Τι Πρέπει να Αλλάξει στο Ίντερνετ τα Επόμενα 25 Χρόνια

Το άρθρο προέρχεται από το Motherboard, το site τεχνολογίας του VICE. Διαβάστε περισσότερα στο Motherboard.tv. Image via Shutterstock/Moon Light PhotoStudio.

Είναι τα 25α γενέθλια του Παγκόσμιου Ιστού (web): το 1989, ο Βρετανός προγραμματιστής Tim Berners-Lee ολοκλήρωσε την πρόταση του για αυτό που διστακτικά ονόμασε World Wide Web. Σκέφτηκε ότι θα ήταν ένας καλός τρόπος αυτός και συνάδελφοι του στο CERN να ανταλλάσουν πληροφορίες και ο προϊστάμενος του συμφώνησε πως άξιζε να το επιδιώξει χρησιμοποιώντας τις συγκρατημένες λέξεις έγκρισης «Αόριστο αλλά συναρπαστικό…»

Ενώ η βασική τεχνολογία του διαδικτύου έχει παραμείνει περίπου η ίδια μέχρι σήμερα, οι τρόποι με τους οποίους το χρησιμοποιούμε έχουν αλλάξει μάλλον δραματικά. Το διαδίκτυο, από ένα είδος συστήματος διαχείρισης της πληροφορίας για μια εξειδικευμένη κοινότητα κομπιουτεράδων έγινε ένα καθολικό εργαλείο δύναμης και αυτό που πολλοί θεωρούν ότι είναι, ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.

Η συνεχής ανάπτυξη του web σχετίζεται λοιπόν τόσο με τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα όσο και με την τεχνολογία. Το ίδρυμα World Wide Web Foundation, που ιδρύθηκε από τον Berners-Lee το 2009, εργάζεται για να επεκτείνει το σύνολο της ωφέλιμης δυναμικής του web σε όλους.

Η πρόταση του Berner-Lee για το διαδίκτυο. Image via CERN.

Μίλησα με την Anne Jellema, την CEO του ιδρύματος, για τη δουλειά που κάνουν ώστε να πετύχουν αυτό το στόχο. Ένα πράγμα είναι σαφές: μεταξύ των γενέθλιων εορτασμών και των νοσταλγικών αναδρομών στο παρελθόν του διαδικτύου, υπάρχουν επίσης ερωτήματα για το μέλλον του που πρέπει να απαντηθούν.

Motherboard: Πείτε μου για το ίδρυμα World Wide Web Foundation—ποια είναι η αποστολή σας;

Anne Jellema: Το Web Foundation ιδρύθηκε από τον Tim Berners-Lee πριν από τέσσερα χρόνια, για να προωθήσει το όραμα του για ένα ανοιχτό και ελεύθερο διαδίκτυο που ενδυναμώνει όλη την ανθρωπότητα. Έτσι δουλεύουμε για να καταστήσουμε το ανοιχτό και ελεύθερο διαδίκτυο ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό και βασικό δικαίωμα και να διασφαλίσουμε ότι όλοι μπορούν να ωφεληθούν.

Όταν λέτε ένα «ανοιχτό και ελεύθερο web», τι ακριβώς εννοείτε;

Εννοούμε ένα διαδίκτυο που επιτρέπει στον καθένα να επικοινωνεί ελεύθερα, να συνδέεται, να συνεργάζεται, να ασκεί το δικαίωμα του στην ελευθερία της έκφρασης και της πληροφορίας, να συνεταιρίζεται ελεύθερα και που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να βρουν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν-και το κάνει με τρόπο που τηρεί πιστά το αρχικό νόημα της εφεύρεσης του Tim, δηλαδή αποκεντρωμένα, χωρίς άδεια, όχι αποκλειστικής εκμετάλλευσης και ουδέτερα.

Κατά την άποψη σας, ποιες είναι οι μεγαλύτερες απειλές κατά του διαδικτύου αυτή τη στιγμή;

Λοιπόν, από τη θετική πλευρά, ποτέ σε όλη την ανθρώπινη ιστορία δεν ήμασταν τόσο κοντά στο να φτιάξουμε έναν κόσμο όπου ο καθένας μπορεί να επικοινωνεί και να έχει πρόσβαση στην πληροφορία, να δημιουργεί πράγματα και να εκφράζεται, ανεξαρτήτως εισοδήματος ή γεωγραφικής θέσης ή κοινωνικών φραγμών. Έτσι, είμαστε πολύ, πολύ κοντά σε κάτι πραγματικά που θα μετασχηματίσει τον κόσμο, ωστόσο υπάρχουν μερικές προκλήσεις που θα μπορούσαν να μας εμποδίσουν να επιτύχουμε αυτό το στόχο.

Anne Jellema. Image via Web Foundation.

Η πρώτη και πιο προφανής είναι ότι οι τρεις στους πέντε ανθρώπους παγκοσμίως δεν έχουν διαδικτυακή σύνδεση καθόλου κι αυτό σε μεγάλο βαθμό είναι θέμα προσιτής τιμής. Η υποδομή υπάρχει, έτσι οι περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη καλύπτονται με σήμα 2G ή 3G- το ποσοστό διαθέσιμης ευρυζωνικής χωρικότητας στον αναπτυσσόμενο κόσμο έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια-αλλά οι τιμές εξακολουθούν να είναι άπιαστες για πολλούς ανθρώπους.

Μιλάμε για τιμές 30 έως και πάνω από 100% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος απλώς και μόνο για τη βασική ευρυζωνική σύνδεση σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Συνεπώς η αλλαγή αυτού είναι μια προφανής νίκη και θα συμβάλλει επίσης στο νέο κύμα καινοτομίας και δημιουργικότητας στο διαδίκτυο.

Η δεύτερη είναι το αυξανόμενο κύμα της λογοκρισίας και της παρακολούθησης που βλέπουμε σε όλο τον κόσμο. Ο αριθμός των περιπτώσεων ελεγχόμενου περιεχομένου ή online δραστηριότητας με διάφορους τρόπους αυξάνεται από χρονιά σε χρονιά και επίσης βλέπουμε μια μεγάλη βιασύνη από πλευράς των κυβερνήσεων να αγοράσουν νέα τεχνολογία παρακολούθησης και να εφαρμόσουν μορφές συλλογής μεγάλου όγκου ελεύθερων δεδομένων. Οπότε η λογοκρισία και η παρακολούθηση είναι πολύ ανησυχητικές τάσεις που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν δραματικά το διαδίκτυο να είναι μια πλατφόρμα ελευθερίας της έκφρασης και ελευθερίας της συνεργασίας και για αυτό ανησυχούμε βαθύτατα.

Η τρίτη είναι ο αυξανόμενος συγκεντρωτισμός του διαδικτύου. Σήμερα, ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό των τηλεπικοινωνιών μας υλοποιείται μόνο από μια χούφτα εταιριών. Αυτό συνέβη επειδή αυτές οι εταιρίες παρέχουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας στους καταναλωτές, έχουν καλές υπηρεσίες, είναι απίστευτα εύκολες στη χρήση τους και είναι πολύχρωμες. Ωστόσο η ακούσια συνέπεια αυτού, είναι ο πολύ ισχυρός συγκεντρωτισμός των online δεδομένων μας που περνάνε από τους διακομιστές αυτών των εταιριών, καθώς και το φιλτράρισμα- δια των διαδρομών που ακολουθούμε- των τρόπων μέσω των οποίων βιώνουμε την online εμπειρία μας, δηλαδή τι μαθαίνουμε και κάνουμε στο διαδίκτυο.

Αυτό είναι ανησυχητικό γιατί θα μπορούσε να καταστρέψει την αληθινή μαγεία του διαδικτύου, την ευνοϊκή τύχη να συνδεόμαστε με οτιδήποτε από οπουδήποτε και να ανακαλύπτουμε πράγματα που ίσως δεν γνωρίζαμε ότι υπάρχουν για να τα μάθουμε. Επίσης θέτει κινδύνους για την ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Αυτός ο συγκεντρωτισμός των διακινούμενων δεδομένων μέσω των διακομιστών λίγων εταιριών, έκανε πολύ πιο εύκολο για την NSA και την GCHQ να έχει πρόσβαση σε αυτή την κυκλοφορία δεδομένων κάτι που θα μπορούσαμε να δούμε να συμβαίνει και με άλλες κυβερνήσεις. Έτσι δεν πιστεύουμε ότι αυτό είναι υγιές για το διαδίκτυο και δεν πιστεύουμε πως είναι υγιές για τα δικαιώματα των χρηστών στο διαδίκτυο.

Πως μπορούμε να διαδώσουμε το διαδίκτυο σε αυτούς τους τρεις στους πέντε ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση;

Λοιπόν, υπάρχουν πολλές λύσεις που οδηγούν στην καθολική πρόσβαση. Μια από αυτές είναι η επένδυση σε προγράμματα δημόσιας πρόσβασης. Είναι πολύ σημαντικό το να δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για πραγματικό ανταγωνισμό στην αγορά σε κάθε επίπεδο των υπηρεσιών και των υποδομών.

Αυτός ο χάρτης παρουσιάζει τους χρήστες boradband ανά 100 κατοίκους. Όσο πιο σκούρο είναι το χρώμα, τόσο καλύτερα συνδεδεμένη είναι η χώρα. Image via Web Foundation.

Σε πολλές χώρες, βλέπουμε πολλές εξαιρετικά αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές στην αγορά, που συνωμοτούν για να διατηρηθούν οι τιμές υψηλότερα από ότι θα έπρεπε να είναι και αυτό μπορεί να συμβεί στο επίπεδο της διεθνούς πύλης, μπορεί να συμβεί στο επίπεδο των domestic backbone (εγχώρια ιεραρχικά δίκτυα), μπορεί να συμβεί στο επίπεδο των συσκευών. Συνεπώς χρειαζόμαστε πραγματικά ανταγωνιστικές συνθήκες στις αγορές για τις υπηρεσίες του Ίντερνετ. Και έπειτα χρειαζόμαστε επίσης διαφάνεια.

Για να αντιμετωπίσουμε ιδιαιτέρως το πρόβλημα της οικοδόμησης υγιούς ανταγωνιστικής αγοράς για τις ευρυζωνικές υπηρεσίες, το ίδρυμα Web Foundation συνασπίστηκε με μερικές από τις κορυφαίες εταιρίες στον κόσμο της τεχνολογίας, της κινητής τηλεφωνίας, δημόσιες υπηρεσίες και ινστιτούτα ακαδημαϊκών ερευνών και έτσι δημιουργήθηκε η Alliance for Affordable Internet (Συμμαχία για Προσιτό Ίντερνετ). Στόχος της συμμαχίας είναι να ενθαρρύνει τον πραγματικό ανταγωνισμό και τη διαφάνεια στις αγορές ευρυζωνικότητας και να ρίξει τις τιμές κάτω από το 5% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος.

Στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες, ένα ευρυζωνικό πακέτο θα σου κοστίσει ένα-δυο τοις εκατό τους εισόδηματος, την ώρα που στις αναπτυσσόμενες χώρες θα στοιχίσει πάνω από 150% του εισοδήματος σου κι αυτό πρέπει να αλλάξει. Τα καλά νέα είναι ότι πιστεύουμε πως μπορούμε να το αλλάξουμε σχετικά εύκολα.

Όταν σκέφτεσαι θέματα όπως η λογοκρισία και το περιορισμένο διαδίκτυο, χώρες όπως η Κίνα και η Βόρεια Κορέα έρχονται στο μυαλό, αλλά προφανώς οι συνθήκες δεν είναι τέλειες ούτε και σε μέρη όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Ποιες τάσεις παρατηρείτε;

Λοιπόν, συντάσσουμε μια ετήσια έκθεση, το Web Index, που παρακολουθεί την υγεία του διαδικτύου, τη συνεισφορά του στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανάπτυξη σε 81 χώρες σε όλο τον κόσμο. Πέρυσι διαπιστώσαμε ότι λιγότερες από το 5% των 81 χωρών που ερευνήσαμε είχαν λάβει μέτρα καλύτερης πρακτικής για τη νόμιμη διαδικασία και την εποπτεία της παρακολούθησης των τηλεπικοινωνιών.

Συνεπώς, στην πραγματικότητα, μόνο μια χούφτα χωρών έχουν φτιάξει νόμους και θεσμούς που είναι επαρκείς για να αντιμετωπίσουν θέματα που προκύπτουν από τις τεχνολογικές δυνατότητες της online συλλογής δεδομένων κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει πολύ γρήγορα.

Αυτός ο χάρτης αξιολογεί την ελευθερία και τη διαφάνεια του Web σε όλο τον κόσμο. Η Νορβηγία βρίσκεται στη κορυφή. Image via Web Foundation.

Μέσω της εκστρατείας Web We Want , κινητοποιούμε τους χρήστες του διαδικτύου σε όλο τον κόσμο να διεκδικήσουν τα online δικαιώματα τους και να διασφαλίσουν ότι σε κάθε χώρα θα τεθούν σε εφαρμογή νόμοι που θα εγγυώνται το δικαίωμα μας στην ελευθερία της έκφρασης και την προστασία της ιδιωτικής μας ζωής στο διαδίκτυο.

Έχετε απόλυτα δίκιο ότι το σενάριο δεν είναι πάντα μαύρο κι άσπρο. Υπάρχουν σοβαρά προβλήματα σε χώρες όπως η Κίνα, αλλά υπάρχουν και αρκετά σοβαρά προβλήματα σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Τίποτα από αυτά δεν θα αλλάξει εάν οι απλοί άνθρωποι δεν απαιτήσουν να έχουν λόγο. Εάν το αφήσουμε τους στους πολιτικούς, τις υπηρεσίες ασφαλείας και στους κομπιουταράδες, τα πράγματα ίσως να μην έχουν την εξέλιξη που θέλουμε να έχουν.

Άρα, ποια είναι πραγματικά η λύση; Εάν κινηθούμε προς την κατεύθυνση της διευθέτησης ανά χώρα, υπάρχει ο κίνδυνος το διαδίκτυο να κατακερματιστεί, κάτι που κατά κάποιο τρόπο υπονομεύει την ιδέα του ανοιχτού διαδικτύου;

Ναι, πρόκειται για πρόκληση. Τελικά, οι αποφάσεις για το ποιος μπορεί να συλλέγει τα δεδομένα και τι μπορεί να κάνει με αυτά, πάντα θα λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο, οπότε είναι πολύ σημαντικό κάθε χώρα να έχει ένα στιβαρό νομικό πλαίσιο για να προστατεύει στα δικαιώματα μας στο διαδίκτυο.

Αλλά την ίδια στιγμή, είναι σημαντικό τα νομικά πλαίσια να προστατεύουν το δικαίωμα μας στην ελευθερία στο παγκόσμιο διαδίκτυο και όχι μόνο στο εθνικό διαδίκτυο. Πρέπει να εμφυτεύσουμε την αρχή της καθολικότητας και της πρόσβασης στις παγκόσμιες πηγές πληροφόρησης και συνεργασίας, όχι μόνο εντός των εθνικών συνόρων.

Το ονομάζουν εξωεδαφικότητα, ένας φανταχτερός νομικός όρος που σημαίνει ότι οι χώρες πρέπει να σέβονται την ιδιωτική ζωή των ανθρώπων που ζουν σε άλλες χώρες, όχι μόνο εκείνων που ζουν εντός των δικών τους συνόρων. Πράγματι, είναι μια πολύ κρίσιμη αρχή για το νέο δικτυωμένο ψηφιακό κόσμο μας.

Όπως έχουμε δει στις αποκαλύψεις σχετικά με την NSA, ακόμα κι αν υπάρχουν κατάλληλα μέτρα προστασίας για τους Αμερικανούς πολίτες ώστε να μην μπορεί κανείς να υποκλέψει τα δεδομένα τους χωρίς ένταλμα, αυτό δεν θα ισχύει απαραιτήτως για τους πολίτες σε άλλες χώρες, οι οποίοι χρησιμοποιούν το Google ή τη Microsoft ή το Facebook ή άλλες υπηρεσίες που έχουν έδρα στις ΗΠΑ. Συνεπώς η λύση σε αυτό είναι ο σεβασμός στην αρχή της εξωεδαφικότητας, ώστε οι πολίτες οποιασδήποτε χώρες να μπορούν να έχουν εμπιστοσύνη ότι η ιδιωτική τους ζωή δεν παραβιάζεται από μια άλλη χώρα.

Μιλώντας για το Google, τη Microsoft, και το Facebook, υποθέτω ότι είναι μεταξύ των εταιριών στις οποίες αναφερθήκατε όταν είπατε πως το διαδίκτυο γίνεται ολοένα και πιο συγκεντρωτικό, λόγω του τεράστιου ρόλου που παίζουν σε αυτό οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Ποια είναι η ευθύνη τους προχωρώντας στο μέλλον;

Αυτή είναι μια καλή ερώτηση και νομίζω ότι εκείνοι με τους οποίους συνεργαζόμαστε σε θέματα προσιτής τιμής και θέματα ελευθερίας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο, πράγματι ζητούν από τις εθνικές κυβερνήσεις να διαμορφώσουν τους νόμους τους. Δεν θέλουν να είναι αυτοί που θα πάρουν τελικά αποφάσεις για την προστασία της ιδιωτικής ζωής των ανθρώπων και για το τι θεωρεί επιτρεπτό η εθνική ασφάλεια. Έτσι, νούμερο ένα, σε κυβερνητικό επίπεδο χρειαζόμαστε νόμους που έχουν επικαιροποιηθεί για να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα της ψηφιακής εποχής και που παρέχουν αληθινή δημοκρατική λογοδοσία και εποπτεία για την παρακολούθηση.

Δεύτερον, οι εταιρίες έχουν την ευθύνη να εφαρμόσουν την καλύτερη δυνατή κρυπτογράφηση στα συστήματα τους. Μερικές έχουν κάνει πολύ καλή δουλειά, άλλες όχι.

Τρίτο, φυσικά, είναι η διαφάνεια, άρα να αποκαλύπτουν όσα περισσότερα μπορούν-όσα νομικά τους επιτρέπονται- στους ανθρώπους οι οποίοι είναι στόχοι των αιτημάτων συλλογής δεδομένων. Έτσι αυτό πάει πίσω στο σημείο της μεταρρύθμισης των νόμων και της εποπτείας σε εθνικό επίπεδο, γιατί δεν μπορούμε να περιμένουμε από τις εταιρίες να κάνουν πράγματα που είναι στην πραγματικότητα παράνομα!

Αλλά οφείλουν να συμμετέχουν βοηθώντας στην υπεράσπιση και προώθηση αυτής της μεταρρύθμισης και επίσης πρέπει να παρέχουν τη μέγιστη διαφάνεια εντός ορίων του τι μπορούν να κάνουν αυτή τη στιγμή. Και πάλι, μερικοί άνθρωποι είναι πιο δυναμικά δραστηριοποιημένοι από άλλους στο μέτωπο της διαφάνειας.

Πράγματι. Πως ελπίζετε να μοιάζει το διαδίκτυο τα επόμενα 25 χρόνια;

Λοιπόν, όπως είπα, ελπίζουμε ότι το διαδίκτυο θα συνεχίσει να αναπτύσσεται έτσι ώστε να φθάσει την πραγματική δυνατότητα του, να συνδέσει όλους τους ανθρώπους στον πλανήτη, παρέχοντας τους τα μέσα να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί, να δημιουργήσουν και να διαμορφώσουν τον κόσμο στον οποίο ζουν, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το εισόδημα τους ή τάξη ή γεωγραφική τους θέση.

Και ότι ένα ανοιχτό και δωρεάν διαδίκτυο μπορεί να στηρίξει μια πραγματικά συμμετοχική δημοκρατία και οικονομία που με τη σειρά τους μπορούν να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις πολλές άλλες προκλήσεις τις οποίες θα αντιμετωπίσουμε τα επόμενα 25 χρόνια.