Πόσο Έτοιμη Είναι η Ελλάδα για τον Διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας;

Μετά τη συμφωνία μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων για το ονοματολογικό, η ελληνική κυβέρνηση φέρνει στη δημόσια συζήτηση ένα ακόμη θέμα που εδώ και δεκαετίες θεωρείται μεταρρυθμιστικό ταμπού: ο διαχωρισμός Κράτους και Εκκλησίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται η Καθημερινή, ο Αλέξης Τσίπρας ετοιμάζεται να ανοίξει τη συζήτηση για τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία πρόκειται να ξεκινήσει τον ερχόμενο Ιούλιο. Ωστόσο, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ως νομικό κείμενο για τη μεταρρύθμιση των σχέσεων μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας είναι πιθανότερο να κατατεθεί στη Βουλή τον Οκτώβριο, με την επανέναρξη των εργασιών της Ολομέλειας της Βουλής μετά το καλοκαίρι.

Το πρωί της Δευτέρας, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Σταύρος Κοντονής, εξέφρασε στην ΕΡΤ την πεποίθησή του ότι έχει έρθει η ώρα να γίνει διαχωρισμός μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας: «Πρέπει να τεθεί κατά τη γνώμη μου το θέμα. Νομίζω έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να υπάρξει ο διαχωρισμός στο πλαίσιο της κατανόησης και των αμοιβαίων απόψεων, οι οποίες συγκλίνουν σε αυτό το θέμα. Οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας πρέπει να είναι διακριτές. Και το κράτος και η Εκκλησία έχουν να επιτελέσουν έναν σπουδαίο ρόλο, στα πλαίσια της ελληνικής κοινωνίας, οπότε θεωρώ ότι αυτά τα ζητήματα εκσυγχρονισμού του δημόσιου βίου αλλά και περισσότερης ελευθερίας στην ορθόδοξη ελληνική Εκκλησία είναι κάτι το οποίο όλοι πρέπει να το θέλουμε».

Εκτός από τον Σταύρο Κοντονή, υπέρ του διαχωρισμού Κράτους και Εκκλησίας τάχθηκε και ο βουλευτής των ΑΝΕΛ, Τέρενς Κουίκ, λέγοντας ότι θα δώσει μάχη στο εσωτερικό του κόμματός του, όπου αναμένεται ζωηρή συζήτηση, όπως είπε, για να περάσουν οι απόψεις του. Σε ανάλογες δηλώσεις προχώρησε και ο Υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Νίκος Παππάς, ο οποίος αναφερόμενος στο εν λόγω ζήτημα είπε ότι με την ευκαιρία της συνταγματικής αναθεώρησης θα πρέπει να γίνει πιο λειτουργική αυτή η σχέση, προσθέτοντας ότι η μισθοδοσία των ιερέων θα συνεχιστεί.

Η επιλογή του Μεγάρου Μαξίμου να φέρει τώρα στο τραπέζι τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας είναι μία κίνηση πολιτικής σκακιέρας ενόψει των εθνικών εκλογών και των ευρωεκλογών, που αναμένονται να συμπέσουν την άνοιξη του 2019. Μετά την επίτευξη της συμφωνίας με την ΠΓΔΜ για το ονοματολογικό, ο διαχωρισμός Κράτους-Εκκλησίας μέσα από την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος φαίνεται ότι έχει σκοπό να απομονώσει τη ΝΔ από τους ψηφοφόρους του κέντρου. Με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να έχει ταχθεί κατά του διαχωρισμού, ο Αλέξης Τσίπρας θα φέρει το ζήτημα ως ένα προοδευτικό και φιλελεύθερο μέτρο, αναγκάζοντας τη γαλάζια παράταξη να εκφράσει τις συντηρητικές θέσεις της πάνω στο θέμα, κερδίζοντας έτσι τον κεντρώο χώρο, ο οποίος έχει δει το Μέγαρο Μαξίμου να προωθεί αρκετά μέτρα με φιλελεύθερο κοινωνικά πρόσημο, όπως το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια, το νομοσχέδιο για την αλλαγή της ταυτότητας φύλου και το νομοσχέδιο για την αναδοχή από ομόφυλα ζευγάρια. Με αυτόν τον τρόπο, το Μαξίμου θα επιχειρήσει να κάνει άνοιγμα στους μετριοπαθέστερους ψηφοφόρους του κέντρου, την ώρα που σε όλα τα παραπάνω ζητήματα η ΝΔ έχει επιλέξει να στραφεί στα δεξιά της, για να μην έχει απώλειες προς τη Χρυσή Αυγή και άλλα κόμματα της ακροδεξιάς. Ακόμη, πίεση θα ασκηθεί και προς το Κίνημα Αλλαγής, το οποίο είτε θα στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε θα κινηθεί, όπως και στο ονοματολογικό, «παράλληλα» με τη ΝΔ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την συνοχή του και τις φυγόκεντρες δυνάμεις που έχουν εμφανιστεί τις τελευταίες ημέρες, εξαιτίας της συντηρητικής στάσης που κρατά η Φώφη Γεννηματά σε σειρά από φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που έχει φέρει η κυβέρνηση.

Τη σημασία της μεταρρύθμισης για την πολιτική επιβίωση του ΣΥΡΙΖΑ διέκρινε και ο βουλευτής Γιώργος Κυρίτσης, που είπε στο ΣΚΑΙ ότι «είναι αναγκαίος ο διαχωρισμός Κράτους-Εκκλησιάς γιατί θα συσπειρώσει μεγάλο μέρος του ΣΥΡΙΖΑ», συμπληρώνοντας ότι «οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησιάς είναι σημαντικότερες από το όνομα των Σκοπίων» και εκτιμώντας πως μπορεί να βρεθεί μια μέση οδός με τη συμφωνία της Εκκλησίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται η Καθημερινή, οι βασικές αρχές της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για τον διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας έχουν περιγραφεί σε κείμενο πριν από περίπου έναν χρόνο, το οποίο προβλέπει: Πρώτον, ότι καθιερώνεται πλήρως η διακριτότητα Κράτους και Εκκλησίας με πλήρη σεβασμό στην Ορθόδοξη Εκκλησία και τον ιστορικό της ρόλο. Δεύτερον, τη ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους με αναγνώριση της Ορθοδοξίας ως ιστορικά επικρατούσας θρησκείας. Και, τρίτον, την κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας του πολιτικού μόνον όρκου στις ορκωμοσίες των αιρετών του πολιτεύματος, των δικαστών και των λοιπών δημοσίων λειτουργών.

Ζήτημα παραμένει το πώς θα αντιμετωπίσει η ηγεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας τη νέα πρόταση της κυβέρνησης για αλλαγές στις σχέσεις της με το Κράτος. Το Μέγαρο Μαξίμου γνωρίζει ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις στους κόλπους της Εκκλησίας, ωστόσο θεωρεί ότι θα είναι ελεγχόμενες και σε κάθε περίπτωση δεν θα τις συμμεριστεί η πλειοψηφία των πολιτών, που εδώ και πολλά χρόνια ζητάει να μπει τέλος στον εναγκαλισμό της Εκκλησίας με το Κράτος. Μέχρι τώρα, η Εκκλησία δεν έχει αντιδράσει στα δημοσιεύματα. Πάντως, είναι χαρακτηριστικό ότι χαμηλούς τόνους κράτησε η Εκκλησία της Ελλάδας και απέναντι στη συμφωνία για το όνομα της ΠΓΔΜ. Παρότι τον περασμένο Ιανουάριο η 12μελής Διαρκής Ιερά Σύνοδος, σε ομόφωνη απόφασή της, ανέφερε ότι «δεν μπορεί να αποδεχθεί την απονομή του όρου “Μακεδονία” ή παραγώγου του ως συστατικού ονόματος άλλου κράτους, το οποίο θα έχει επιπτώσεις και στην ονομασία της σχισματικής αυτοαποκαλούμενης εκκλησίας της “Μακεδονίας”», στις διαμαρτυρίες που έγιναν στις Πρέσπες κατά την υπογραφή της συμφωνίας από τον Έλληνα πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα και τον πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ κ. Ζόραν Ζάεφ, βρέθηκαν μόνο τέσσερις μητροπολίτες της Βορείου Ελλάδος, ενώ σε κεντρικό επίπεδο, δηλαδή από τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο και την Ιεραρχία της Εκκλησίας, δεν υπήρξε σχολιασμός ή αντίδραση. Όλα αυτά μάλλον υπαγορεύονται από την επιλογή της ηγεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδας να μην έρθει σε σύγκρουση με την κυβέρνηση, όσο η τελευταία δεν ακουμπάει «τα ιερά και τα όσιά της». Παραμένει γρίφος αν θα βρεθεί μέση οδός στο θέμα του διαχωρισμού Κράτους-Εκκλησίας, με κυβερνητικά στελέχη να λένε ότι σίγουρα δεν θα πειραχτεί η μισθοδοσία των ιερέων.

VICE Video: Η Ημέρα που η Ελλάδα Αναγνώρισε το Σύμφωνο Συμβίωσης για Ομόφυλα Ζευγάρια

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Είναι αξιοσημείωτο ότι την ώρα που αρχίζει η συζήτηση για τις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κατέθεσε αναφορά στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για την αναγραφή του θρησκεύματος και της ιθαγένειας στα απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου. Συγκεκριμένα, με μια σειρά πρόσφατων αποφάσεων του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων ορίστηκε ο τύπος των ανωτέρω δημοσίων εγγράφων και μεταξύ των υποχρεωτικά αναγραφομένων στοιχείων περιλαμβάνονται το θρήσκευμα και η ιθαγένεια των μαθητών.

Αντιδρώντας στην παραπάνω απόφαση, η ΕλΕΔΑ αναφέρει σχετικά με το θρήσκευμα και την ιθαγένεια ως προσωπικά δεδομένα ότι «η συλλογή των στοιχείων αυτών δεν είναι απαραίτητη για την εκτέλεση υποχρεώσεων επεξεργασίας, ούτε δικαιολογείται με οποιονδήποτε τρόπο στην οικεία υπουργική απόφαση, την εξουσιοδοτική διάταξη βάσει της οποίας εκδόθηκε ή γενικά, στη νομοθεσία, ο σκοπός συλλογής και αναγραφής τους». Ειδικά ως προς την αναφορά του θρησκεύματος, η ΕλΕΔΑ προσθέτει ότι το θρήσκευμα είναι «ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο» και ως εκ τούτου «προσβάλλεται με τις αποφάσεις αυτές το δικαίωμα κάθε προσώπου να μην το αποκαλύπτει κατά το άρθρο 13 του Ελληνικού Συντάγματος, η δε απαγόρευση συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων που αφορούν το θρήσκευμα των προσώπων (και μάλιστα ανήλικων κατά κανόνα προσώπων) απαγορεύεται και από τη συνδυασμένη ερμηνεία των άρθρων 13 και 9Α Συντάγματος […] Η αναγραφή του θρησκεύματος στους τίτλους σπουδών συνοδεύει το άτομο εις το διηνεκές και το εκθέτει σε δυσμενείς διακρίσεις, ιδίως στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας».

Περισσότερα από το VICE

Ποιoς θα Πάρει Φέτος το Mundial, Χρήστο Σωτηρακόπουλε;

Αυτοί που Χειροκροτούν τον Δολοφόνο Ενός Παιδιού, Ζουν Ανάμεσά μας

«Είμαστε Τρελοί κι Ευτυχισμένοι»: Μια Γερή Φωτογραφική Βουτιά στα Εξάρχεια του 1980