Το Ελληνικό Ραδιόφωνο Ζει τη «Μέρα της Μαρμότας»

Το ραδιόφωνο, σίγουρα, δεν έχει το αβαντάζ της εικόνας, όμως θεωρώ ότι στην εποχή του Διαδικτύου και των social media είναι η μόνη πηγή ψυχαγωγίας και ενημέρωσης που έχει καταφέρει να διατηρήσει τον ρομαντισμό της, εξάπτοντας παράλληλα τη φαντασία του ακροατή. Όντας παιδί των 90s, μεγάλωσα ακούγοντας Jeronimo Groovy, Ατλαντίς και Επικοινωνία FM - από τον τελευταίο, κυρίως τον Πάνο Ανεστόπουλο. Μπορεί αυτοί οι σταθμοί να χτυπούσαν υψηλά νούμερα ακροαματικότητας, ωστόσο δεν έμπαιναν σε καλούπια έκφρασης, έχοντας μια σχεδόν αναρχική παρουσία στα FM - αυτή ήταν η μεγάλη τους επιτυχία. Ποτέ δεν θα ξεχάσω τη μεταμεσονύκτια ζώνη των δύο πρώτων, όταν δηλαδή από τα μεσάνυχτα μέχρι τις πέντε το πρωί οι ακροατές έβγαιναν στον αέρα ανά τετράδες, συζητώντας περί ανέμων και υδάτων και κρατώντας συντροφιά ο ένας στον άλλον, αλλά και σε όλους εμάς που ακούγαμε: Ήταν κάτι σαν τα chat room της εποχής. Μετά τα μεσάνυχτα μπορούσες να ακούσεις, από τις πιο «κουφές» μέχρι τις πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Αυτό που μου κάνει εντύπωση ακόμη και σήμερα, είναι πως, ενώ υπήρχε μια σχετική ελευθερία, οι συμμετέχοντες δεν την εκμεταλλεύονταν με σκοπό να κάνουν την πλάκα τους και να ξεφύγουν από τα όρια. Υπήρχε σεβασμός.

Σε ό,τι αφορά το μουσικό κομμάτι, σίγουρα υπήρχε και playlist, όμως με κάποιο μέτρο. Ο εκάστοτε παραγωγός είχε την ευκαιρία να αποκτήσει το κοινό του, με την προσωπικότητα και τις επιλογές του. Όλα αυτά έμελλε να αλλάξουν απότομα, με πολλούς ανθρώπους του τομέα να θεωρούν σημαντικό σημείο καμπής το μαζικό κλείσιμο δεκάδων ραδιοσταθμών, στο οποίο προέβη η ελληνική κυβέρνηση το 2001, με τη δικαιολογία πως οι συχνότητες κάποιων εξ' αυτών έκαναν παρεμβολές σε αυτές του νεόδμητου τότε αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος». Μάλιστα, υπήρξαν αρκετές φωνές που έκαναν λόγο για παράνομη και άδικη διαδικασία.

Προσωπικά, έχασα το ενδιαφέρον μου και για πολλά χρόνια, άκουγα κυρίως αθλητικό ραδιόφωνο. Τελευταία, όμως, το γεγονός ότι δουλεύω αρκετές ώρες στον υπολογιστή με έχει φέρει και πάλι κοντά στα FM, μιας και θεωρώ πραγματικά βαρετό να ψάχνω για λίστες στις υπηρεσίες streaming.

Ούτως ή άλλως και στο ραδιόφωνο λίστες ακούω.

Έπειτα από μια γεμάτη ραδιοφωνική τριετία, λοιπόν, αποφάσισα να βάλω κάτω μερικές σκέψεις που έχω κάνει σχετικά με τη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στα FM. Για κάποιον όχι και τόσο περίεργο λόγο, όποτε σκέφτομαι το ελληνικό ραδιόφωνο φέρνω στο μυαλό μου την ταινία Η Μέρα της Μαρμότας (Groundhog Day). Ένα φιλμ του 1993, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Bill Murray ως ένας ψωνισμένος μετεωρολόγος που καλείται να καλύψει την ετήσια Μέρα της Μαρμότας στο Πανξατόνι της Πενσυλβάνια. Είναι ένα έθιμο που χρονολογείται από το 1886 και κατά τη διάρκεια του οποίου μια μαρμότα -κάτι σαν σκίουρος, σκεφτείτε-, προβλέπει στις 2 Φεβρουαρίου τη διάρκεια που θα έχει ο χειμώνας. Ο Bill Murray βρίσκεται, όμως, στη μέση μιας χρονοδίνης που τον παγιδεύει στη συγκεκριμένη μέρα, την οποία ζει ξανά και ξανά, ξυπνώντας στις έξι το πρωί υπό τον ήχο του I Got You Babe των Sonny & Cher. Κάπως έτσι ξυπνάνε εδώ και οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί της χώρας, που εδώ και χρόνια παίζουν σχεδόν τα ίδια τραγούδια κάθε μέρα.

Παραγωγοί που διαβάζουν κυρίως δελτία Τύπου, προτείνοντας το επόμενο γαμάτο event, υπενθύμιση των χορηγών οι οποίοι προσφέρουν συνήθως τα καλύτερα πακέτα καρτοκινητής στην αγορά και τα ίδια 50 τραγούδια στο repeat. Πραγματικά, αν ακούσεις κάποιον από αυτούς τους σταθμούς από τις δέκα το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ, υπάρχει πιθανότητα να ακούσεις το ίδιο τραγούδι πάνω από τρεις φορές – και φυσικά, δεν μιλάω για κάποιο νέο hit, το οποίο είναι λογικό να παίζει συνεχώς, αλλά για κομμάτια που μετράνε αισίως δύο δεκαετίες και θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχουν χακάρει το σύστημα και κανείς δεν μπορεί αν τα διαγράψει από τη λίστα. Το Fade Into You των Mazzy Star, για παράδειγμα, μπορεί να είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα κορυφαία τραγούδια των 90s, όμως δεν νοείται στην εποχή της υπερπροσφοράς από μουσική να παίζει σχεδόν κάθε μέρα στις λίστες όλων των alternative σταθμών. Για να μη μιλήσω για τις ιερές αγελάδες, δηλαδή ονόματα όπως οι Thievery Corporation, Sivert Hoyem, Kadebostany και Parov Stellar, που σε λίγο θα παίζουν μέχρι και από τα μεγάφωνα στους δρόμους. Από τη στιγμή που υπάρχουν τόσες ελληνικές μπάντες εκεί έξω που θα μπορούσαν με κάποιο κομμάτι τους να καλύψουν έστω και μια θέση από αυτές που καταλαμβάνουν τα εν λόγω τραγούδια μέσα στη μέρα, θεωρώ κρίμα να ακούμε τα ίδια δύο και τρεις φορές καθημερινά.

Οι rock σταθμοί, από την άλλη, βρίσκονται σε ακόμη χειρότερη μοίρα. Μιλάμε για ένα μουσικό είδος που δεν «μασάει» από μόδες, με τους φίλους του να γουστάρουν εξίσου τις παλιές επιτυχίες των αγαπημένων τους καλλιτεχνών, με αυτές των πιο καινούριων ονομάτων. Ωστόσο, οι σταθμοί που υποτίθεται πως το εκπροσωπούν, δουλεύουν με τέτοιο τρόπο, που με κάνει να πιστεύω πως έχουν βάλει να παίζει στο shuffle ένας ξεχασμένος υπολογιστής με επεξεργαστή Pentium ΙΙ στα 233 MHz και Windows 98, σε κάποιο υπόγειο γκαράζ. Παίξε Scorpions, Deep Purple και Alice Cooper, άρχοντά μου, δεν θα σου πω όχι. Όμως, όταν αυτά τα τρία γκρουπ -συν τα solo του Cooper-, έχουν κυκλοφορήσει συνολικά γύρω στα 65 άλμπουμ και παίζεις μέσα σε μία ημέρα δύο φορές το Poison και το Smoke on the Water, δεν μπορώ να συγκρατηθώ και να μην ουρλιάξω από αγανάκτηση. Όταν τα πιο καινούρια κομμάτια που παίζεις είναι κάποια πολύ συγκεκριμένα των Placebo, των Muse και στο τσακίρ κέφι το Creep των Radiohead, πόσο να αντέξω; Ειδικά αν σκεφτείς ότι ο παραγωγός τα προλογίζει ανά τριάδες, λες και είμαστε στη λαϊκή, για να επιστρέψει ένα τέταρτο αργότερα και να ανακοινώσει βαριεστημένα το επόμενο σετάκι. Τουλάχιστον, στους alternative σταθμούς η κατάσταση μετά τις δέκα το βράδυ αλλάζει και έχεις την ευκαιρία να ακούσεις κάποια ενδιαφέροντα πράγματα. Στους rock σταθμούς, από την άλλη, θα κάνεις πάρτι αν ακούσεις κάτι που έχει κυκλοφορήσει μετά το 2008. Επίσης, σε ελληνικό rock ραδιόφωνο δεν ακούς ελληνικές rock μπάντες και ας μιλάμε για μια σκηνή που έχει κλείσει ήδη μισό αιώνα ύπαρξης.

Για να έχω μια ολοκληρωμένη άποψη, δοκίμασα να ακούσω και κάποιους σταθμούς που παίζουν λαϊκά - ναι, ήταν βασανιστήριο. Δεν περίμενα ότι θα το πω ποτέ αυτό, όμως οι εν λόγω σταθμοί δείχνουν να έχουν πιάσει το νόημα του «θα φτιάξω ένα πρόγραμμα με το οποίο θα είναι ευχαριστημένοι οι διαφημιστές, αλλά και το κοινό». Οι εκπομπές παίζουν όλα τα νέα hit, αναμεμειγμένα με πιο κλασικά κομμάτια και οι παραγωγοί -που στην prime time ζώνη είναι κάποια τρανταχτά ονόματα- βγάζουν κέφι και χαρακτήρα, πουλώντας παράλληλα και τα προϊόντα των χορηγών. Σίγουρα, δεν είναι τα πάντα τέλεια και δεν με καλύπτουν από μουσική άποψη, όμως θα έλεγα ψέματα αν ισχυριζόμουν ότι δεν βγάζουν μια κάποια ραδιοφωνική υγεία – όσο μπορούν, στην εποχή του YouTube και του streaming.

VICE Video: H LOU θα Ήθελε να Είναι Ένα Ροζ Πάντα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Τα τελευταία χρόνια, η νέα σχολή της rap -πείτε την και trap, δεν έχει σημασία- έχει πάρει τα πάνω της και καλλιτέχνες όπως ο Snik, ο Light, o Saske και ο Slogan, μεταξύ άλλων, ρίχνουν το YouTube με κάθε νέα τους κυκλοφορία, ενώ εμφανίζονται ζωντανά σε συναυλίες σε όλη τη χώρα. Μου φαίνεται, λοιπόν, αδιανόητο ότι δεν υπάρχει ούτε ένας urban σταθμός, για να εκμεταλλευτεί όλο αυτό το κοινό, αλλά και το κενό που υπάρχει στα FM. Για να το θέσω πιο σωστά, αν δεν κάνω τραγικό λάθος, δεν υπάρχει καν μια urban εκπομπή εκεί έξω. Βέβαια, το hip hop στην Ελλάδα, όπως πολύ εύστοχα έχει περιγράψει και ο Ανδρέας-Περικλής Μεταξάς στο blog του, είναι ένα παράδοξο από μόνο του.

Όλοι ακούμε σχεδόν καθημερινά έστω και λίγο mainstream ραδιόφωνο και τις περισσότερες φορές, παρά τη θέλησή μας. Είτε στο συνοικιακό καφέ είτε στο γυμναστήριο, κάποια στιγμή θα πέσεις πάνω σε έναν τέτοιο σταθμό και πάντα θα είναι ακριβώς αυτό που περιμένεις: Άθλια μουσική, hit της τελευταίας διετίας και ακραία ενοχλητικά σήματα που σε ενημερώνουν σχετικά με τη συχνότητα στην οποία είσαι συντονισμένος. Κάπου μέσα σε αυτόν τον αχταρμά, θα ακούσεις και τους παραγωγούς του να προσπαθούν να σε πείσουν ότι «είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα, είμαστε».

Δεν γνωρίζω τι μπορεί να επιφυλάσσει το μέλλον για το αγαπημένο μου Μέσο, αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως θα πρέπει κάποια στιγμή να αλλάξει ρότα. Μπορεί να έχει διαφορετικό ρόλο πλέον, αφού οι περισσότεροι ανακαλύπτουμε μουσική μέσω του Διαδικτύου, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει η ανάγκη για καλές εκπομπές και πληροφορία. Θεωρώ ότι προς το παρόν βρίσκεται σε μια φάση αναζήτησης ταυτότητας. Ο Bill Murray προσπαθούσε να ξεκολλήσει με διάφορους τρόπους από τη Μέρα της Μαρμότας και να συνεχίσει τη ζωή του. Έτσι και το ραδιόφωνο. Θα δοκιμάσει την τύχη του με διάφορους τρόπους και τελικά θα βρει τον δρόμο του. Ελπίζω.

Περισσότερα από το VICE

Ο Άγνωστος Κόσμος των Κυνομαχιών στην Ελλάδα

Πέρασα ένα Βράδυ Ακούγοντας Ραδιοφωνικούς Σταθμούς στα AM

Ντροπιαστικά Κόλπα που Κάνουν οι Άνθρωποι για να Γλιτώνουν Λεφτά