Werken bij het Centrum Seksueel Geweld is drukker dan ooit

Let op: dit stuk gaat over seksueel grensoverschrijdend gedrag

BOOS maakte een aflevering over grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik binnen het immens populaire programma The voice of Holland. Tot nu toe zijn er vijf aangiftes en twintig meldingen gedaan tegen personen die bij het programma betrokken waren. De onthullingen zorgden voor een Hilversums #MeToo-schandaal, maar het reikt veel verder dan dat. Sinds de aflevering online kwam, is er eigenlijk geen dag voorbij gegaan zonder nieuwe berichten over seksuele intimidatie en seksueel geweld.

Die grote media-aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft er ook voor gezorgd dat de telefoon bij Centrum Seksueel Geweld (CSG) roodgloeiend staat. CSG biedt hulp aan iedereen die een ongewenste seksuele ervaring heeft meegemaakt. Die telefoon wordt onder andere aangenomen door Janna Teeuwen (25). Zij is psycholoog, casemanager en coördinator bij het CSG in Utrecht. Ik sprak Janna over haar werk, over het effect van The Voice en over wat er precies gebeurt als je melding doet van seksueel geweld.

VICE: Hoi Janna. Wat is het effect van The Voice op het aantal meldingen geweest?
Janna Teeuwen: Landelijk, maar ook in Utrecht hebben we gezien dat het aantal meldingen omhoog ging. De dag nadat aflevering van BOOS online kwam, zijn de telefoontjes met 967 procent toegenomen. Het waren vooral meldingen van mensen die langer geleden seksueel geweld hebben meegemaakt, soms zelfs vijftig jaar geleden. Maar ook die mensen kunnen goed geholpen worden. 

Het is niet één soort mensen dat belt, want seksueel geweld komt in alle lagen van de samenleving voor. Over het algemeen krijgen we meer meldingen van vrouwen. We krijgen ook berichten van mannen die zeggen dat het in de media veel over vrouwen gaat, maar dat zij het ook hebben meegemaakt. Mannen moet vaak nog meer drempels over en schaamte overwinnen om hun verhaal te delen.

Als iemand contact met jullie opneemt, wat kan diegene dan verwachten?Als je naar het landelijk CSG-nummer belt, kom je in de meldkamer. De persoon aan de telefoon zal kort vragen wie je bent, of het kort of lang geleden is wat je hebt meegemaakt, en in welke regio je woont. Als iemand wordt doorgestuurd naar Utrecht, ben ik als casemanager de eerste die ze telefonisch spreken. Ik vraag diegene of het lukt om kort te vertellen waarom die belt en wat diegene is overkomen. Het hoeft niet meteen gedetailleerd, maar op die manier kan ik inschatten welke hulp er nodig is. Of er medisch onderzoek nodig is bijvoorbeeld, of dat de politie erbij betrokken moet worden. 

Soms zegt iemand duidelijk: ik wil wel zorg, maar geen politie. CSG is eigenlijk de entree: we horen de verhalen en kijken welke stappen moeten worden gezet. Ik ben een aanspreekpunt voor alle mensen die vragen hebben. Dat kunnen kleine vragen zijn, zoals waar je informatie kunt vinden over het doen van een aangifte, maar ook vragen over welke zorg ze nodig hebben. Soms bellen mensen ook omdat ze niet weten hoe ze moeten omgaan met iemand in hun omgeving die seksueel geweld heeft meegemaakt. Als casemanager bied ik ook psychologische nazorg.

Hoe schat jij in wat voor soort hulp iemand nodig heeft?
Er is acute en niet-acute zorg. Bij acute zorg gaat het over mensen die het binnen zeven dagen na een aanranding of verkrachting lukt om contact te opnemen met CSG. Samen kijken we dan of er medische nazorg nodig is, of dat er een sporenonderzoek gedaan kan worden. Het is niet zo dat mensen die na zeven dagen contact opnemen daar geen recht meer op hebben, maar binnen die termijn van zeven dagen zijn er nog kansen die er daarna niet meer zijn. Vooral op medisch gebied, zoals preventieve medicatie voor soa’s en HIV en preventie van ongewenste zwangerschappen. Ook is het in de acute fase mogelijk om forensisch medisch onderzoek te doen. Het valt aan te raden om meteen contact op te nemen, maar wij weten heel goed hoe lastig dat is . Als je het niet doet, is het niet zo dat je verkeerd bezig bent. Hulp vragen is nooit te laat.

Hoe zagen jouw dagen eruit nadat de BOOS-aflevering online kwam?
Mijn dagen bestonden uit: mail openen, reageren, bellen, mail openen, reageren, bellen, mail openen, reageren, bellen. Ik heb het nog nooit zo druk meegemaakt, terwijl ik hier ook al werkte ten tijde van #MeToo in 2017. Nog steeds ontvangen we veel mails en telefoontjes naar aanleiding van alle mediaberichtgeving rondom The Voice. Het is natuurlijk goed dat hierdoor licht wordt geschenen op het onderwerp seksueel geweld. Mensen zien nu hoe groot het probleem is: iedere dag krijgen mensen hiermee te maken. Voor veel mensen heeft dat geholpen. Veel mensen aan de telefoon zeiden: nu ik dit heb gezien en gehoord, heb ik het gevoel dat ik mijn verhaal ook mag delen. Of mensen die dachten dat wat ze overkomen is hun eigen schuld was, maar nu inzien dat het seksueel geweld is. Het is heel mooi dat mensen om hulp durven te vragen.

Ik sprak ook mensen die last hebben van herbelevingen.
Ja, er is een downside. Ik had mensen aan de telefoon die zeiden: de mensen op televisie krijgen erkenning, maar toen ik het meemaakte was er niemand die mij hoorde. Of: ik durf niet te vertellen wat mij is overkomen, doet mijn verhaal er daarom minder toe? Er was ook een groep mensen die lange tijd goed functioneerden door te vermijden wat er met hen was gebeurd. Als seksueel geweld werd besproken op televisie konden ze het wegzappen. Nu was het ineens overal, en kregen ze last van herbelevingen. Ik heb mensen in paniek aan de telefoon gehad, die met vertelden dat ze er niet meer vanaf kwamen en vroegen wat ze moesten doen. Een meneer vertelde dat hij al jarenlang goed gefunctioneerd had, maar nu al twee weken ziek was en niet kon werken.

Hoe is het eigenlijk voor jou om zoveel heftige verhalen te horen?
Ik ben het op zich wel gewend. Ik haal voldoening uit mijn werk, omdat mensen blij zijn dat er een plek is waar ze terecht kunnen. Ik merkte wel, vooral die eerste dagen na de uitzending van BOOS, dat ik constant aan moest staan. Tijdens werk, maar ook buiten werk ging het er de hele tijd erover. Ik was heel alert. Als vrienden iets aan mij erover vroegen, wilde ik de juiste informatie geven. Die weken heb ik goed kunnen doorstaan, omdat ik het samen met mijn collega’s deed. We zeiden tegen elkaar: hoe druk het ook is, we kunnen dit aan.

Alles bij elkaar genomen, denk je dat de enorme media-aandacht voor seksueel geweld een positief effect heeft?
Ik denk dat het goed is dat er aandacht is. Seksueel geweld kan niet alleen door overheidsbeleid worden voorkomen. De maatschappij moet ook iets doen. Daarom is het goed dat deze aflevering zoveel mensen heeft geactiveerd. Maar voor de mensen voor wie er ineens een blik ellende is opengetrokken, zou het fijn zijn als er iets meer rust komt. Op die manier krijgen ze de tijd en ruimte om te kunnen verwerken wat hen is overkomen. In de media zou je moeten lezen: oké, dit is er gebeurd, en nu kunnen we het hebben over wat er nodig is voor de slachtoffers. Het is belangrijk dat dit onderwerp niet alleen als een hype wordt gezien, maar ook als een permanent gegeven waar beleid op wordt gemaakt.

Heb jij een ongewenste seksuele ervaring gehad? Het gratis telefoonnummer van Centrum Seksueel Geweld is 0800-0188. Je kan ook mailen of chatten, anoniem en gratis. Neem in België contact op met Stop Geweld of bel gratis 1712.