Deze Nederlandse twitterbots laten zien hoe voorspelbaar online discussies zijn

Alhoewel het niet meteen duidelijk is wat de schrijver van deze tweet nou exact bedoelt, is het wel meteen duidelijk wat voor persoon dit geschreven zou kunnen hebben (Lees: Een boomer, met als zijn/haar profielfoto een kat met daar bovenop de Nederlandse vlag of een quote zoals ‘ONS LAND, ONZE VRIJHEID!!!’). Alleen is deze tweet niet opgesteld door een persoon van vlees en bloed, maar door een bot: een algoritme dat om de paar uur volledig geautomatiseerd tweets samenstelt uit willekeurige woorden.

Realistbot schrijft elke paar uur een absurde, extreem-rechtse tweet: variërend van klagen over de ‘Palestijnse worsten’ in de Hema tot een ‘Soroslikkende Jesse Klaver’. In zijn bio staat: pro europa dus anti eussr!! pvv op 1! nederland is een DICTATUUR ONDER RUTTE #oprutte #realist #verzet #boeren #parodie #antiantifa!

Realistbot is het broertje van de Wokebot, een bot die om de paar uur woest tweet over ‘Suprematist Slacktivism’ en ‘Neokoloniale Condesplaining’, wat dit ook mag zijn. In de bio van Wokebot staat: Via een algoritme genereer ik de retoriek van SJW’ers zodat zij meer tijd overhouden voor hun education. Pronouns: thon/thaqs. Helaas familie van @RealistBotNL.

De parodie-accounts zijn allebei gemaakt door Jim Stolk (33), een Nederlandse IT-er die op een zondagmiddag met twee vrienden besloot om een simpel systeem te ontwikkelen, waarmee willekeurige extreem-rechtse of extreem-linkse tweets geplaatst worden. Hij vertelt aan VICE dat het begon als een simpele grap, maar snel uitgroeide tot een sociologisch experiment. Een experiment dat pijnlijk blootlegt hoe iedereen op het internet dwangmatig bezig is met zijn eigen mening te verspreiden, zonder ook maar een beetje te luisteren naar wat iemand anders te vertellen heeft. Stolk noemt het zelf ‘Het Monster van Frankenstein’.

VICE sprak hem over deze accounts, fake news en hoe het internet een dystopische plek is geworden.

Hi Jim, jij bent dus de menselijke brein achter Realistbot en Wokebot. Welke maakte je eerst?
Jim Stolk: De Wokebot. Twee jaar geleden kwam er een zeer distincte, linkse retoriek op op Twitter. Dat taalgebruik vond ik altijd heel grappig. Het is half Engels, half Nederlands en verzadigd van superlatieven, als een soort grabbelton van Amerikaanse woorden. Ook bij extreem-rechts, gestimuleerd door Baudets retorica, ontstond een erg herkenbare manier van discussiëren, waarbij bijvoorbeeld heel veel taalfouten gemaakt worden. Daarom maakten we de Realistbot. We wilden kijken of die retoriek van beide kanten zodanig typisch is, en op drijfzand is gebouwd, dat je de discussie gewoon kunt automatiseren.

Hoe heb je dat gedaan?
Samen met twee jongens die ik kende van Twitter, hebben we vier kolommen ingevuld met woorden waaruit de tweets automatisch gevormd worden. Voor de Wokebot staan in de eerste kolom bijvoorbeeld voorvoegsels, zoals ‘Final Warning’ en ‘Exposed!’. De tweede kolom bestaat uit iets bijvoeglijk, zoals ‘Fragile’ of ‘Gendernormatief’. Die woorden combineren we dan met een zelfstandig naamwoord, zoals ‘Cisgender normen’ of ‘Fascist enabler’. Tot slot eindigt de zin altijd met een uitsluiter, zoals ‘Don’t @ me!’ of ‘Educate Yourself’. Hetzelfde deden we bij de Realistbot. We voegden ook de iconische Luxemburgse vlag toe in de bio en in de berichten, aangezien die vaak met de Nederlandse vlag verward wordt door rechtse twitteraars. Wanneer iemand reageert op de berichten, komt er een reactie die we overgenomen hebben van tweets van prominente figuren van beide kanten, zoals bijvoorbeeld Jan Roos en Thierry Baudet.

Je kiest dus zelf geen kant?
Ikzelf beschouw me als onverschillig midden. Ik weet dat dit heel slap klinkt, maar ik kan weinig engagement vinden voor beide extremen. Ik realiseer me wel dat het er aan de rechterzijde veel extremer en gewelddadiger aan toe gaat. Ook is de onderbouwing anders bij links en rechts.

Wat waren de reacties hierop?
Wokebot bediende in het begin vooral het rechtsere publiek. Ze hadden door dat het een bot was, maar moesten vreselijk lachen, omdat het zo herkenbaar was. Ook waren er veel reacties van mensen die dachten dat ze een ‘ally’ hadden.

Vind je het niet vervelend dat een tweet die de draak steekt met politieke retoriek, nu gebruikt wordt door politiek twitter?
Dat is wel iets om over na te denken, ja. Maar ik geloof er ook in dat dit de consequentie is van iets op het internet zetten. Zodra je dat doet, is het niet meer van jou. Maar als deze accounts dusdanig groot worden dat ze de rol van een influencer op zich nemen, vind ik die overweging wel anders.

In eerste instantie vonden we het gewoon leuk en grappig, er zat verder niets achter. Maar op een bepaald moment begonnen mensen er ook op te reageren. Het ging over van een grappige zondagmiddagbezigheid naar een sociaal experiment. Heel veel mensen gingen namelijk discussies voeren met die bots, ook al staat duidelijk in de bio dat dit geen echte mensen zijn. Niemand leek ook maar een beetje te kijken naar met wie ze aan het discussiëren waren. Dat vind ik heel tekenend voor deze tijd.

Ja, en ontzettend dystopisch! 
Omdat beide extremen zo ongeïnteresseerd zijn in wat de ander zegt, maakt het vaak niet uit wat de ene zegt. Als de Realistbot volledig willekeurig in een tweet antwoordt dat hij ‘voor de boeren vecht’, zal daar altijd wel iemand in trappen die ofwel beledigd is ofwel het gevoel heeft dat hij een medestander heeft. Soms word ik wakker, en zie ik dat iemand de hele nacht heeft gediscussieerd met zo’n bot. Het doet er niet toe dat die bot alleen maar onzin verkoopt en niet reageert op de inhoud van de tweets. En als ik die mensen uiteindelijk vertel dat dit een bot is, willen ze het vaak niet geloven. Mensen willen enkel zien wat ze willen zien. De bots worden bijvoorbeeld heel vaak ‘gementioned’. Dan zegt iemand: “Kijk, eindelijk iemand die het begrijpt’.

Mensen zoeken dus gewoon naar gelijkgestemden op het internet, zonder geïnteresseerd te zijn in wat de ander zegt.
Ja. Het is nooit onze intentie geweest om iets te bewijzen met de bots, maar gaandeweg werd wel duidelijk dat enerzijds de retoriek langs twee kanten zo simplistisch is, dat het te automatiseren is met een simpele code. Anderzijds bewijst het ook dat mensen zich op social media helemaal niet bewust zijn van met wie ze praten.

Krijg je niet gelijk zin om al je sociale media te verwijderen?
Nou, ik doorzie de idioterie van Twitter wel, hoor. Ik heb er ook de allerleukste mensen ontmoet, die ik anders nooit was tegengekomen. En daar ben ik ook dankbaar voor. Daarom neem ik Twitter ook vaak niet zo serieus. Toch ken ik ook vrienden die soms weken ervan afgaan, omdat ze gewoon ziek worden van de sfeer op Twitter.

Iedereen heeft een mening op het internet, en elke stem klinkt even luid. Vooral in tijden van een pandemie, is dit opvallend. Vind je dat dit ook gevaarlijk kan zijn?
Nou, ik ben gespecialiseerd in IT security en ik heb een hele liberale instelling over het internet. Ik vind dat het internet zichzelf moet reguleren en dat het juist zo succesvol en krachtig is, omdat het zo decentraal en open is. Maar ik sukkel wel met het dilemma als ik zie hoeveel fake news elke dag verspreid wordt. Ik zit voor de lol in heel veel Facebookgroepen zoals ‘Viruswaanzin’. Dan denk ik soms: goede genade, geloven mensen dit echt?

Denk je dat het dan de verantwoordelijkheid van social media is om te factchecken?
Er wordt wel wat aan gedaan. Bij overduidelijk nepnieuws vermeldt Facebook dat. En Twitter had een tijdje geleden aangekondigd dat als je een artikel deelt voordat je het gelezen hebt, je een melding krijgt waarop staat: ‘Wil je het niet eerst even lezen voordat je dit deelt?’ Ik neem dat serieus, maar er zijn veel mensen die dat zien als een bewijs dat de overheid je controleert. Alhoewel ik dus heel liberaal sta tegenover het internet, lijkt het sluiten van die groepen me soms het enige wat je kan doen.

Vind je dan niet dat accounts zoals Wokebot en Realistbot bijdragen aan die ruis?
Ze zullen de sfeer niet verbeteren op Twitter. Ik heb hier lang over gediscussieerd met iemand die vond dat we criminelen waren, omdat we bijdroegen aan het verspreiden van fake news en zo de politiek beïnvloeden. Anderzijds houdt het een spiegel voor. Ik pretendeer niet dat ik iets goed doe, maar mensen die ‘nog te redden vallen’, gaan misschien inzien hoe idioot sommige gesprekken zijn die ze voeren.