Το Ίντερνετ δεν Eίναι Γιατρός

Φωτογραφία του Andy Baker

Το άρθρο εμφανίστηκε αρχικά στο VICE UK.

Αν αναζητήσετε στο Google τη φράση «τεστ κατάθλιψης» είναι σχεδόν απίθανο να «πέσετε» πάνω στο «Beck Depression Inventory». Αυτό το τεστ, που αναπτύχθηκε το 1961, το συνιστούν οι ειδικοί σε θέματα ψυχικής υγείας σε ολόκληρο τον κόσμο και, μάλιστα, είναι το εργαλείο «μέτρησης» του βαθμού σοβαρότητας της κατάθλιψης. Παρόλα αυτά, η αναζήτηση στο Google, θα σας οδηγήσει σε μια πληθώρα άλλων ηλεκτρονικών σελίδων που προσφέρουν αμφιλεγόμενα τεστ και υπόσχονται ότι θα βρουν τι δεν πάει καλά με την ψυχολογία σας.

Ο ειδικός ψυχικής υγείας και πρώην αρχισυντάκτης στο «Psychology Today», Dr. Robert Epstein, πιστεύει ότι αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα. «Το Διαδίκτυο είναι η μεγαλύτερη πηγή της παραπληροφόρησης, σχετικά με την ψυχική υγεία, που έχει ποτέ δημιουργηθεί», είπε. «Υπάρχουν κυριολεκτικά χιλιάδες αδόκιμα τέτοια τεστ». Ο Epstein έχει τολμήσει να διορθώσει αυτή την κατάσταση, με την ανάπτυξη του δικού του Διαδικτυακού τεστ, του «Epstein Mental Health Inventory», ένα τεστ 63 ερωτήσεων, που διατίθεται ελεύθερα στο DoYouNeedTherapy.com.

Το τεστ του Epstein είναι ένα από τα λίγα κλινικά δοκιμασμένα τεστ στο Διαδίκτυο - πάνω από 3.400 άτομα έλαβαν την πρώτη έκδοση πριν καν δημοσιευτεί. Ο Epstein βελτίωσε το τεστ το 2013 κάνοντάς το πιο ευανάγνωστο. Επίσης, ανανέωσε το περιεχόμενο, ώστε να είναι σύμφωνο με την πέμπτη έκδοση του «Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των Ψυχικών Διαταραχών».

Το τεστ του Epstein ακολουθεί πρότυπα που συχνά δεν υπάρχουν στα τεστ που προσφέρονται στο DepressedTest.com, ή σε οποιοδήποτε από τα άλλα περίεργα τεστ, τα οποία είναι διαθέσιμα μέσω ιστοσελίδων που καταλήγουν σε «.net» και εμφανίζονται πρώτα στις αναζητήσεις στο Google.

Μια μελέτη του 2011 δείχνει ότι σχεδόν το 60% των χρηστών κλικάρουν τα πρώτα τρία αποτελέσματα της αναζήτησης στο Google. Εννιά στους δέκα χρήστες θα κλικάρουν κάποιο λινκ που εμφανίζεται στην πρώτη σελίδα της μηχανής αναζήτησης. Τώρα, προσπαθήστε να θυμηθείτε την τελευταία φορά που πήγατε εσείς στη δεύτερη σελίδα της αναζήτησης. Το να μην πηγαίνεις στις επόμενες σελίδες των αποτελεσμάτων αναζήτησης δεν είναι απαραίτητα τεμπελιά, από την πλευρά των χρηστών, αλλά αντίθετα δείχνει εμπιστοσύνη στον αλγόριθμο της μηχανής αναζήτησης.

«Οι άνθρωποι πιστεύουν σε ό,τι κατατάσσεται πιο ψηλά», λέει ο Epstein. «Νομίζουν ότι υπάρχει κάποιος παντογνώστης, ή θεός, ο οποίος αξιολόγησε κάθε ιστοσελίδα που υπάρχει στον κόσμο και παρουσιάζει τις καλύτερες». Για αυτό και για παράδειγμα ό,τι εμφανίζεται ψηλά στο Google, κοντά σε περίοδο εκλογών, έχει τη δύναμη να επηρεάσει τους ψηφοφόρους.

Υπάρχει ένα ακόμη πρόβλημα στο Google. Σκεφτείτε το ασταθές πολιτικό τοπίο στο οποίο ζούμε, όπου, για παράδειγμα, οι Red Staters μπορούν να πουν ότι «Ο Ομπάμα είναι μουσουλμάνος», ενώ οι φιλελεύθεροι να γράψουν ότι «Ο Μπους ήταν πίσω από την 11η Σεπτεμβρίου». Και τα δύο παραπάνω μπορούν να επικυρωθούν από ιστοσελίδες, παρέχοντας μάλιστα και «αποδείξεις». «Το Google είναι εξαιρετικά καλό στο να μας δίνει ό,τι θέλουμε να δούμε», λέει ο Epstein. «Κάνει εξατοκιμεκευμένες αξιολογήσεις, οι οποίες φανερώνουν τελικά την ταυτότητά σου, δηλαδή αυτά που θες να δεις».

Σκεφτείτε κάποιον που πραγματικά ψάχνει για ένα τεστ ψυχικής υγείας, στο Google. «Μερικοί από αυτούς που ψάχνουν, είναι στα πρόθυρα της αυτοκτονίας», λέει ο Epstein. «Δεν έχουν τις ικανότητες και σίγουρα δεν έχουν την αντοχή να ψάξουν καλά. Είναι άνθρωποι λιγότερο ικανοί, τη δεδομένη στιγμή και χρειάζονται περισσότερη βοήθεια». Επειδή διανύουν μια τόσο δύσκολη περίοδο, ίσως δεν θα έπρεπε να στρέφονται σε τέτοια τεστ ψυχικής υγείας χωρίς τη συμβολή ενός ειδικού. «Οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα συνοθύλευμα αριθμών, που είναι πιθανό να παρερμηνεύσουν».

Μια άλλη προβληματική πτυχή αυτών των τεστ είναι ότι οι ιστοσελίδες, στις οποίες βρίσκονται, προσφέρουν διαφημίσεις για αμφίβολα φάρμακα, δίνοντας σε αυτά τα προϊόντα έναν «αέρα» νομιμότητας. Αυτά τα χάπια υπόσχονται ότι θα κάνουν τους χρήστες να αισθάνονται καλύτερα, αλλά κάποια δεν έχουν καν εγκριθεί από τον οργανισμό FDA, ή δεν έχουν ακόμα δοκιμαστεί. Αν και μερικά από αυτά τα φάρμακα μπορεί να φέρουν γνωστά ονόματα, είναι συχνά πλαστά και φτιαγμένα από επικίνδυνα στοιχεία.

«Πολλές από τις εναλλακτικές λύσεις δεν είναι τίποτα άλλο παρά απάτη», λέει ο Epstein. «Κάτι σαν τη βιομηχανία μεγέθυνσης πέους».

Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος με αποτέλεσμα οι διαφημίσεις τέτοιων προϊόντων να εμφανίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και αυτές των αυθεντικών φαρμάκων, με αποτέλεσμα ο χρήστης να πιστεύει πως πρόκειται για δοκιμασμένα προϊόντα. Τουλάχιστον, στην εποχή του Web 1.0, είχαμε την ηλίθια, μεν, τεχνική του flash animation των Geocities, αλλά «σηκώναμε κόκκινες σημαίες» όταν κάτι ήταν λάθος ή ανάρμοστο. Σήμερα, τόσο τα ανούσια αναδυόμενα παράθυρα οσο και τα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά μοιάζουν το ίδιο, και έχουν την ίδια αξιοπιστία, για τους μη σκεπτόμενους καταναλωτές.

Εκτός από τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που κάνουν τέτοια τεστ, για να αξιολογήσουν την ψυχική υγεία τους, υπάρχει κι ένα άλλο θέμα που επηρεάζει το σύνολο αυτών των διαγνώσεων. Σύμφωνα με τη Melodee Jarvis, προϊσταμένης του Οργανισμού Ψυχικής Υγείας του Σαν Φρανσίσκο, «Σε γενικές γραμμές, οι διαγνώσεις είναι υποκειμενικές και αυθαίρετες».

Στην τελική, ο τομέας της ψυχικής υγείας, δεν είναι η ίδια επιστήμη με τη γενική ιατρική. Είναι πολύ δυσκολότερο να αναγνωρίσεις την αιτία της κατάθλιψης από άλλα σωματικά συμπτώματα - όπως για παράδειγμα μια ενόχληση των ώμο. Τα συμπτώματα είναι δύσκολο να περιγραφούν, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για διάγνωση μεγάλης κλίμακας. Σίγουρα, τα αίτια της κατάθλιψης μπορούν να κατηγοριοποιηθούν, αλλά όχι πάντα. Και αυτές οι κατηγορίες χρειάζονται διαρκώς μικροαλλαγές. Αν δεν χρειάζονταν, τότε δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να αναθεωρείται συνεχώς το DSM - για περισσότερα από 40 χρόνια, το DSM θεωρεούσε την ομοφυλοφιλία ως μια διαταραχή της ψυχικής υγείας.

«Μόλις βγει η διάγνωση, νομίζετε ότι θα οδηγηθείτε με κάποιον μαγικό τρόπο στην ανάρρωση, αλλά πολλές φορές αυτό δεν γίνεται», λέει η Jarvis.

Ως παράδειγμα, στον χώρο της ψυχικής υγείας, η Jarvis αναφέρει κάποιον που νομίζει ότι ακούει φωνές. Κατά τη διάρκεια μιας αναζήτησης στο Διαδίκτυο, θα βρει διάγνωση για σχιζοφρένεια, δηλαδή το χειρότερο δυνατό σενάριο, το οποίο υιοθετεί αμέσως και γίνεται μια πραγματικότητα για αυτόν.

«Η σχιζοφρένεια είναι μια δια βίου ασθένεια που αναστατώνει τους ασθενείς. «Όμως το να ακούει κάποιος φωνές μπορεί να είναι πολλά άλλα πράγματα».

Ωστόσο, η σχέση του Διαδικτύου και της ψυχικής υγείας, δεν είναι πάντα κακή. Η Jarvis, για παράδειγμα, πιστεύει ότι είναι χρήσιμο πριν πάει κάποιος στον γιατρό να μελετήσει τα συμπτώματά του πριν ξεκινήσει μια θεραπευτική συνεδρία. «Οποιοσδήποτε αποκτά γνώσεις για την ψυχική υγεία είναι έξυπνος», λέει η Jarvis. «Όμως, κάθε πληροφορία δεν είναι ιερή».

Με άλλα λόγια, το να ξεκινάς μια θεραπευτική συνεδρία, συζητώντας πού σε οδήγησε η έρευνά σου για την πάθηση που σε ταλαιπωρεί δεν είναι καθόλου κακή ιδέα. Τουλάχιστον, αυτό μπορεί να μειώσει μία ακριβή, σε χρήματα, συνεδρία και να οδηγήσει τον γιατρό στην «καρδιά» του προβλήματος. Στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να προστατεύσει από επικίνδυνες, λανθασμένες διαγνώσεις, από έναν ανίκανο γιατρό.

Οι διάσπαρτα κατανεμημένες πληροφορίες, σχετικά με τις παρενέργειες των φαρμάκων, είναι κάτι θετικό. «Υπάρχουν πληροφορίες από διαφορετικές οπτικές γωνίες», λέει η Jarvis. «Από τους καταναλωτές που υποστηρίζουν τη φαρμακευτική αγωγή, μέχρι τους καταναλωτές που είναι κατά αυτής, ή τους ανθρώπους που είναι ένα μίγμα των δύο παραπάνω. Αυτή είναι η διαφορά από τους ψυχίατρους ή τους άλλους γιατρούς, οι οποίοι δεν δίνουν μια πλήρη εικόνα του τι προσφέρει πραγματικά το φάρμακο». Το φαινόμενο αυτό, όπως περιγράφεται από την Jarvis, θα μπορούσε να συμβάλει σε αυτό που φοβόμαστε, δηλαδή ότι οι ψυχίατροι υπερσυνταγογραφούν φάρμακα για τις ψυχικές διαταραχές στην Αμερική, σήμερα.

Εκτός από τη βοήθεια προς τους ασθενείς, ώστε να κατανοήσουν τη θεραπεία τους καλύτερα, ο online κόσμος της ψυχικής υγείας βοηθά επίσης τους ανθρώπους να εντοπίσουν ομάδες με μέλη που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. «Το να είσαι σε θέση να μιλήσεις με άλλους ανθρώπους και να βρεις κοινότητες μελών που έχουν περάσει το ίδιο πρόβλημα, σου δίνει μία προοπτική και βοηθά, εκ των έσω, στη θεραπεία», λέει η Jarvis. «Είναι μια πραγματική δύναμη».

Αλλά αυτά τα θετικά είναι «δευτερεύοντα», σε σχέση με το κύριο ζήτημα που διακυβεύεται: το πλήθος των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για αυτο-διάγνωση. Το Google συνεχίζει να αλλάζει τον αλγόριθμό του, στην ατέρμονη προσπάθεια για να παρέχει ακριβή πληροφόρηση. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι, που βρίσκονται σε απελπισία, στρέφονται στο Διαδίκτυο, με την ελπίδα ότι τα αποτελέσματα της αναζήτησης θα τους αποκαλύψουν τι πάει στραβά με την ψυχολογία τους. Ενώ, κάθε εβδομάδα, κάθε μέρα, κάθε δευτερόλεπτο, όλο και περισσότερο περιεχόμενο δημιουργείται και «σπρώχνεται» σε αυτόν τον μεγάλο παγκόσμιο σωρό σκουπιδιών.

«Το πρόβλημα είναι ήδη μεγάλο», λέει ο Epstein, «αλλά θα είναι ακόμα μεγαλύτερο αύριο».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.