Μια Μέρα με τους Γκραφιτάδες που Γράφουν το Λάθος «Λάθως»

Όταν μου στείλουν ανορθόγραφο sms, απαντώ πάντα με διόρθωση. Με την ίδια λογική πήγα να συναντήσω κάτι περίεργους τύπους που έχουν γεμίσει την Αθήνα με ένα λάθος «Λάθως».

Είναι όλοι τους από 24 μέχρι 31 -κοιτώντας τους όμως σου φαίνονται γύρω στα 20. Τα παντελόνια και τα παπούτσια τους είναι λερωμένα με μπογιές, ενώ δεν χρησιμοποιούν το ρήμα «ζωγραφίζω» αλλά «βάφω», σαν να πρόκειται για  μπογιατζήδες. Όσο είμαι μαζί τους τρώνε -σε διαφορετικές φάσεις ο καθένας- μπουγάτσες, μπριζολάκια από τον Τέλη και σουβλάκια «για να πάρουν δυνάμεις». Μου προσφέρουν πατάτες. Στα πόδια τους κυκλοφορεί μια γάτα, η Κοκό. «Δεν τρώει αυτά που τις πετάμε» μου λένε «μόνο μπογιές γουστάρει να πίνει». Η Κοκό είναι μαυρόασπρη με μία φουντωτή ουρά, τριγυρνάει στα πόδια τους, την παίρνουν αγκαλιά, πατάει τις μπογιές, αράζει σε μία ροζ κουβέρτα. Το ροζ είναι το αγαπημένο χρώμα των αγοριών της παρέας.

Τους ρωτάω «Γιατί γράφουν το λάθος, 'Λάθως' στους τοίχους της πόλης;». Δεν μου δίνουν σημασία. Τρώνε και καλαμπουρίζουν, αλληλοτρολλάρονται, ψάχνω τρόπους να «επιβάλλω την τάξη», μέσα μου νιώθω πως πρέπει να παίξω τη δασκάλα. Μιλούν ο ένας στον άλλο όχι με τα πραγματικά τους ονόματα αλλά με τα tags τους. Μπερδεύομαι ποιος είναι ποιός. Τελικά, μου απαντάνε. Το «Λάθως» είναι ένα «κίνημα τοίχου», μια ιδέα που θέλουν να σκορπίσουν, μια μορφή αντίδρασης σε όλα όσα τους είπαν όσο μεγαλώνουν πως δεν πρέπει να κάνουν γιατί είναι «λάθος». «Έχουμε δει πολλές φορές γραμμένο το 'Λάθως' χωρίς να το έχει γράψει κάποιος από μας» μου λέει ο ένας και ο άλλος προσθέτει πως είναι σαν να «κοινοποιείται κάτι στο facebook ή σαν να γίνεται retweet».

Bλέπω ότι γουστάρουν να μιλούν γι αυτό, κοκορεύονται, είναι «ναρκισσιστικό» το γκράφιτι μου λένε. «Γουστάραμε και το κάναμε, εμείς δίνουμε την τροφή και ο καθένας το βλέπει όπως θέλει, πολιτικά, ερωτικά, ή για πλάκα. Δίνουμε τροφή για σκέψη» απαντάνε, τρώγοντας. Mιλούν για «την δύναμη του σλόγκαν, του μηνύματος» που τους έχει κάνει να γράφουν και κανονικά στην ζωή τους το λάθος με ω. «Μας φαίνεται πια περίεργο με -ο. Πέσαμε θύματα της παγίδας μας. Πού ξέρεις μπορεί κάποια στιγμή να αλλάξει και στο λεξικό, πολλές λέξεις αλλάζουν με το πέρασμα το χρόνων» επισημαίνει ο ένας, [αυτός που έχει τελειώσει το ΕΜΠ και του αρέσει να σχεδιάζει λαβύρινθους]. Σκέφτομαι πως το -ω μπορεί να το επέλεξαν, γιατί πρόκειται για μεγάλο λάθος (ω-μέγα) και όχι για μικρό (ο-μικρόν). Ποιος ξέρει!

«Το κάναμε επίρρημα, ρε!» εξηγούν και συμφωνώ πως μάλλον είναι ένα επίρρημα που δηλώνει «τρόπο», όπως το «κακώς». Θυμάμαι ακόμη έναν δάσκαλο στο δημοτικό να μας ψέλνει «Τα τροπικά επιρρήματα μας δείχνουν με ποιον τρόπο γίνεται η ενέργεια που δηλώνει το ρήμα. Δηλαδή απαντούν στην ερώτηση «πώς;». Πως, λοιπόν; Λάθως.

Kάπως έτσι, ένα βράδυ στου Ψυρρή, αυτοί οι τύποι θα έκαναν περήφανο -αν ζούσε-  τον J. L Austin, μπαμπά της γλωσσολογίας.

Μία φιάλη σπρέι κοστίζει από 3,5 εως 4 ευρώ. Για να καλυφθεί ένας τοίχος 1x1 χρειάζονται 2 με 3 φιάλες. Δεν «βγαίνουν» και έτσι «ψειρίζουν» οικοδομές για πλαστικό χρώμα. «Τους έχουν ψιλλιαστεί όμως και τα κρύβουν». Σπρέι αγοράζουν από τον «γκραφιτοπατέρα». Μιλάω με όλους μαζί και με τον καθένα ξεχωριστά. Όλοι τους φοράνε φούτερ με κουκούλες. Δεν ξέρω αν σκέφτονται τι θα φορέσουν - υποθέτω πως όχι -αλλά ταιριάζουν τόσο πολύ αυτά που φορούν, μάλλον αναμενόμενο για ανθρώπους που έχουν τόσο καλή σχέση με το χρώμα.

Έχω καθισμένους γύρω μου, σε ένα λαδί σαλονάκι με κρόσσι που θα μπορούσε εύκολα να βρίσκεται σε ένα γιαγιαδίστικο διαμέρισμα, τον Cacao Rocks, 28 χρονών που το tag του σημαίνει «βράχια από κακάο» (ναι, δεν ξέρω γιατί!) και ακούει γαλλικό ραδιόφωνο (;) , τον φίλο του τον ThisIsOpium,  που είναι 23 και μακράν ο πιο ζόρικος, τον Yiakou,  που επισημαίνει πως είναι «στα 31» χαμογελώντας ενώ ένα τσουλούφι του κρύβει το ένα μάτι, τον EX!T που είναι ζεν  αλλά έχει «τάσεις φυγής» στα 28 του και τον συνομήλικο του, 666+ (ανάποδος σταυρός είναι αυτό) που έχει ένα πεντακάθαρο χαμόγελο και δεν καταλαβαίνω γιατί επέλεξε αυτό το tag. Τα πραγματικά τους ονόματα δεν έχουν σημασία.

Τους ρωτώ πως ξεκίνησαν το γκράφιτι. Όλοι ξεκίνησαν στην εφηβεία, γύρω στα 13, οι περισσότεροι έκαναν σκέητ, μεγάλωσαν, άφησαν το σκέητ κράτησαν το σπρέι. Όλοι μεγάλωσαν στην Αθήνα εκτός από τον Cacao που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρκυρα.  Το πρώτο σοκ, το έπαθαν όταν τους «έδεσαν πρώτη φορά», τους έπιασε δηλαδή η αστυνομία. Το γκράφιτι είναι παράνομο. Αν το κτίριο είναι δημόσιο σε μαζεύουν για «φθορά δημόσιας περιουσίας» και πας κατευθείαν αυτόφωρο. «Τα δεσίματα όταν είσαι μικρός σου σκάνε παράξενα» λέει ο Οpium, «νομίζεις ότι είσαι, ξέρεις, ρεμάλι» συμπληρώνει ο Cacao που την πρώτη φορά που τον έπιασαν στα 14 του, νόμιζαν ότι έγραφε συνθήματα του ΚΚΕ. Ο 666 είχε ποινικό μητρώο με αναστολή μέχρι τα 18 γιατί τον είχαν πιάσει «να βάφει» στα 13 του. Αντίστοιχη εμπειρία, σε κελί είχε και ο ΕX!T: «Mε έχουν πιάσει πέντε, έξι φορές. Όταν ήμουν μικρός είχα περάσει ένα βράδυ στο κρατητήριο, είχα τρομάξει. Ξέρεις, κελί, κάτουρα στο πάτωμα. Το κλασσικό πάντως είναι να σε κρατήσουν κάνα δίωρο μέχρι να τελειώσει η εξακρίβωση».  O Υiakou στέκεται περισσότερο στην ιδέα παρά στην εμπειρία, «Με έχουν πιάσει. Kαι; Δεν μπορούν να ποινικοποιήσουν μια ιδέα»,  μου απαντά.

Τώρα μπορεί κάποια από τα έργα τους να εκτίθενται σε γκαλερί, μπορεί να παίρνουν δουλειές για να «βάψουν» μαγαζιά και προσόψεις, όμως δεν μπορούσα παρά να αναρωτηθώ πως το έπαιρναν όλο αυτό οι γονείς τους ειδικά όταν ήταν μικρότεροι. Δεν παίρνω από όλους την ίδια  απάντηση. Άλλοι γονείς το απεχθάνονται  τόσο που κάποιοι από αυτούς μέχρι σήμερα «κρύβουν τις μπογιές», άλλοι γονείς «γουστάρουν». «Δεν πρέπει να ξέρουν πολλές λεπτομέρειες γιατί υπάρχει και η άσχημη πλευρά, το παράνομο, το βράδυ, τα τρεξίματα» λέει ο 666.

Ο καθένας τους, ζωγραφίζει διαφορετικά πράγματα, ξεκινά από άλλη αφετηρία. Ο 666 ηλεκτρολόγος μηχανικός -γιός μηχανικού, απόφοιτος ΕΜΠ- σχεδιάζει πρώτα σε χαρτιά τους λαβυρίνθους του, τα ηλεκτρονικά κυκλώματα, τα γεωμετρικά σχήματα, του άρεσαν οι κατόψεις που έβλεπε μικρός και μετά τα αποτυπώνει σε τοίχους. Ο Cacao πρώτα βρίσκει τον τοίχο, και «είναι ο τοίχος που θα του βγάλει το σχέδιο». Ο Opium -ζωγραφίζουν μαζί με τον Cacao αυτή την περίοδο και αστειεύονται πως γνωρίστηκαν στην Μύκονο ενώ κανείς τους δεν έχει πάει - γουστάρει γιατί «οι τοίχοι είναι ανοιχτοί σε όλους». Του EX!T -που ζωγραφίζει απ' όσο θυμάται τον εαυτό του-  του αρέσει να σχεδιάζει κάρακτερ ανθρώπινες μορφές και «όταν έχει χρόνο» να τις «βάζει σε πλαίσιο», του αρέσει να προσωποποιούνται τα συναισθήματα αν και τα «πρόσωπα δεν είναι θλιμμένα ή χαρούμενα, έχουν όμως αγωνία και λαχτάρα να πετύχουν αυτό που θέλουν». Ο Yiakou ζωγραφίζει αέρινες άυλες μορφές «στηρίζει την τέχνη στον έρωτα και στον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη ζωή».

Σε έναν πάγκο πιο πίσω, δεκάδες φιάλες σπρέι και μπογιές. Κλισέ ερώτηση «Ποιό είναι το αγαπημένο σου χρώμα». Με κοιτάνε σαν να είμαι χαζή. Δεν δίνω σημασία. «Το ροζ» μου απαντά και ο Cacao και ο Οpium (αν δεν ταιριάζανε…), στον Yiakou αρέσει το μωβ, στον 666 το ασπρόμαυρο και στον EX!T το γαλαζοπράσινο.

Έχουν περάσει ήδη περισσότερες από τρεις ώρες. Στο μεταξύ τα αγόρια, ξανατσιμπάνε κάτι, ενώ δοκιμάζουν κάτι χρώματα. Έχω τόσα πολλά να ρωτήσω ακόμη. Είναι «γκομενοπαγίδα» το γκραφίτι; «Mόνο άμα είσαι ο Sonke γαμάς» λένε. Ο Sonke κάνει ρομαντικά ασπρόμαυρα σχέδια με κορίτσια και κόκκινες καρδιές. Γελούν. Δεν με πείθει η απάντηση τους. «Τι να μας κάνουν, είμαστε μόνιμα βρώμικοι, μες τις μπογιές» εξηγεί ο Cacao  δείχνοντας μου τους λεκέδες στο τζην του και συμπληρώνει πως «με τόσα λεφτά που έχουμε δώσει στις μπογιές θα αγοράζαμε κάμπριο». Ο 666 παραδέχεται πως μόνο θετικά λειτουργεί το ότι ασχολούνται με το street art. «Ντάξει δεν μιλάμε γι'αυτό, άμα μας πετύχουν όμως την ώρα που βάφουμε ξεκινάει κουβέντα» εξηγούν. Άρα είναι γκομενοπαγίδα καταλήγω. Ο Yiakou, το 'χει πολύ με τον έρωτα και την ανάλυση του, τελευταία υπογράφει και κάποια έργα με την λέξη «έρωτας» και ένα ερωτηματικό. Στόχος είναι να «επικοινωνήσει αν αξίζει να ζήσουμε τον έρωτα στην ολότητα του». Η μαμά του έχει ένα έργο του στο δωμάτιο της, της αρέσουν όλα τα έργα του γιού της. Ο Opium δεν γουστάρει καθόλου να μου πει τα προσωπικά του, δεν του αρέσουν οι δημοσιογράφοι. Κάποια στιγμή αναρωτιέται «Τι είναι το κορίτσι να το έχεις συνέχεια; Kτήμα σου είναι;». Με κάλυψε. Τον συμπάθησα κι ας με κοιτάει με μισό μάτι.

Δεν γίνεται να γραφτεί θέμα για το street art χωρίς αναφορά στην συγκυρία, ειδικά αν ζεις στην Ελλάδα. Τους επηρεάζει η κρίση, ασχολούνται με την πολιτική; Ό,τι τους επηρεάζει είναι αδιαμφισβήτο, προσπαθούν να «μην την αφήνουν να τους καθορίσει» μου απαντά ο Yiakou. «Για τους γονείς μας μωρέ είναι πιο δύσκολα» λέει ο 666, εμείς «μπορούμε να βρούμε την άκρη μας». Ο Cacao, ο 666 και ο Opium ενώ έχουν εξαιρετικές σπουδές δεν έχουν σταθερή δουλειά. Ο Cacao θα ήθελε να έχει μία κανονική δουλειά, ο Opium δεν μου λέει και ο 666 μιάς και δεν υπάρχουν πια οικοδομές για να κάνει τα ηλεκτρολογικά κάνει το dj και παίζει ηλεκτρονική μουσική.

Λίγο νωρίτερα, ακούστηκε η λέξη «αυτοδιαχείριση», μιλήσαμε για το κομμουνιστικό χωριό της Ισπανίας, την Μαριναλέδα μου είπαν ότι που και που -όπως ο δήμαρχος Γκορντίγιο - κλέβουν κανένα φαγώσιμο από σουπερμάρκετ όμως «ποτέ από μικρομάγαζο», ο Cacao μου σχολίασε ότι όταν τους δένουν τα βράδια που κάνουν γκράφιτι δεν τους πειράζουν και ότι «περισσότερο ξύλο παίζει σε πορείες». «Άρα πηγαίνεις σε πορείες», του λέω «Γιατί γίνεται και καμία τώρα;» μου απαντά.

Από αυτά που κουβεντιάσαμε δεν φάνηκε να την έχουν «ψάξει» σε βάθος πολιτικά πέρα από την επιφανειακή ενασχόληση των παιδιών της γενιάς τους. Από την άλλη όμως, είναι σαφές ότι έχουν -από ένστικτο ίσως- αυτό που λέμε «προοδευτικό αντανακλαστικό», τάσσονται υπέρ του δικαίου. Ο Cacao είναι πιο ψαγμένος, ρωτώ γιατί δεν κάνει πολιτικό γκραφίτι «δεν μ'αρέσει να καπηλεύομαι κάτι επαναστατικό για να κάνω καριέρα, μπορεί κάποια συνθήματα που βλέπεις να τα έχω γράψει εγώ» απαντά. Πράγματι θα ήταν γελοίο κάτω από το «Για όλους όλα» (τυχαίο παράδειγμα) να έγραφε με ροζ Cacao Rocks. Κάπου εκεί ξεθαρρεύει και ο Οpium «H κρίση έχει γίνει και λίγο καραμέλα, είναι θετική η αποδόμηση του κυρίαρχου lifestyle, ζωγραφίζοντας στον δρόμο δεν βοηθάς κανέναν. Ένα σύνθημα είναι πιο δυνατό από μία ζωγραφιά. Ο δρόμος είναι για δράσεις όχι μόνο για γκράφιτι» λέει (νομίζω έπαψε να με κοιτά με μισό μάτι).

Στους τοίχους, τα έργα τους συνυπάρχουν με τα έργα άλλων artists, που και που παίζουν και «ψιλοτσαμπουκάδες» λένε, εκτός όμως από τις «ζωγραφιές» υπάρχουν και τα συνθήματα. Στον Opium αρέσει το «Να είσαι ταξιδιάρης και ο Όχι Κασιδιάρης» και το «Τα ΜΑΤ στο ΚΑΤ» γιατί είναι «στακάτο», στον Cacao το «Το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του», του EX!T δεν του ΄ρχεται τώρα, του 666 του αρέσει το «ΟΡΓΗ» και το «ΦΥΓΕ», ο Yiakou ασχολείται περισσότερο με τον εσωτερικό του κόσμο αυτήν την περίοδο…

Και ο δήμαρχος; Από τον Σεπτέμβρη, ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης, είχε ξεκινήσει εκστρατεία (ΣυνΑθήνα) για τον καθαρισμό και το βάψιμο των τοίχων της Αθήνας διότι «ο δημόσιος χώρος ανήκει σε όλους και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τον ρυπαίνει, να τον οικειοποιείται ή να τον καταστρέφει» Οι γκραφιτάδες που έχω μπροστά μου, αποδέχθηκαν την πρόκληση. Γελούν ειρωνικά. «Ο ίδιος ο Καμίνης έχει παραλληλίσει τον εαυτό του με ρωμαίο αυτοκράτορα», μου λένε,  δηλώνοντας μάλιστα «περήφανος» που γράφεται το όνομα του στους τοίχους. Έχουν ύφος «bring it on». «Ας τους βάψει άσπρους και θα τους ξαναγεμίσουμε χρώμα. Αλλά να τους βάψει όχι με εθελοντές, να προσλάβει κανέναν άνθρωπο» λένε περιπαιχτικά και σκέφτονται πως τότε θα έχουν «νέους χώρους για βάψιμο». «Είναι μάταιο όμως. Δεν 'πα να βάφει. Και με τα τρένα στον ηλεκτρικό το ίδιο έγινε και βάφονται εκ νέου κάθε μέρα» σχολιάζουν. «Αν δεν υπήρχε το κακό -δεν θα υπήρχαμε εμείς» λέει ο Yiakou με ποιητική διάθεση.

Ετοιμάζομαι να φύγω. Την ώρα που κλείνω το tablet μου, σκέφτομαι τι είναι τελικά το γκραφίτι, τους ρωτώ ενώ εκείνοι ψάχνουν μάσκες και άλλα props για να τους βγάλω μία φωτογραφία. Ο Yiakou κάνει τον δύσκολο για την φωτογραφία γι' αυτό και δεν είναι μέσα. Η Κοκό είναι ανήσυχη. «Γκραφίτι είναι αυτό που δεν αρέσει και όχι αυτό που αρέσει», «Γκραφίτι είναι η πράξη όχι το αποτέλεσμα», «Γκραφίτι είναι το τριπ», «Γκραφίτι ίσον πόλεμος με αυτόν που έχει τον τοίχο, με τον περαστικό, με τον εαυτό σου με την κοινωνία». Με κάλυψαν.

Τελικά, οι συγκεκριμένοι τύποι παίζουν "θάρρος ή αλήθεια" με τους εαυτούς τους, με τους κατοίκους των γειτονιών που ενώ παλιά καλούσαν την αστυνομία τώρα  τους κατεβάζουν γλυκά, με τους περαστικούς, με την αστυνομία, με τον Δήμαρχο, με το τι είναι όμορφο και τι άσχημο, τι επίκαιρο και τι όχι, τι τέχνη και τι καύλα. Και δεν χάνουν.

Περισσότερα από το VICE 

H Περίεργη Ιστορία του Άντρα που Πέθανε Μετά από Σεξ με Άλογο

Τότε που ένας Τύπος Κέρδισε στο «Ποιος Θέλει να Γίνει Εκατομμυριούχος» Κλέβοντας με Άθλιο Τρόπο

Πορνοστάρ μάς Περιγράφουν το πιο Περίεργο Πράγμα που τους Έχουν Ζητήσει να Κάνουν σε Σκηνή