Zes redenen waarom Google Maps een van de engste apps op je telefoon is

Google Maps weet alles. Niet alleen waar welke straat is, en welke cafés en winkels er allemaal in die straat zitten, maar ook welke mensen erheen gaan. De app heeft per maand een miljard actieve gebruikers, waarmee het diep in ons leven is doordrongen – we gebruiken het als op we op vakantie zijn en de weg niet kennen, maar ook als we naar vrienden of familie gaan en de snelste route willen weten.

Dat Google Maps iedere stap die je zet kan volgen, betekent niet automatisch dat het die macht ook misbruikt. Maar het zou wel kunnen, wat op zichzelf al genoeg een probleem is, vooral als je bedenkt dat het hoofdkantoor van Google in de Verenigde Staten zit, waar de privacywetgeving een stuk minder strikt is dan in Europa, en de Amerikaanse inlichtingendiensten er wel een handje van hebben om hun burgers in de gaten te houden. Google moet zich uiteraard gewoon aan de Europese privacywetten houden, maar dat verloopt in de praktijk best moeizaam.

Ja, Google Maps is superhandig. Maar er zijn wel degelijk redenen om jezelf af te vragen hoeveel dat gemak precies waard is, en hoeveel persoonlijke gegevens je daarvoor op zou moeten willen opofferen. Hier zijn er zes.

1. Google Maps wil je zoekgeschiedenis

De instellingen van de ‘web- en app-activiteit’ laten zien hoe Google gegevens verzamelt zoals je gebruikerslocatie, om een snellere en “gepersonaliseerde ervaring” te creëren. Oftewel: elke plek die je ooit in de app hebt opgezocht – of dat nu een stripclub, een kebabzaak of die straathoek waar je met je dealer afspreekt – wordt anderhalf jaar lang opgeslagen in het algoritme van de zoekmachine.

Google weet dat je dit waarschijnlijk niet zo’n fijn idee vindt. Daarom gebruikt het bedrijf zogeheten “donkere patronen” – gebruikersinterfaces die zo zijn ontworpen dat je sneller opties kiest die je normaal gesproken niet zo snel zo zou kiezen, door die optie visueel aantrekkelijker te maken in de vorm van fellere kleuren of een bepaald lettertype.

Om te zien hoe moeilijk het voor een nieuwe gebruiker is om deze patronen te ontlopen, maakte VICE een nieuw Google-account aan. Nadat we op ‘creëer account’ hadden geklikt, kregen we de melding dat de “personalisatiefuncties” waren ingeschakeld. Dat stond in grijze letters, en de knop waarmee je dit kon bevestigen was groter en blauw. Door op ‘bevestig’ te klikken zouden we de eerdergenoemde web- en app-activiteitsinstellingen accepteren. Een andere mogelijkheid is om op ‘meer opties’ te klikken, wat een stuk minder goed zichtbaar is, en waarmee je op een nieuwe pagina komt met een uitgebreide en ingewikkelde toelichting. En dan nog je zelf de functies handmatig uitvinken.

We stuurden Google een lijstje met twaalf vragen, en een woordvoerder antwoordde dat het bedrijf wil dat de instellingen makkelijk te vinden en te gebruiken zijn. Ze zei dat de instellingen zorgvuldig waren ontwikkeld en Google openstaat voor feedback. Ze ging nog uitgebreider in op onze vragen, maar wilde niet geciteerd worden.

2. Google Maps heeft beperkte functies als je je zoekgeschiedenis niet deelt

Als je Google Maps opent, zie je rechts bovenin de profielfoto van je Google-account, wat betekent dat je bent ingelogd. Ingelogd zijn is niet nodig, en je kunt jezelf ook prima uitloggen. Dat kun je doen door op de foto te klikken, het venstertje naast je accountnaam te openen en ‘Maps gebruiken zonder account’ te kiezen.

Dat betekent wel dat je geen plekken meer op kunt slaan die je regelmatig bezoekt. Als je niet ingelogd bent en iets in de zoekbalk intypt, krijg je dan ook meteen het verzoek om alsnog in te loggen omdat je anders “handige functies” misloopt. 

3. Google Maps kan je gebruikersgegevens doorspelen aan derden

Een andere problematische functie is de Google Maps-tijdlijn, die op basis van je zoekgeschiedenis “een overzicht van plaatsen die u mogelijk heeft bezocht en routes die u misschien heeft afgelegd” geeft. Hiermee kun je dus zien welke routes je hebt afgelegd op Google Maps, en ook met welk vervoersmiddel. Daardoor zijn jouw bewegingen bekend voor iedereen die toegang heeft tot jouw Google-account.

En dan hebben we het niet alleen over hackers. Google deelt ook gegevens met overheidsinstanties, zoals de politie. Bij de veelgestelde vragen over dit onderwerp, zegt Google dat het juridische team ieder verzoek om gebruikersgegevens zorgvuldig controleert. Ieder half jaar brengt het bedrijf een transparantierapport uit, al is die er nog niet voor 2020. Tussen juli en december 2019 ontving Google over de hele wereld 81.785 verzoeken voor 175.715 accounts. In de meerderheid werd deze informatie ook daadwerkelijk prijsgegeven – in mei 2019 ging dat om 74 procent van alle gevallen.

Als je locatiegeschiedenis aanstaat, wordt opgeslagen “waar je met je apparaten naartoe gaat, zelfs als je geen specifieke Google-service gebruikt” – wat verder hier wordt toegelicht. Best handig als je je telefoon kwijtraakt, maar het verandert je apparaat wel in een onvervalste tracker.

4. Google Maps wil weten welke gewoontes je hebt

Reviews kunnen erg handig zijn, maar er ook voor zorgen dat er gevoelige informatie wordt prijsgegeven. Een gebruiker (die zijn eigen naam leek te gebruiken) schreef bijvoorbeeld over een supermarkt: “Ik ga hier sinds vier jaar zo’n twee à drie keer per week heen, om boodschappen te doen voor mijn gezin of als ik na het avondeten nog een ommetje wil maken.” En je kunt je afvragen of het wel zo slim is om dat aan de hele wereld te laten weten.

Google Maps vraagt gebruikers geregeld om iets te beoordelen. Nadat je je eten hebt afgehaald, krijg je de vraag of je tevreden bent met je bestelling – zodat je anderen helpt om erachter te komen “wat ze kunnen verwachten”. Dat klinkt positief, omdat het voelt alsof je iets voor een ander doet. Maar ondertussen wordt het ook doodleuk in je Google-profiel opgeslagen, waardoor anderen beter kunnen inschatten of je ergens even kort bent geweest (omdat je bijvoorbeeld op vakantie was) of in de buurt woont.

Als je spijt krijgt van een review, dan kun je ze in ieder geval nog wel op privé zetten. Ga daarvoor naar je profielfoto, ‘je profiel’, ‘profiel bijwerken’, ‘profiel- en privacyinstellingen’ en scroll omlaag naar ‘bijdragen in je profiel weergeven’. Als je dit uitschakelt, moet je zelf goedkeuren wie je profiel kan volgen en je reviews kan zien.

5. Google Maps vindt het niet leuk als je offline bent

Kun je je de TomTom nog herinneren? Dat ging misschien wat minder snel en vloeiend dan Google Maps, maar je had er geen internet voor nodig. Sterker nog, er zijn ook veel apps die je gewoon offline kunt gebruiken. Bij Google Maps kun je kaarten downloaden, maar offline navigatie is alleen mogelijk bij auto’s. Terwijl het voor zo’n techbedrijf toch niet zo moeilijk kan zijn om ook voetgangers en fietsers zonder internet de weg te kunnen wijzen.

6. Google laat het lijken alsof het allemaal voor je eigen bestwil is

“Gebruikers een nuttige, betekenisvolle ervaring bieden, is waar het bij Google om draait,” zegt het bedrijf op de website. “En locatiegegevens spelen daarbij een belangrijke rol.” Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat Google-diensten “veilig” blijven, in de juiste taal worden aangeboden en natuurlijk om je relevantere advertenties voor te schoten. Google biedt adverteerders de mogelijkheid om na te gaan hoe goed hun campagnes de doelgroep hebben bereikt (namelijk: jou) en hoe vaak mensen hun fysieke winkels hebben bezocht – op een “geanonimiseerde manier”. Maar alleen als je daarvoor kiest (of eigenlijk als je vergeet om aan te geven dat je hier niet voor kiest).

Voor sommige apps bestaan prima alternatieven, zoals WhatsApp, maar bij Google Maps is dat een stuk minder het geval. Apple Maps is strikter op het gebied van privacy, maar is niet beschikbaar voor Android. Apps als Here WeGo en OsmAnd verzamelen eveneens gegevens, maar zijn verder veel minder goed. Maar als je graag rondloopt zonder verbonden te zijn met het internet, kun je met OsmAnd en Maps.me in ieder geval prima de weg vinden.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Duitsland.