Zo zou de belastingdienst echt vreselijk veel leuker worden

Elke twee weken schrijft schrijver/kunstenaar Jan Hoek over kunst. Deze week spreekt hij met twee medewerkers van de Belastingdienst die een nieuwe afdeling zijn begonnen: eentje die het niet noodzakelijkerwijs makkelijker gaat maken, maar wel leuker. 'Huh?' denk je nu misschien. Terecht, want het gaat hier om een kunstproject.

'Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker,' was jarenlang het credo van de Belastingdienst. Nu begint dat motto zich tegen de toch al niet zo geliefde instantie te keren. De Belastingdienst wordt zó erg als niet leuk ervaren, dat het noodzakelijk werd een nieuwe afdeling op te zetten die moet zorgen dat de menselijkheid terugkomt bij de dienst.

In hun nieuwe pand in Amsterdam (nog wel met systeemplafond) spreek ik de oprichters van de Hoofdafdeling Bijzaken van de Belastingdienst: Anouk van Reijen en Gijs Velsink. Ze dragen typische keurige Belastingdienstkleren met opgespelde naamkaartjes waar het bekende logo op staat. Maar als je goed leest, zie je dat er op Anouks kaartje staat: 'Beleidsmedewerker Kunst & Spel' en bij Gijs 'Directeur Mens & Maatschappij'. In zakelijke doch gedreven bewoordingen vertellen ze me waarom deze nieuwe dienst er moest komen.

Gijs: "De Belastingdienst staat bekend als een noodzakelijk kwaad, maar het geld dat zij ophaalt zorgt ervoor dat Nederland een welvarend land is. De Hoofdafdeling Bijzaken wil juist die bredere maatschappelijke waarde van de Belastingdienst uitdragen."

Anouk: "Op dit moment werken er elf mensen, die allemaal onderzocht hebben hoe ze ervoor kunnen zorgen dat mensen weer een goed gevoel krijgen bij de Belastingdienst – zowel de mensen thuis als de mensen die er werken."

Gijs: "We willen gewoon dat de mensen de Belastingdienst weer leuk gaan vinden!"

Het lijkt een onbegonnen taak, maar de twee lijken unaniem overtuigd dat het ze samen met hun collega's gaat lukken. Dit zijn hun collega's:

"Binnen het kantoor van de Belastingdienst heeft kunst haar waarde verloren. Door bezuinigingen wordt er geen nieuwe kunst aangekocht en hangen de meeste kunstwerken er al sinds 1987 of nog langer. Medewerkers plakken voetbalposters over een schilderij of gebruiken het als dartbord. Om kunst binnen de kantooromgeving haar betekenis weer terug te geven én om medewerkers die flexwerken weer met elkaar te verbinden, maak ik kunst in de vorm van verschillende spellen. Zoals bijvoorbeeld een dartbord dat menselijke vragen stelt aan onze medewerkers. 'Hoe voel je je vandaag?' 'Waar verlang je naar?' 'Waar ben je bang voor?'"

"Wij van de Hoofdafdeling Bijzaken van de Belastingdienst brengen u al dan niet onopvallende verhalen van en over de Belastingdienst. Door het vertellen van korte, echt gebeurde verhalen, wil ik graag verder kijken dan de vooroordelen die er bestaan over mensen die bij de Belastingdienst werken. Medewerkers die ik gesproken heb vertellen dat mensen door hun werk vaak gelijk denken dat zij kleurloze grijze muizen zijn, en bovendien lui, omdat het beeld bestaat dat ambtenaren de hele dag niks doen. Ik heb in samenwerking met deze medewerkers van de Belastingdienst podcast-verhalen en een portrettenserie gemaakt om zo te onderzoeken of onze vooroordelen alleen in onze hoofden bestaan, of dat er misschien toch ook een kern van waarheid in schuilt."

Beluister hier alvast 1 van de podcasts.

"Als hoofd flora fauna probeer ik meer aandacht te genereren voor vreemde vogels, exotische zaken en flora. Er zijn namelijk twee dingen binnen de Belastingdienst waarvan ik zie dat mensen eraan voorbij lopen. Ten eerste: in de gangen van de Belastingdienst hangen gereproduceerde posters van oude Hollandse Meesters, waar een hoop (vreemde) vogels op te zien zijn. Ik merkte dat de meeste mensen hier nauwelijks naar kijken, en dat vind ik symbolisch voor hoe er binnen de Belastingdienst ook weinig oog is voor de wat vreemdere vogels die er werken. Er werken ook een hoop kleurrijke mensen bij de Belastingdienst, bijvoorbeeld mensen met een andere achtergrond, alleen ook daar lijkt aan voorbij gegaan te worden. Door middel van naar vogels kijken, probeer ik de mensen te leren om ook meer interesse in elkaar te ontwikkelen."

"Als de Manager van Moed en Angst heb ik de 'Belastingdienstmedewerker van de maand' in het leven geroepen. Iedere maand kiest iedereen nu via hun intranet de moedigste werknemer. Moed is waar mensen hun kracht uit putten, en als deel van een menselijkere Belastingdienst zoals de Hoofdafdeling Bijzaken die voor ogen heeft, is het belonen van dappere werknemers een belangrijke stap. Moed is voor ons dus niet het aangaan van grote projecten – moed zit juist in kleine dingen en in het aangaan van je angsten.

Een medewerker die elke dag bang is om naar zijn werk te gaan, maar dat toch doet, maakt bij ons bijvoorbeeld een grote kans. De medewerker van de maand krijgt een ingelijste oorkonde, die in de gangen van de Belastingdienst gehangen wordt."

"Ik ben de huisschilder en ik zorg ervoor dat het kantoorgebouw altijd mooi strak wit geschilderd is. Omdat ik dit al zo lang doe, begint er vanbinnen af en toe wat te knagen, en zou ik stiekem het hele gebouw willen voorzien van patronen. Want patronen zijn mijn lust en mijn leven. Ik zou graag op alle muren mijn eigen werk willen maken. Binnen de Belastingdienst zie ik voortdurend fraude, dus waarom mag ik zelf dan niet eens een keer frauderen met verf? Omdat mijn werk sinds de afdeling Bijzaken nu onder hun afdeling valt, heb ik eindelijk de mogelijkheid gekregen mijn innerlijke uitspattingen waar te maken binnen de kantoren van de Belastingdienst.'

"Ter herbestemming van de verdwijnende belastingenvelop, ga ik me samen met mijn collega's buigen over het maken van deze papieren bos bloemen. De bos bloemen met onze persoonlijke boodschappen zal ik als intermediair aan mijn belastingdienstcollega's overhandigen, om hen een beetje op te fleuren daar waar dat nodig is'.

"De Directeur Mens en Maatschappij gaat over zaken als geluk, de samenleving, alleen zijn, de mens, vrienden, plezier, leven, dood en alles daartussenin. Ik zal meerdere activiteiten ondernemen die zorgen dat we weer meer gevoel krijgen bij de Belastingdienst. Zo ben ik aan het vloggen, zodat de mensen thuis kunnen zien dat er hier echte mensen werken. Ik ben ook bezig met een nieuw reclamespotje voor de Belastingdienst. En daarnaast ben ik samen met mijn collega's een bedrijfslied aan het maken, dat moet zorgen voor meer verbroedering binnen de Belastingdienst."

De Belastingdienst voor Bijzaken presenteert zichzelf dit weekend in De Balie tijdens de Engaged Art Fair.

Kijk voor meer info over de nieuwe afdeling van de Belastingdienst op www.belastingdienst-bijzaken.nl