Άραγε στην Ελλάδα Ζούμε Ξανά την «Αρρώστια της Νιότης» του Bruckner;

Κυριακή μεσημέρι, έξω από το Θέατρο Tempus Verum-Εν Αθήναις ακούγεται μια γυναικεία φωνή να απαγγέλλει ένα ποίημα. Χτυπάω ήσυχα την πόρτα και περιμένω. Με καλωσορίζει ένας ψηλός καστανομάλλης, με πράσινα μάτια και έντονο μούσι, και μου λέει να περάσω στον χώρο όπου έκανε μάθημα η κοπέλα για να την ακούσω. Προετοιμάζεται για τις εξετάσεις στο Εθνικό Θέατρο και είναι άκρως αγχωμένη και ταραγμένη. Ο άντρας που μου άνοιξε την πόρτα πηγαίνει κοντά της και την καθησυχάζει, της δίνει μερικές συμβουλές και της λέει «δώσε τον καλύτερό σου εαυτό». Είναι ο Δημήτρης Λάλος, ο σκηνοθέτης της παράστασης «Η Αρρώστια της Νιότης», για την οποία βρίσκομαι εδώ – όχι για να την παρακολουθήσω αλλά για να συνομιλήσω με τον Νο1 συντελεστή της.

Το μάθημα της υποψήφιας ηθοποιού τελειώνει. Ο Δημήτρης Λάλος κάθεται στον καναπέ και μου μιλάει περιληπτικά για την παράσταση. Η Αρρώστια της Νιότης, του Ferdinand Bruckner, είναι ένα ψυχογράφημα το οποίο γράφτηκε το 1926, λίγο πριν ανέβει στην Καγκελαρία ο Χίτλερ. Μια ομάδα φοιτητών Ιατρικής φλερτάρουν με τον θάνατο, πειραματίζονται και ανακαλύπτουν τα όριά τους. Άθελά τους προετοιμάζουν το έδαφος για τα κηρύγματα της εθνικοσοσιαλιστικής ιδέας.

VICE: Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο; Λόγω της εποχής και των συγκυριών που ζούμε;
Δημήτρης Λάλος: Πιστεύω ότι ένα σπουδαίο έργο ταιριάζει σε κάθε εποχή. Αν αυτό το έργο ταιριάζει στο τώρα, πάει να πει πως είναι σπουδαίο. Εάν έχουμε ένα καλάθι γεμάτο έργα, θα πρέπει αυτό που θα επιλέξουμε να ταιριάζει με το σήμερα για να αγγίζει την πραγματικότητα στην οποία ζούμε.

Το συγκεκριμένο έργο είχε πέσει στα χέρια μου πριν από τέσσερα-πέντε χρόνια περίπου. Στην αρχή, το διάβασα στα αγγλικά –όχι όλο– και έκανα μια μετάφραση του έργου στα ελληνικά. Επέλεξα αυτό το έργο επειδή έχει μια ικανότητα να υπαινίσσεται. Ο Bruckner γράφει λίγο πριν ανέβει ο Χίτλερ στην εξουσία και είναι διορατικός, διότι βλέπει πως μια νεολαία που έρχεται από έναν πόλεμο οδεύει προς έναν δεύτερο. Είναι ένας συγγραφέας που όταν ανέβηκε ο Χίτλερ στην εξουσία, πήγε στην Αμερική. Είναι βαθιά αντιρατσιστής και εγώ το επέλεξα επειδή θίγει το θέμα του φασισμού με πολύ περίτεχνο τρόπο. Ο φασισμός είναι ένα περίεργο πράγμα. Υπάρχουν αντιφασιστικές κινήσεις που γίνονται με φασιστικό τρόπο.

Υπάρχει κάποιος συσχετισμός των νέων του έργου με του νέους Έλληνες σήμερα;
Ένα έργο τέχνης φωτίζει κάποιες πτυχές που ίσως είναι καλά κρυμμένες. Πιστεύω πως κάθε έργο, όπως και αυτό, φωτίζει πράγματα που συμβαίνουν σήμερα. Θέλω να πιστεύω ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τότε στη Γερμανία, ότι η παιδεία και η κουλτούρα μας εδώ στην Ελλάδα εξυψώνεται σε πιο υψηλό επίπεδο και δεν είμαστε έτοιμοι να μπούμε σε μια τέτοια διαδικασία. Η εξαθλίωση και η χαμηλή εκπαίδευση μπορεί να φτάσει έναν άνθρωπο στο σημείο να έχει τάσεις προς τον φασισμό. Η εκπαίδευση, όπως και ο πολιτισμός, είναι ικανά να γιατρέψουν αυτή την «αρρώστια» που δημιουργείται λόγω της άγνοιας και της χαμηλής παιδείας. Ο φασισμός από την έρευνα που έχω κάνει, είναι το κίνημα με το λιγότερο θεωρητικό υπόβαθρο. Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα γραμμένο σε σχέση με τον φασισμό από θεωρία. Υπάρχει το βιβλίο του «Ο Αγών», αλλά δεν είναι τόσο θεωρητικό ή δυνατό για να πεις ότι υπάρχει κάποια θεωρία. Ο φασισμός λοιπόν είναι το πιο φτωχό κίνημα ό,τι αφορά στο πνευματικό επίπεδο. Δεν είναι κάτι που δεν γιατρεύεται όμως και η παιδεία είναι ικανή να γιατρέψει το φασισμό.

Υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που επιλέξατε νέους ηθοποιούς για το έργο;
Με τα παιδιά δουλεύω αρκετά χρόνια μαζί, είναι άτομα που έχουμε κάνει μαζί σεμινάρια. Είναι όλοι πολύ ταλαντούχοι, πολύ πρόθυμοι, δοτικοί και αφοσιωμένοι. Αυτό βοηθάει πολύ και, βεβαίως, ταιριάζουν στους ρόλους. Αυτό που θα δείτε στην παράσταση είναι ο τέταρτος σχεδιασμός. Έκανα τέσσερις σκηνοθεσίες μέχρι να φτάσω στην τελική. Ξεκίνησα τελείως ρεαλιστικά, με κουβάδες, μετά έβαλα βιντεοκάμερα – έβαλα πολλά, γενικά, μέχρι που στο τέλος τα αφαίρεσα όλα και άφησα καθαρά την ουσία του πράγματος.

Ποια είναι η μεγαλύτερη θυσία που έχετε κάνει για το θέατρο;
Ο χρόνος. Κάποιος φωνάζει ότι του έκλεψαν τα ρέστα, ο ταξιτζής φωνάζει για το τάδε, όλοι φωνάζουν για κάτι, αλλά κανείς δεν φωνάζει για τον χρόνο που μας κλέβουν. Στην ουσία ο χρόνος είναι το μοναδικό πράγμα που έχεις, άρα αυτό που λέμε «ο χρόνος είναι χρήμα» δεν είναι τυχαίο. Ο χρόνος είναι από τα βασικά συστατικά της ύπαρξης, είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που έχει ο καθένας ξεχωριστά. Απλώς, όταν έχουμε πολύ, τον ξοδεύουμε ανούσια και ανώφελα.

Γιατί νιώσατε την ανάγκη να περάσετε από την υποκριτική στη σκηνοθεσία;
Όταν σκηνοθετώ, νιώθω ότι παίζω όλους τους χαρακτήρες. Έτσι, ήταν μια ανάγκη για μένα να παίζω όλη την «παλέτα» του έργου αντί να παίζω ένα «χρώμα».

Στις 5 Μαρτίου του 2012 τιμηθήκατε με το θεατρικό βραβείο «Δημήτρης Χορν». Ήταν όνειρο για εσάς;
Σίγουρα, διότι είναι ένα βραβείο το οποίο σου δίνεται από μια επιτροπή του χώρου. Έχω πάρει και βραβείο κοινού, από το Αθηνόραμα – αυτό ήταν επίσης μεγάλη τιμή. Ο Αριστοτέλης λέει ότι για να σου δώσει κάποιος τιμή, εσύ δεν την έχεις. Η επιτροπή έχει την τιμή επειδή είναι πάρα πολλά χρόνια στον χώρο και τη δίνει σε έναν νέο ηθοποιό που δεν την έχει. Είναι πολύ σημαντικό για έναν νέο καλλιτέχνη.

Ήταν πολύ σημαντικό για εμένα να με αναγνωρίσει μια επιτροπή του χώρου. Δεν άλλαξε κάτι, απλώς είναι μια επιπλέον ώθηση. Πήρα το «Χορν» έπειτα από 13 χρόνια στο θέατρο.

Όταν ξέρετε ότι έχετε δουλέψει πολύ για κάτι προκειμένου να βγει ένα καλό αποτέλεσμα θα δεχτείτε την αρνητική κριτική;
Ενεργοποιώ την ευφυΐα μου σε βαθμό που να ξεπερνά τον εγωισμό μου. Αν έρχεται μια κριτική, προσπαθώ να τη φιλτράρω για να μην πληγώσω τον εγωισμό μου. Αλλά πιστεύω πως όταν υπάρχει πολλή και σκληρή δουλειά, είναι δύσκολο να υπάρξει αρνητική κριτική. Ο κόσμος εκτιμά μια καλοδουλεμένη παράσταση. Θέλω να κάνω δουλειές που εκτιμώνται από τον κόσμο. Μπορεί να μην αρέσουν πάντα, αλλά προσπαθώ για το καλύτερο.

Ποια συμβουλή έχετε να δώσετε στους ανερχόμενους ηθοποιούς οι οποίοι θα ενταχθούν στον χώρο της υποκριτικής;
Τον νου σας [γέλια]. Αν θέλετε να δουλέψετε, έχει πολλή δουλειά αυτό το πράγμα. Έχει πολύ «ξύλο». Όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, δεν έχει γκλάμουρ αίσθηση και φωτογραφίες. Θέλει υπομονή και θυσίες, να αφιερώσεις χρόνο.

Με ποιον τρόπο θα παροτρύνατε κάποιον να δει το έργο σας εάν δεν ήταν ιδιαίτερα θεατρόφιλος;
Δεν ξέρω. Δεν θέλω να λέω κλισέ πράγματα, τύπου «έλα να δεις το έργο για να ανοίξει το μυαλό σου». Είναι ένα έργο το οποίο εστιάζει σε παιχνίδια εξουσίας και καλό είναι όλοι μας να δούμε πώς γίνονται τα παιχνίδια εξουσίας ώστε να μπορέσουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας.

Περισσότερα από το VICE

Παρακολουθήσαμε την Ετοιμασία μιας Νεκρής Πριν την Κηδεία της

O «25ποντος» Πορνοστάρ Rocco Siffredi Μιλά για τη Ζωή του

Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε ένα Άτομο με Σύνδρομο Down