σχόλια σημαντικών οικονομολόγων και φιλοσόφων —συγκεκριμένα των Noam Chomsky, Slavoj Žižek, Jeffrey Sachs, James Kenneth Galbraith— για το βιβλίο του Βαρουφάκη.

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε βίντεο της οργάνωσης Diem25 του Γιάνη Βαρουφάκη, ενώ οι περισσότεροι ομιλητές αναφέρθηκαν στα πολιτικά πεπραγμένα του πρώην υπουργού Οικονομικών, με ευχές για καλύτερες μέρες στο μέλλον. Ο φιλόσοφος Slavoj Žižek —γνωστός τον τελευταίο καιρό για την «ανορθόδοξη» στήριξή του στον Ντόναλντ Τραμπ— είπε σε δύο λεπτά περί τίνος πρόκειται:

«Ο Γιάνης Βαρουφάκης βρήκε τη μεσότητα μεταξύ δύο θέσεων: Πατροπαράδοτη σοσιαλδημοκρατία ή ριζοσπαστική επαναστάση; Το μεταρρυθμιστικό πλαίσιο του Φουκουγιάμα απορρίφθηκε, όπως απορρίφθηκαν και εθνικιστικές προτάσεις αυτοϋπονόμευσης τύπου Brexit, που δεν οδηγούν πουθενά παρά μόνο στη Ρωσία. Ο Γιάνης κατάλαβε ότι αν αποχωρήσεις από τους διεθνείς οργανισμούς του σημερινού συστήματος και ενδώσεις σε μία ιδέα ενός ισχυρού εθνικού κράτους, θα ηττηθείς κατακράτος μέσα στα χέρια του καπιταλισμού. Η αλλαγή είναι δυνατή και ο Γιάνης θέλει να φέρει αλλαγή συνδυάζοντας στοιχεία μετριοπαθούς και ριζοσπάστη».

Ένα φάντασμα ίσως πλανάται πάνω από την Ευρώπη. Ίσως να είναι η νέα Βαρουφακειάδα. Μέχρι τότε, αρκεί να κάνουμε «ουάου».