Αυτός Είναι ο Καπετάνιος του Πλοίου που Έσωσε 14.000 Ζωές στη Μεσόγειο​

Tα ξημερώματα της 2 Αυγούστου του 2017, το διασωστικό πλοίο Iuventa προσεγγίζει τη Λαμπεντούζα, κυκλωμένο από σκάφη του Iταλικού Lιμενικού. Δένει στο λιμάνι, οι Aρχές ελέγχουν τα διαβατήρια του πληρώματος και επιθεωρούν εξονυχιστικά το πλοίο. Το Iuventa κατάσχεται απροειδοποίητα από τις ιταλικές Aρχές.

Το πλοίο έχει μήκος 33 μέτρα και αποτελεί ένα τυπικό αλιευτικό σκάφος, σχεδιασμένο έτσι ώστε να ανταπεξέρχεται στις δύσκολες καιρικές συνθήκες της Βόρειας Θάλασσας. Κατέληξε, όμως, στα χέρια μίας ομάδας νέων Ευρωπαίων τον Μάιο του 2016, οι οποίοι σκόπευαν να το χρησιμοποιήσουν για τη διάσωση προσφύγων στη Μεσόγειο. Το πλοίο αγοράστηκε μέσω crowdfunding. Οι νέοι ανήκουν στο δυναμικό της Jugend Rettet, μίας ΜΚΟ με έδρα το Βερολίνο.

Το Iuventa πρόλαβε να πραγματοποιήσει οκτώ αποστολές από τον Ιούλιο του 2016 μέχρι και τις 2 Αυγούστου του 2017, όταν κατασχέθηκε. Μέσα σε αυτό το διάστημα, έσωσε περισσότερες από 14.000 ανθρώπινες ζωές. Η κατάσχεσή του έγινε λίγες ημέρες μετά την επίσημη άρνηση της οργάνωσης να υπογράψει τον περιβόητο κώδικα δεοντολογίας για τις ΜΚΟ που εμπλέκονται σε θαλάσσιες διασώσεις στη Μεσόγειο, ο οποίος μεταξύ άλλων προέβλεπε αστυνομική παρουσία στα πλοία διάσωσης. Ο Ambrogio Cartosio, ο εισαγγελέας που έχει αναλάβει την υπόθεση, ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ των δύο γεγονότων.

Αυτήν τη στιγμή, 24 διασώστες βρίσκονται υπό δικαστική διερεύνηση. Συγκεκριμένα, ερευνάται τυχόν συνεργασία τους με διακινητές προσφύγων. Από τους 24 «υπόπτους», οι δέκα ανήκαν στο πλήρωμα του Iuventa.

Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο Dariush Beigui, o οποίος διετέλεσε καπετάνιος του Iuventa για πέντε αποστολές. Είναι 40 χρονών, κατάγεται από το Αμβούργο και έχει ζήσει όλη του τη ζωή στη Γερμανία. Ο Dariush παρακολουθούσε την κατάσταση στη Μεσόγειο και έβλεπε ότι δεκάδες άνθρωποι έχαναν καθημερινά τη ζωή τους προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη. Θεώρησε ότι η εμπειρία του στη θάλασσα θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη στο Ιuventa. «Δεν το σκέφτηκα πολύ», μου λέει. «Ήθελα να βοηθήσω και το έκανα».

Η πρώτη του αποστολή ήταν τον Νοέμβριο του 2016. «Συνήθως μας καλούσαν τις πρώτες πρωινές ώρες από το Κέντρο Συντονισμού Θαλάσσιων Διασώσεων και μας έλεγαν "υπάρχει μία βάρκα σε αυτήν τη θέση και βρίσκεται σε Χ απόσταση από εσάς. Μπορείτε να την ψάξετε;". Αναλόγως την απόσταση, αποφασίζαμε αν θα επιταχύνουμε με το Iuventa ή αν θα στείλουμε τα δύο RHIB που είχαμε. Τα RHIB είναι φουσκωτές βάρκες, μικρές και γρήγορες. Ήταν τέσσερις φορές πιο γρήγορες από το Iuventa. Αν αποφασίζαμε το δεύτερο, ρίχναμε τις βάρκες στο νερό. Υπήρχαν δύο ομάδες, μία για κάθε RHIB. Μαζί τους έπαιρναν σωσίβια», λέει ο Dariush.

Όταν εντόπιζαν τη βάρκα, ενημέρωναν το υπόλοιπο πλήρωμα του Iuventa. Έλεγαν: «Είμαστε σε αυτήν τη θέση, βρήκαμε τη βάρκα, υπάρχουν τόσα άτομα. Κανένας δεν είναι τραυματισμένος ή υπάρχουν τόσοι τραυματισμένοι. Η βάρκα φαίνεται να είναι σε καλή ή κακή κατάσταση». Έπειτα μοίραζαν τα σωσίβια. Μου εξηγεί ότι αυτό ήταν πολύ σημαντικό μέρος της διαδικασίας, καθώς οι περισσότεροι δεν ήξεραν να κολυμπούν. Για τους περισσότερους, αυτή ήταν η πρώτη επαφή με τη θάλασσα.

Κανένας από τους πρόσφυγες δεν είχε σωσίβιο. O Dariush θυμάται την πρώτη του αποστολή: «Είδα 600 ανθρώπους και το μόνο πράγμα που διέθεταν ήταν ένα μπλουζάκι και ένα παντελόνι. Ένας από αυτούς κρατούσε μία οδοντόβουρτσα. Αυτό ήταν το μόνο που είδα. Δεν έχουν τίποτα, ειδικά όσοι προέρχονται από την υποσαχάρια Αφρική. Είναι φτωχότεροι και από τους φτωχούς».

Αν οι συνθήκες ήταν καλές, το πλήρωμα προσπαθούσε απλά να βάλει τη φουσκωτή βάρκα των προσφύγων δίπλα στο Iuventa και να τους ανεβάσει πάνω. Αν αυτό δεν ήταν εφικτό, τότε ανέβαζαν τους πρόσφυγες στα RΗIB και τους μετέφεραν σε δόσεις στο Iuventa. Αυτό απαιτούσε περισσότερο χρόνο, αφού λόγω της μικρής χωρητικότητας των RHIB, έπρεπε να επαναλάβουν το δρομολόγιο 10-20 φορές.

Το Iuventa χαρακτηριζόταν ως first contact boat. Αυτό σημαίνει ότι φιλοξενούσε τους διασωθέντες για κάποιες ώρες, μέχρι να τους μεταφέρει σε κάποιο άλλο πλοίο, που θα τους πήγαινε στην Ιταλία. Τα πλοία αυτά ήταν συνήθως άλλων ΜΚΟ, του Ναυτικού ή του Ιταλικού Λιμενικού, που είχαν καλύτερες προδιαγραφές.

VICE Video: Φάρμα Κλασικής Παιδείας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Ο θάνατος είναι αναπαπόσπαστο κομμάτι των θαλάσσιων διασώσεων. Κάθε ΜΚΟ είχε διαφορετικό πρωτόκολλο όσον αφορά τη διαχείριση των νεκρών σωμάτων που εντοπίζονται στη θάλασσα. Kάποιες οργανώσεις προσπαθούσαν να μαρκάρουν τα πτώματα, βγάζοντάς τα φωτογραφία και σημειώνοντας την τοποθεσία στην οποία τα εντόπισαν. Άλλες, είχαν πλοία με ειδικά cooling rooms για την αποθήκευσή τους. Tο Iuventa, παρ'ολο που δεν είχε ειδικά διαμορφωμένο χώρο για αυτό τον σκοπό, θεωρούσε σημαντικό να συλλέγει τα σώματα από τη θάλασσα. «Εμείς τους παίρναμε μαζί στο πλοίο γιατί θεωρούσαμε σημαντικό να δείξουμε σε εμάς, στις οικογένειές τους και στον κόσμο ότι ακόμα και όταν κανένας δεν ενδιαφέρεται για αυτούς τους ανθρώπους, εμείς ενδιαφερόμαστε. Είναι κρίμα που πεθαίνουν εκεί. Δεν θα έπρεπε να πεθαίνουν έτσι», μου λέει ο Dariush.

Οι πρόσφυγες σπάνια γνωρίζουν την πραγματική απόσταση που χρειάζεται να διανύσουν με τη φουσκωτή βάρκα. Ο Dariush μου μεταφέρει όσα του έχουν διηγηθεί κατά καιρούς οι διασωθέντες: «Όταν είσαι στην παραλία, στη Λιβύη, μπορείς να δεις στα 80 ναυτικά μίλια από τη στεριά πλωτές μονάδες άντλησης πετρελαίου. Το βράδυ, από την παραλία φαίνεται το φως που βγαίνει από αυτές τις πλατφόρμες και τότε ο διακινητής λέει "Βλέπεις αυτά τα φώτα; Εκεί είναι η Ιταλία. Ακολούθησέ τα και έφτασες". Και εσύ λες "ΟΚ, αφού είναι τόσο κοντά και είναι τόσο εύκολο, θα το κάνω". Και εκεί είναι που παίρνουν την απόφαση να κάνουν το ταξίδι».

Ωστόσο, οι άνθρωποι αυτοί δεν ταξιδεύουν πάντα οικειοθελώς. Κάποιοι από αυτούς, όταν βλέπουν τελικά την βάρκα και τον αριθμό των ανθρώπων που πρόκειται να επιβιβαστεί, αρνούνται να ταξιδέψουν. Ο διακινητής με τη χρήση όπλου τούς δίνει να καταλάβουν ότι από τη στιγμή που έχουν δώσει τα λεφτά, δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής. «'Εχω ακούσει ιστορίες για διάφορους ανθρώπους που αρνούνταν να μπουν στη βάρκα με τόσα άτομα. Ο διακινητής τότε τους πυροβολούσε στην παραλία μπροστά σε όλους και άφηνε τα πτώματά τους να κείτονται εκεί. Δεν τους συμπεριφέρονται ως ανθρώπους, αλλά σαν κινούμενα πορτοφόλια».

Ζητώ από τον Dariush να σχολιάσει την κατάσχεση του Ιuventα και τη δικαστική έρευνα που βρίσκεται αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη. «Κατά τη γνώμη μου, θέλουν να καλλιεργήσουν τον φόβο στους Ευρωπαίους και να τους αποτρέψουν από το να συμμετέχουν σε θαλάσσιες αποστολές. Παλιότερα πήγαινες σε αποστολές διάσωσης -σε κάποιους άρεσε, σε κάποιους όχι-, αλλά δεν κινδύνευες από κάτι. Αυτό που προσπαθούν να κάνουν τώρα είναι να εκφοβίσουν τον κόσμο ότι "αν το κάνεις, μπορεί να σου κατάσχουμε το πλοίο και να ξεκινήσουμε έρευνα για τη δράση σου εκεί". Μπορεί επίσης να σου απαγορεύσουν να φύγεις από το πλοίο, να μπεις ή να βγεις από κάποιο λιμάνι. Πολύ επικίνδυνα πράγματα που πριν από δύο χρόνια δεν υφίσταντο. Πλέον λιγότεροι άνθρωποι συμμετέχουν σε τέτοιες αποστολές γιατί φοβούνται», μου απαντά. Συμπληρώνει αργότερα ότι «οι αρχές δεν θέλουν τις MKO στα ανοιχτά γιατί, οι οργανώσεις αυτές συνιστούν μάρτυρες. Δεν νομίζω ότι ενδιαφέρονται για το αν θα σωθούν πρόσφυγες ή όχι, αλλά δεν θέλουν να ξέρει κανείς για το τι συμβαίνει εκεί. Και οι μεγάλες MKO αυτό που έκαναν, μεταξύ άλλων, ήταν να βλέπουν τι συμβαίνει εκεί».

Ο Dariush εκτιμά ότι οι πιθανότητες να του απαγγελθούν κατηγορίες είναι πολλές και αυτό, εν μέρει, εξαιτίας του ρόλου του μέσα στο πλοίο. Παρ' όλο που όσοι εμπλέκονταν στο παρελθόν σε παρόμοιες υποθέσεις, όπως αυτή του Cap Anamur και των Τυνήσιων ψαράδων, έχουν αθωωθεί, ο ίδιος θεωρεί αβέβαιη την έκβαση της συγκεκριμένης υπόθεσης.

Οι 24 διασώστες, η δράση των οποίων βρίσκεται υπό διερεύνηση, θεωρούνται ύποπτοι για υποβοήθηση και ενθάρρυνση παράνομης μετανάστευσης, μια κατηγορία που αν τους απαγγελθεί, μπορεί να επιφέρει μέχρι και 20 χρόνια φυλάκισης. Το πλήρωμα του Iuventa τώρα δραστηριοποιείται μέσω της πρωτοβουλίας Solidarity at sea, προσπαθώντας να ευαισθητοποιήσει για την «ποινικοποίηση των θαλάσσιων διασώσεων και της αλληλεγγύης».

Κλείνοντας τη συζήτηση ο Dariush μου λέει: «Δεν ξέρω αν τελικά θα μου απαγγελθούν κατηγορίες, αλλά ξέρω ότι δεν έκανα τίποτα κακό. Είμαι χαρούμενος για αυτό που έκανα, ακόμα και αν χρειαστεί να δικαστώ. Είμαι χαρούμενος που έσωσα τόσες ζωές, που υπήρξα μέλος ενός πληρώματος που έσωσε τόσες ζωές. Δεν με πειράζει να πάω φυλακή επειδή σώσαμε 14.000 ζωές, δεν θα με πείραζε ακόμα και αν επρόκειτο για μία ζωή. Αν αυτό είναι το αδίκημά μου, τότε δέχομαι την κατηγορία και υποστηρίζω την πράξη μου».

Περισσότερα από το VICE

Η Άγνωστη «Ηρωίνη των Φτωχών» στην Ελλάδα

«Όταν οι Απλοί Άνθρωποι Έτρεχαν να Σωθούν, ο Γιάννης Πήγαινε Ανάποδα»

Η «Μέθοδος της Λάμπας» κι Άλλες Ρατσιστικές Συμπεριφορές στο Ελ. Βενιζέλος