FYI.

This story is over 5 years old.

Ιστορία

Στις Αρχές του 20ού Αιώνα, Κάποιοι Προσπάθησαν να Συγκεντρώσουν το Σύνολο της Παγκόσμιας Γνώσης

Το Mundaneum δεν είναι ένα απαρχαιωμένο σύστημα καταλογογράφησης: Είναι μια πρωτοποριακή απόδειξη της δύναμης της πληροφορίας.
Justin Caffier
Κείμενο Justin Caffier
A split image showing the archive, and a woman standing in front of a selection of drawers
Αριστερά: ένα τμήμα του αρχείου. Δεξιά: η αναπληρώτρια διευθύντρια του μουσείου, Delphine Jenart. Φωτογραφίες του συντάκτη.

Σε μικρή απόσταση με το τρένο από τις Βρυξέλλες, στην ήρεμη πανεπιστημιούπολη της Μονς, στο Βέλγιο, βρίσκεται ένα αδιάφορο λευκό κτίριο όπου υπάρχει μια όχι και τόσο γνωστή συλλογή, μια απόδειξη της δίψας της ανθρωπότητας για γνώση. Λέγεται Mundaneum και αποτελεί μια προσπάθεια των αρχών του 20ού αιώνα να συγκεντρωθεί και να καταλογογραφηθεί το σύνολο της παγκόσμιας πληροφορίας, σχεδόν έναν αιώνα προτού μηχανές αναζήτησης όπως το Google και site όπως η Wikipedia κάνουν την πρόσβαση σε τέτοια αρχεία εύκολη από παντού μέσω Wi-Fi.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ιδρύθηκε από τον Paul Otlet και τον Henri La Fontaine, δύο Βέλγους δικηγόρους με μεγάλες φουτουριστικές ιδέες για το πέρασμα στον 20ό αιώνα και ήταν μια συνέχεια των προηγούμενων προσπαθειών τους να δημιουργήσουν το τέλειο σύστημα ταξινόμησης. Το βασισμένο σε κάρτες Διεθνές Δεκαδικό Σύστημα Ταξινόμησης (Universal Decimal Classification ή UDC) που εφάρμοσαν –και το οποίο χρησιμοποιείται από 150.000 βιβλιοθήκες σήμερα- βελτίωνε και επέκτεινε το υπάρχον Δεκαδικό Σύστημα Ταξινόμησης Dewey, κατηγοριοποιώντας μεθοδικά όλη την ανθρώπινη γνώση σε ομάδες και υπο-ομάδες και κάνοντας την αναζήτηση πληροφοριών πολύ πιο εύκολη. Χρησιμοποιώντας αυτό το σύστημα, οι δυο τους εγκαινίασαν το 1895 το project Répertoire Bibliographique Universel, δηλαδή «Ευρετήριο Παγκόσμιας Βιβλιογραφίας», θέλοντας να καταλογογραφήσουν οτιδήποτε είχε δημοσιευτεί σε μια «παγκόσμια πολιτεία γνώσης».

Αν και σήμερα όλα αυτά θα μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα USB, αυτή η απόπειρα χρειαζόταν τεράστιο χώρο στην αναλογική εποχή. Κεφαλαιοποιώντας τις προσπάθειες ανοικοδόμησης μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Otlet και ο La Fontaine έπεισαν το βελγικό κράτος να τους δώσει μια πτέρυγα σε ένα δημόσιο κτίριο στις Βρυξέλλες και να τους χρηματοδοτήσει, ώστε η προσπάθειά τους για συλλογή και καταλογογράφηση να μετατραπεί σε ινστιτούτο.

Ζητώντας βοήθεια από ένα διεθνές δίκτυο συναδέλφων, πανεπιστημιακών και άλλων πωρωμένων με την επιστήμη της πληροφορίας, ο Otlet και ο La Fontaine ξεκίνησαν να λαμβάνουν δημοσιευμένα έργα στον χώρο που είχαν ονομάσει Palais Mondial, δηλαδή Παγκόσμιο Παλάτι. Αν και οι περιορισμοί της εποχής, τους εμπόδιζαν να αποκεντρώσουν το project, είναι η συλλογική προσπάθεια που κάνει το Mundaneum μια πρώιμη Wikipedia. Οι συνεργάτες τους, όμως, δεν τους έστελναν μόνο βιβλία, μελέτες και εφημερίδες. Το Mundaneum, επίσης, συνέλλεγε γυάλινες φωτογραφικές πλάκες, ταινίες, ηχογραφήσεις, πορνογραφικό υλικό και πολλά ακόμη. Με κάθε έργο που ερχόταν, το προσωπικό του Mundaneum έγραφε μια κάρτα UDC, προτού αρχειοθετήσει το πρωτότυπο. Με τον καιρό, ο κατάλογος έφτασε τις 18 εκατομμύρια κάρτες.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Οι δημιουργοί του Mundaneum δεν ήθελαν απλώς να συγκεντρώσουν όλο αυτό το αρχείο. Ήταν της -τότε ριζοσπαστικής- άποψης ότι η γνώση έπρεπε να μοιράζεται με τους απλούς ανθρώπους. Γι’ αυτόν τον σκοπό, ίδρυσαν ένα μουσείο 150 δωματίων όπου εκτίθονταν ιστορικά αντικείμενα και εικόνες από το αρχείο και το άνοιξαν για το κοινό. Επίσης, με ένα μικρό αντίτιμο, τα φιλοπερίεργα πνεύματα μπορούσαν να αναζητήσουν κάτι από τον κατάλογο και κάποιος από το προσωπικό να τους στείλει τις πληροφορίες που ζήτησαν μέσω τηλεγραφήματος, σαν ένα πιο αργό LexisNexis.

Ως το 1930, η προσπάθεια των Otlet και La Fontaine να καταλογογραφήσουν τα πάντα είχε μεταφερθεί στη Χάγη, όπου παρέμεινε και κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, επιβιώνοντας από την κατοχή των Ναζί σχετικά αλώβητη, αν και κάποια αντικείμενα καταστράφηκαν, όταν η έκθεση αντικαταστάθηκε από τέχνη του Γ' Ράιχ. Μετά από μια ακόμη μετακόμιση σε ένα ερειπωμένο κτίριο τη δεκαετία του ’70, όπου κάποια από τα αρχεία υπέστησαν ζημιές από τη μούχλα και το νερό, η συλλογή Mundaneum τελικά μεταφέρθηκε στην τρέχουσα, μόνιμη τοποθεσία της σε ένα παλιό εμπορικό κέντρο στη Μονς και πλέον αποτελεί μουσείο του ουτοπικού οράματος των Otlet και La Fontaine.

A view of the Mundaneum's atrium

Οι τρεις όροφοι του κτιρίου, γεμάτοι με τα αρχικά ερμάρια που περιέχουν 12 εκατομμύρια από τις αρχικά 18 εκατομμύρια κάρτες, είναι κάτι περισσότερο από το μαυσωλείο ενός απαρχαιωμένου συστήματος αποθήκευσης. Όπως εξηγεί η αναπληρώτρια διευθύντρια του μουσείου Delphine Jenart, τα υπόγεια αρχεία του Mundaneum σιγά-σιγά ψηφιοποιούνται από εθελοντές και καθώς κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς υπάρχει σε αυτά, η συλλογή είναι στην πραγματικότητα μια ωρολογιακή βόμβα ιστορικής σημασίας.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

«Κάποια βιβλία στο Répertoire Bibliographique Universel δεν υπάρχουν πλέον ή δεν γνωρίζουμε για αυτά ή έχουν ξεχαστεί», είπε η Jenart. «Επίσης, έχουμε ένα ευρετήριο διεθνών οργανισμών που δεν υπάρχουν πια και κανείς δεν ξέρει ότι υπήρξαν, έτσι θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι θα έρθει στην επιφάνεια».


VICE Video: Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Αν και τα αρχεία του Mundaneum συγκεντρώθηκαν από λόγιους με αρχές, είναι προϊόντα της εποχής τους, έτσι δεν είναι όλα όσα υπάρχουν εκεί ευχάριστα. Η Jenart μού είπε ότι καθώς το αρχικό project εστίαζε στην ακόρεστη συλλογή όλων των διαθέσιμων έργων, υπάρχει ένας αριθμός αρχείων που θα θεωρούνταν ανήθικα, σεξιστικά ή γενικώς προβληματικά με βάση τα σημερινά στάνταρ. Παρόλα αυτά, η Jenart επαίνεσε «τις ισχυρές αξίες» των «αντι-αποικιοκρατών» δημιουργών του Mundaneum, επισημαίνοντας ότι «δεν βρήκαν τίποτα ρατσιστικό» ή αντισημιτικό στη διαδικασία ψηφιοποίησης, με μόνη εξαίρεση το τμήμα με τις προπαγανδιστικές αφίσες.

«Τους ενδιέφερε να μοιραστούν τη γνώση, αλλά με σκοπό την πρόοδο της ανθρωπότητας», εξήγησε η Jenart. «Δεν συνέλλεγαν πράγματα που δεν εξυπηρετούσαν αυτόν τον σκοπό».
Ο Otlet και ο La Fontaine δεν έζησαν αρκετά, ώστε να δουν το όραμά τους για έναν πλανήτη που συνδέεται μέσω της γνώσης να πραγματοποιείται, καθώς αποβίωσαν το 1944 και το 1943 αντίστοιχα και μάλλον δεν θα ενθουσιάζονταν και πολύ με τα δυστοπικά στοιχεία της εποχής της πληροφορίας. Αλλά «μηχανή αναζήτησής τους από χαρτί», που αναγνωρίστηκε για την ιστορική της σημασία από την UNESCO το 2013, άνοιξε τον δρόμο για την εύκολη πρόσβαση στη γνώση που σήμερα θεωρούμε δεδομένη και θεωρείται όλο και περισσότερο βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

«Οι τυραννικές ή αντιδημοκρατικές κυβερνήσεις δεν θέλουν οι άνθρωποι να ξέρουν πολλά πράγματα, να είναι πολύ καλλιεργημένοι, πολύ μορφωμένοι», είπε η Jenart συγκρίνοντας το γεγονός ότι το ναζιστικό κόμμα δεν ενέκρινε το Mundaneum, με τις σημερινές καμπάνιες παραπληροφόρησης και απόκρυψης πληροφοριών που συμβαίνουν παγκοσμίως. «Η πληροφορία είναι δύναμη. Η γνώση είναι δύναμη - και το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Mundaneum ήταν να δείξει αυτό το πράγμα στον κόσμο».

Ακολουθήστε τον Justin Caffier στο Twitter.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

«Torture Porn»: Οι Ταινίες Τρόμου Αποτέλεσαν Έκφραση της Βίαιης Ατμόσφαιρας του Κόσμου Μετά την 9/11

Η Πορεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Προς την Έξοδο

Αυτός ο Καλλιτέχνης Μετέτρεψε Μέρος του Σώματός του σε Μηχάνημα

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.