De bizarre samenzweringstheorie die claimt dat beroemdheden stiekem trans zijn

Ik zag ze voor het eerst op Twitter – afbeeldingen van beroemdheden bedekt met diagrammen in frenologiestijl, die zogenaamd bewijzen dat de beroemdste mensen ter wereld allemaal stiekem trans zijn.

Een close-up van het gezicht van Kanye West met een schedel eroverheen; een foto van de “T-Rex-armen” van Arnold Schwarzenegger; de “vierkante onderkaak” en het “schuine voorhoofd” van Margot Robbie – allemaal bewijs van een onvoorstelbaar geheim. Zelfs vergeleken met andere gestoorde ideeën die voortkomen uit de duistere hoeken van het internet, leek deze bijzonder onzinnig. 

Ik stuitte op iets wat “transvestigation” wordt genoemd, ook wel bekend als elite-genderomkering. Het is de samenzweringstheorie dat beroemdheden in het geheim transgender zijn als onderdeel van een pact met een kwaadaardige cabal – en iedereen kan een doelwit worden voor de mensen die dit willen bewijzen. 

In Facebookgroepen zoals Transvestigation Disclosure NOW speculeren leden over beroemdheden die “omgekeerd” zijn, zoals ze het zelf zeggen, waarbij ze onzin bewijzen dat ze hun trans-zijn verbergen. En het zijn niet alleen de gebruikelijke doelwitten voor complotgekken – Lady Gaga of Michelle Obama, om er een paar te noemen – maar schijnbaar iedereen. Harry Kane? Trans. Phoebe Waller-Bridge? Ook trans. The Rock? Wedden dat hij een biologisch vrouwelijke schedel heeft?

Schedelvorm, heupvorm en Q-hoeken (een legitieme wetenschappelijke term voor de vorm van het been) worden allemaal vaak aangehaald als bewijs, in navolging van de racistische pseudowetenschap van de frenologie, maar dan met nog extra transfobie erbij. Vaak zijn de onderzoeken niet geavanceerder dan het photoshoppen van lijnen op foto's van beroemdheden. Afbeeldingen met de “meisjesogen” van Henry Cavill, de “flamingovoet” van Paul Mescal of zelfs het schijnbare gebrek aan bolling in het kruis van Andrew Tate zijn al het bewijs dat transvestigators nodig hebben. 

Hoewel de nieuwigheid van deze vreemde memes ze via sociale media een enorm publiek heeft bezorgd, is het de moeite waard om erop te wijzen dat deze samenzweringstheorie ongelooflijk niche is. De grootste transvestigatorgroepen hebben een paar duizend leden – piepklein naar Facebookmaatstaven – en het grootste Twitteraccount dat zich met de theorie bezig houdt, Son of Man, heeft 25.000 volgers. Maar ondanks de kleine aantallen is er een toegewijde gemeenschap van volgelingen, die er echt in lijken te geloven. 

Neem nu Sam, wiens moeder echt denkt dat Michelle Obama als man is geboren. De 27-jarige – die net als anderen in dit stuk anoniem spreekt om de privacy van zijn familie te beschermen –  zegt dat het begon in 2014, toen ze begon te praten over hoe de toenmalige Amerikaanse president Barack Obama van plan was om mensen op te sluiten in concentratiekampen. Ze gelooft nu dat Michelle Obama eigenlijk een man is met de naam Michelle Robinson, een aan QAnon verwante theorie die uiteraard is ontkracht. 

Toen zijn moeder deze theorieën begon te verkondigen, was Sam geschokt. “Ik weet nog dat ik er nogal van onder de indruk was en dacht dat het heel pervers was,” vertelt hij aan VICE.   

Voor mensen zoals de moeder van Sam is Michelle Obama een soort voorportaal van het onderzoek naar vermeende transseksuele mensen. De huidige versie van de samenzweringstheorie gaat terug tot 2014, toen komiek Joan Rivers een grap maakte over Barack Obama als homo en Michelle als trans. Niet alleen begrepen samenzweringstheoretici de grap niet (die, om eerlijk te zijn, niet grappig was), maar toen Rivers een paar maanden later overleed na een hartstilstand, dachten velen dat de Obama's haar hadden vermoord omdat ze hen uit de kast had gehaald. 

Zelfs daarvoor deden ongegronde geruchten over beroemdheden – meestal vrouwelijk, vaak zwart – die trans of intersekse zouden zijn de ronde in samenzweerderskringen en daarbuiten. In 2008 haalden ongegronde geruchten dat Lady Gaga een hermafrodiet was de krant, en Serena en Venus Williams waren een ander veelvoorkomend doelwit. Deze ongegronde verdenking is vaak geworteld in racisme of seksisme en gericht op vrouwen die de gendernormen durven te overschrijden, maar is nu ook verbonden aan een bredere paniek over de zogenaamde transagenda. 

“Hoewel de meeste samenzweringstheorieën de schuld geven aan machtige groepen, geven sommige de schuld aan 'zondebokken’ die niet per se veel macht hebben,” zegt Karen Douglas, professor sociale psychologie aan de Universiteit van Kent. “Immigranten krijgen bijvoorbeeld vaak de schuld omdat ze proberen de macht over te nemen en feministen worden er soms van beschuldigd dat ze een agenda hebben om mannen uit machtsposities te verdrijven.”

Dit laatste, legt ze uit, is ook gekoppeld aan het algemene idee dat “genderideologie” een samenzwering is om traditionele maatschappelijke waarden te ondermijnen – iets wat aan beide zijden van de Atlantische Oceaan een mainstream rechts gespreksonderwerp is geworden. Dit zaait op zijn beurt de zaadjes van de samenzweringstheorie dat transrechten niet gaan over het beschermen van een minderheidsgroep, maar in plaats daarvan hulpmiddelen zijn om het biologische geslacht te elimineren en het traditionele gezin te vernietigen. Transvestigation kan een verwoestende uitwerking hebben op de mensen in de omgeving van degenen die in de haatdragende theorie geloven. Neem nu David, een 22-jarige student uit Brazilië. Hoewel hij in de VS is geboren en Engels als moedertaal heeft, is hij nu terug in zijn geboorteland en beschrijft hij zijn ouders als evangelische christenen “die geneigd zijn tot het soort samenzweringstheorieën die je meestal ziet in meer rechtse evangelische kringen in de VS”. 

Zijn moeder was altijd al paranoïde over vermeende geheimzinnige elites in Hollywood en de muziekindustrie. “De details veranderen met de tijd, maar het algemene idee is: rijk en beroemd staat waarschijnlijk gelijk aan een duivelaanbidder,” vertelt hij aan VICE. 

De laatste tijd noemt ze trans mensen “omgekeerden” en suggereert ze dat “de meeste mensen in de muziekindustrie trans zijn”. David, die homo is, heeft moeite om op goede voet met zijn moeder te blijven gezien haar extreme standpunten. Hij wijst op een van zijn favoriete muzikanten, SOPHIE, de trans hyperpopartiest die in 2021 overleed, als voorbeeld van hoe moeilijk het is geweest om een relatie met zijn moeder te onderhouden. “Ik praatte de hele tijd met mensen over haar en probeerde haar herinnering te eren. Maar in de buurt van mijn moeder probeerde ik te vermijden om te zeggen dat ze trans was, omdat ik wist hoe ze zou reageren.”

David woont niet meer thuis. Zijn moeder schopte hem er onlangs uit nadat ze ontdekte dat hij het COVID-vaccin had gekregen. Hij zegt dat hij wilde dat hij onder betere omstandigheden was vertrokken, maar dat hij nu in een veel meer accepterende en comfortabele omgeving woont, samen met zijn beste vriend en een van zijn broers die met hem is meegegaan. “Het vaccin was het breekpunt,” zegt David. “Maar ook daarvoor al moesten mijn moeder en ik echt ons best doen om onze verschillen niet de hele tijd tot enorme ruzie te laten leiden.” 

Hoewel transvestigation overeenkomsten heeft met QAnon en extreem rechtse samenzweringen, maakt het daar niet noodzakelijkerwijs deel van uit. Transvestigators zijn bijvoorbeeld niet altijd pro-Trump – sommigen van hen geloven dat hij ook gewoon deel is van de “omgekeerde” elite. En transvestigation heeft een meer esoterische, new age-draai dan haar extreem-rechtse neven. Centraal staat het geloof dat elites hun geslacht hebben verwisseld met een kwade kracht in ruil voor macht, rijkdom en roem. 

Marc Tuters, een onderzoeker op het gebied van samenzweringstheorieën aan de Universiteit van Amsterdam, legt uit dat new age spiritualisme misschien geen voor de hand liggend startpunt is voor samenzweringstheorieën zoals transvestigation, maar dat het wel erg reactionair kan zijn – en samenzweringstheoretici zullen op zoek gaan naar ideeën die ze in hun wereldbeeld kunnen passen.

“Het is een soort opbouwen van een wereld,” zegt hij. “Deze verhalen passen in een breder verhaal, zodat het als een puzzelstukje in een ander verhaal past, waarbinnen andere overtuigingen ontstaan, zoals dat de ‘trans-agenda’ verbonden is met de transhumane agenda.”

Dit wordt bevestigd door Davids moeder, die een toegewijd evangelisch christen is. Hij zegt dat zij gelooft dat acceptatie van trans mensen de eerste stap is in wat zij beschrijft als een “transhumanistische agenda” die ons uiteindelijk allemaal in genetisch gemanipuleerde mutanten zal veranderen. Ook Sam beschrijft zijn moeder als een spiritualist wier eigen geloof centraal staat in haar samenzweerderige overtuigingen. 

En het resultaat van deze paranoïde waanvoorstellingen en wreedheid? Misschien is het niet verrassend dat het zich naar binnen heeft gekeerd. In 2022 werd een van de belangrijkste boegbeelden van de beweging – Inanna Snow, een schaakspelende veganist en new age hippie – uit de transvestigationgroepen gegooid die ze vroeger leidde, omdat ze er zelf van beschuldigd werd trans te zijn.

Sommige groepen hebben nu berichten geplaatst waarin ze zich van haar distantiëren, terwijl haar eigen sociale media vol staan met foto's die proberen te bewijzen dat ze in feite een echte vrouw is en dat het haar beschuldigers zijn die trans zijn. 

Transvestigation is online transfobie tot in het absurde uitgespeeld. Het is geworteld in angst en paranoia over de vermeende transagenda en genderideologie – wie mag een vrouw zijn en wie niet – aangewakkerd door rechtse politici en hun medestanders. 

Maar het samenzweerderige denken achter het onderzoek naar trans mensen voedt ook de haat in de echte wereld. Van het belagen van dragshows door neonazi's tot aanvallen op trans personen in toiletten en schietpartijen in lhbtiq+-gelegenheden, transfobie heeft existentiële gevolgen voor degenen die het in het vizier heeft.

Dit stuk verscheen oorspronkelijk op VICE UK.