Als je het Thaise koningshuis beledigt draai je voor lange tijd de bak in

Foto: Koning BHumibol Adulyadej met De Koning van Rock ‘n Roll.

De Thaise overheid heeft weer eens goede reclame voor zichzelf gemaakt. Abhinya Sawatvarakorn, een 20-jarige studente met de bijnaam ‘Kanthroop’ (of ‘wierookstokje’) staat een gevangenisstraf van vijftien jaar boven het hoofd voor het overtreden van Artikel 122, een wet die elke vorm van laster van de koninklijke familie verbiedt. Ik wil hier niet te veel ingaan op cultureel relativisme, maar dat is een beetje alsof je naar de Bijlmerbajes gestuurd wordt omdat je op Facebook hebt gezegd dat Willem-Alexander een lelijk moederskindje is met een irritante centenbak.

Dit is ook niet het enige incident. Zoals Human Rights Watch in dit rapport laat zien is vorig jaar een 61-jarige man, Ampon Tangnoppakul, voor twintig jaar naar de gevangenis gestuurd (de rest van zijn leven dus) omdat hij een paar sms’jes stuurde die als beledigend tegenover de koningin en de monarchie gezien werden. De persoon die hem verraadde? De ontvanger van de sms’jes, een van de secretaresses van de Thaise minister-president. Dus ja, misschien was het ietwat dom van Ampons kant, maar dit laat wel zien hoe serieus deze monarchieschennis wordt genomen.

Voorbeelden van Thaise mensen die van de rel raken als je hun koninklijke familie beledigd komen vaak genoeg voor (er werd vorige week nog een reformist in elkaar geslagen op een parkeerplaats), maar de koning zelf heeft in het openbaar gezegd dat hij niet boven kritiek moet staan. Dus was is dan de deal? Om daar achter te komen sprak ik met regionaal expert Charles Moré, de Aziatische redacteur van Africa Asia Confidential.

VICE: Hoi Charles. Waarom pakt de overheid zo hard beledigingen richting het koningshuis aan, terwijl de koning zelf heeft gezegd dat hij niet boven beledigingen moet staan?
Charles Moré: Koning Bhumipol blijft voornamelijk boven het politieke sparren. Hij bemoeit zich niet echt met anderen, voornamelijk vanwege de gelimiteerde macht die hij heeft sinds de absolute monarchie in 1932 is afgeschaft. Aanklachten van deze monarchieschennissen hebben weinig te maken met de koning zelf. Omdat de drempel om beledigd te worden nogal laag ligt is het handig voor politici om deze wet te gebruiken om tegenstanders mee te irriteren.

Waarom zijn er zulke strikte pro-monarchiewetten in Thailand?
De Thaise maatschappij heeft altijd een sterke hiërarchie gehad, met de koning aan de top. Elke constitutie heeft sinds 1932 de monarchie een bevoordeelde positie gegeven en ze zoveel mogelijk van disrespect en kritiek beschermd. Artikel 112 van de huidige constitutie maakt heel duidelijk dat er een gevangenisstraf van drie tot vijftien jaar boven je hoofd hangt voor monarchieschennis, maar het probleem is dat deze wet niet definieert wat die misdaad precies inhoudt.

Wat voor soort reputatie heeft het koninklijke bloed als mensen?
Koning Bhumipol heeft sinds 1946 geregeerd en hij heeft een hoop respect gekregen voor het steunen van ontwikkelingsprojecten en het verbeteren van mensenrechten. Hij is jazzfan en een redelijke componist. Je kunt hier naar wat van zijn muziek luisteren. Er is ook een leuk artikel, ‘The Jazzy King’. Hij staat voor stabiliteit in een land waar het leger te vaak de regering omver heeft geworpen. Natuurlijk is er ook een PR-machine die de toch al goede reputatie van de koning nog even extra laat stralen. Zijn nageslacht geniet van een zelfde soort populariteit. Maar het is moeilijk om voor te stellen dat ze dezelfde toewijding van het volk krijgen wanneer ze zijn positie overnemen.

Foto: Thaksin Shinawatra Thaskin Shinawatra heeft een nogal veelbewogen reputatie hier, maar hoe rechtvaardig is die reputatie als je nagaat dat hij wel tegen de monarchie is ingegaan?
Nou, Thaksin is er niet echt tegenin gegaan. Zijn wapenfeit is meer het winnen van de verkiezingen via een populistische campagne. Thaskin was een van Thailands rijkste mensen, maar hij wordt gesteund in de provinciale gebieden van Thailand, omdat hij daar universele gezondheidszorg, hulp voor boeren en fondsen voor ontwikkelingsgebieden beloofde. Zijn partij won de verkiezingen van 2001 en dat zorgde voor nogal wat verwarring bij de elite in de stad. Als minister-president was Thaksin een tegenstrijdig figuur. Zijn oorlog tegen drugs (in 2003) was populair maar de buitengerechtelijke doden en bijkomstige schade brachten nogal wat smetten op de campagne. En vanwege de rijkdommen van zijn familie waren er altijd beschuldigingen van tegengestelde belangen. Zijn familie profiteerde enorm bij de verkoop van de Shin Corporation aan Singapore—de wet die de verkoop altijd blokkeerde werd onder Thaksins leiding gewijzigd. Wat voor oppositie heeft de monarchie? Kunnen zulke belangen ooit uitgesproken worden? Is het iets dat mensen privé doen?
Zoals je kunt voorstellen worden de twijfels niet openlijk uitgesproken. Er is een hoop steun voor de monarchie, vanwege traditionele redenen en omdat er oprechte liefde is voor Koning Bhumipol. Maar rondom de koninklijke familie gaan er genoeg geruchten rond, waarvan veel over prins Vajiralonkorn. Op bepaalde lakse momenten willen Thaise vrienden er weleens wat sappige roddels uitflappen. Oh, en wat voor sappige roddels zijn dat dan?
Ik ga me daar niet over uitlaten, maar anders google je op ‘Thai prince foo foo birthday’. En er zijn ook wat WikiLeaks die je misschien wel interessant vindt. Foto: De familie (vlnr): koning Bhumibol Adulyadej, prins Maha Vajiralongkorn en koningin Sirikit.

Mooi. Controleert de Thaise overheid haar burgers intensief?
De overheid heeft haar inspanningen jegens monarchieschennis verhoogd. Human Rights Watch heeft onlangs de aandacht gevestigd op een ‘controlekamer’ van de overheid die websites en sociale media in de gaten houdt. Dus er is een echt risico dat online kritiek kan eindigen in een aanklacht. Denk je dat dit laatste geval iets zal veranderen? Zullen we een internationaal of nationaal verzet gaan zien?
Kanthroop is, jammer genoeg, een van de vele monarchielasteraars van de laatste jaren. Ik zie dus niet veel mogelijkheden voor een nationaal verzet; haar zaak lijkt niet echt veel sympathie in het land veroorzaakt te hebben. Net zo min als de internationale klachten. Vorig jaar is een van oorsprong Thaise Amerikaanse burger gearresteerd terwijl ze door Thailand reisde. Ze is gevangen genomen voor dingen die ze op een Amerikaanse server heeft geplaatst. Amerikaanse protesten haalden niets uit.
De huidige minister-president, Yingluck Shinawatra, wordt al gezien als de machtsvervangster van haar broer. Ze zal huiverig zijn om zich met zo’n emotionele zaak te bemoeien. Nou, dat ziet er zowel deprimerend als waarschijnlijk uit. Bedankt Charles!