Wat is eigenlijk de juiste manier om iemand te onthoofden?

In vroegere tijden, zoals tijdens de Franse Revolutie, was onthoofding een vrij normale manier om mensen om te brengen – waar zelfs een speciale machine (de guillotine) voor werd uitgevonden. Nu is onthoofden globaal gezien een minder populair moordmiddel, maar het gebeurt nog steeds – van het hoofd dat voor een sishalounge in Amsterdam werd gelegd tot aan gruwelijke IS-video's. Dat is best gek, als je bedenkt dat een onthoofding een lastige manier is om iemand om te brengen.De menselijke nek mag dan in vergelijking met die van andere zoogdieren makkelijk doormidden te klieven zijn, maar er zitten nog steeds harde wervels en een slokdarm geeft ook niet altijd mee. Desondanks is het toch populair in verschillende delen van de wereld. Maar wat is eigenlijk de juiste manier om een hoofd van een romp te scheiden?

Als we het woord 'juist' interpreteren als 'volgens de regels', kun je eigenlijk alleen naar Saoedi-Arabië kijken, want in de praktijk worden onthoofdingen alleen daar als wettelijk toegestane lijfstraf uitgevoerd. En dus gelden er alleen daar officiële richtlijnen om iemand op de juiste manier te onthoofden. Ook IS, Mexicaanse drugskartels en drugscriminelen in Amsterdam-West onthoofden er lustig op los, maar deze groeperingen lijken losjes om te gaan met regels, áls ze er al regels voor hebben.

Afgaande op filmpjes van onthoofdingen in Saoedi-Arabië (die ik keek omdat ik dit artikel wilde schrijven), lijkt een zwaard de meest efficiënte manier om iemands hoofd eraf te hakken. Maar zelfs met een goed, vlijmscherp zwaard kost het volgens een rapport van Amnesty International soms twee of zelfs drie slagen voordat het hoofd er volledig af is. De Saoedische beul Saad Al-Bishi legt in een interview uit dat wanneer je medeleven voelt met de crimineel, het zelfs vijf slagen kan kosten. "Als het hart compassie toont, dan kan de hand niet goed functioneren. Dan gaat hij (de veroordeelde) misschien wel niet eens dood," vertelt hij. "Het moet zo snel mogelijk gebeuren. Een goede beul weet zich te concentreren op de zwaardslag en op de plek (in de nek) waar die moet landen".

Een correct uitgevoerde onthoofding waarbij één slag genoeg is, is een snelle en relatief pijnloze manier om te overlijden. Sommige experts schatten dat je binnen een paar seconden het bewustzijn verliest door de snelle bloeddrukverlaging in de hersenen. Anderen houden het op zeven seconden en zeggen dat het bewustzijn langzaam vervaagt omdat de hersenen al de beschikbare zuurstof in het bloed opmaken. Acute pijn wordt sowieso maar twee seconden ervaren, al blijft het natuurlijk altijd gissen, want niemand kan het navertellen.

Saoedische onthoofdingen zijn meestal openbaar en vinden plaats op vrijdag na het middaggebed, op een plein dat afgezet is door politie. Voordat de zwaardslag in de nek landt wordt aan het toegestroomde publiek duidelijk gemaakt wat het vonnis is en wat de veroordeelde verkeerd heeft gedaan. Daarna knielt de veroordeelde neer met zijn hoofd naar de grond gericht zodat de nek vrij komt. Vaak is er een dokter aanwezig die na iedere zwaardslag van de beul controleert of de veroordeelde dood is. Overigens heb ik wat filmpjes gezien (ik zal niet doorlinken uit respect voor jouw maag) waarbij het niet zo nauw werd genomen met deze regels.

Schrijfster Betsy Udink was ooit ooggetuige van een Saoedische onthoofding, en wijdt er een hoofdstuk aan in haar boek Achter Mekka. "Het leek alsof hij geen kracht hoefde te gebruiken en als een slager moeiteloos door een lamsboutje ging. (…) Hij scheidde het hoofd voor de helft van de romp. (…) De dokters kletsten wat met de zwarte reus en bogen zich samen met hem over Bin Meshil (de veroordeelde) heen. Zij voelden aan het lichaam en knikten de beul toe, alsof zij wilden zeggen: 'Nog een keer'. De artsen liepen achteruit. De beul hief zijn zwaard en gaf weer een houw tussen de schouders en het hoofd van Bin Meshil. Weer sprong het hoofd op. Voor de laatste keer."

Udink heeft het expliciet over een 'zwarte reus', omdat Saoedische beulen zoals Al-Bishi volgens haar afstammelingen zijn van slaven. Deze bevolkingsgroep behoort niet tot een Arabische stamboom, waardoor er geen bloedwraak op hen wordt genomen. Wanneer iemand onthoofd wordt door een afstammeling van een slaaf komt er een einde aan de vicieuze cirkel van geweld die na een moord op een Saoediër kan ontstaan. Zo wordt voorkomen dat leden van stammen elkaar vermoorden. Ook Martin van Bruinessen, emeritus hoogleraar vergelijkende studies van moderne moslimsamenlevingen, vind dit aannemelijk. "Als iemand van de ene stam een persoon van de andere stam doodt, ook al is dat na het voltrekken van een rechtsvonnis, dan neemt de getroffen stam wraak door meerdere personen te vermoorden. Wanneer een beul buiten de stammensamenleving valt, gebeurt dat niet." Een beul geeft zijn beroep dan ook vaak door aan zijn zoon. Ook Saad Al-Bishi heeft het beroep van zijn vader geleerd, en hij is zijn zoon Badr aan het klaarstomen om hetzelfde te doen.

De Saoediërs hebben dus een generatielange onthoofdingstraditie, langer dan IS of Mexicaanse drugskartels. Wellicht dat duidelijke regels komen met de jaren en onthoofdingen van deze groeperingen daarom nog niet volgens een duidelijk stramien lijken te gaan. Soms worden IS-slachtoffers vanaf de nek met een zwaard onthoofd, maar vaker gebeurt het vanaf de keel met een klein slagersmes. Soms op een openbaar plein in de stad, soms afgelegen in de woestijn. Van Bruinessen: "Ik heb de indruk dat de onthoofdingen van IS meer geïnspireerd zijn door Hollywood. Wanneer met een slagersmes de keel wordt doorgesneden lijkt dat op islamitisch slachten. IS heeft dit waarschijnlijk zelf bedacht, als een manier om het zo gruwelijk en spectaculair mogelijk te maken. Saoedi-Arabië heeft er juist niet zoveel behoefte aan dat de wereld weet wat ze doen."

Dat wil niet zeggen dat IS niet nadenkt over hoe iemand gestraft moet worden. "IS heeft ook schriftgeleerden die vooraf bepalen welke straf gepast is. Ze houden vast aan het oog-om-oog-tand-om-tand-principe. De Jordaanse piloot die IS-gebied bombardeerde is bijvoorbeeld levend verbrand. Binnen IS is onthoofding een milde straf", zegt Van Bruinessen. IS houdt zich dus meer bezig met welke straf bij welk vergrijp past, in plaats van met de precieze regels die nageleefd moeten worden bij de uitvoering. Het maakt niet erg veel uit of het met een zwaard of met een bot mes gebeurt, en of het slachtoffer knielt of op de grond ligt. Eenduidige onthoofdingsregels lijken simpelweg (nog) geen prioriteit te hebben.

Prioriteit of niet, waarschijnlijk rollen de terroristen van IS alsnog met hun ogen als ze het gepruts zien van Mexicaanse drugskartels. Die weten volgens dit artikel niet eens hoe ze een machete vast moeten houden, waardoor de beul hulp nodig heeft van een ander om de klus te klaren. In een aantal video's die ik voor dit artikel keek zag ik Mexicaanse druglords verschrikkelijk klungelen. In één video wordt eerst geprobeerd de nek door te snijden met een klein mesje, maar als dit een dom idee blijkt te zijn tovert iemand toch haastig een bijl ergens vandaan.

Als we het over de juiste manier van onthoofden hebben, dan horen deze amateuristische taferelen er zeker niet bij. Het idee van iemands kop afhakken of afzagen blijft iets gruwelijks, maar áls het gebeurt dan is het voor het slachtoffer te hopen dat het zo snel en efficiënt mogelijk gebeurt. Wat dat betreft is een guillotine een relatief goede manier. Dat apparaat is vernoemd naar Joseph-Ignace Guillotin, die in 1789 voorstelde om het te gebruiken in plaats van het toen populaire en véél pijnlijkere radbraken. Alles kan altijd beter, maar ook erger, wil ik maar zeggen.