Uitklapplaat in het erotische magazine Flirt, 1922. Alle afbeeldingen met dank aan Maite Zubiaurre
Jaren geleden stapte Maite Zubiaurre een Madrileense antiekwinkel binnen, waar ze een oud fotoalbum vond dat vol stond met erotische afbeeldingen uit het begin van de twintigste eeuw. Voor Zubiaurre, een onderzoeker van de University of California in Los Angeles, was het een monumentale vondst. Het bevestigde namelijk wat ze al langere tijd vermoedde: dat de eerste decennia van de vorige eeuw in Spanje helemaal niet zo somber waren als veel mensen denken.
Advertentie
“Ik heb jaren les gegeven over de cultuur van de vroege twintigste eeuw in Spanje en over alle sombere filosofen en denkers uit die tijd, maar na een tijd begon ik me af te vragen of er ook niet wat vrolijkere verhalen te vertellen waren,” vertelt ze per mail. “Hoe zat het met de sociale en culturele innovaties in de westerse wereld van die tijd, en in het bijzonder wat seksualiteit betreft – werd Spanje daar soms in overgeslagen?”
Ansichtkaart
Van het album leerde ze dat de periode zich wel degelijk liet kenmerken door een rijke cultuur aan erotica, die later tenietgedaan zou worden onder het bewind van Franco. Zubiaurre is op een missie om nog meer voorbeelden van die vrije Spaanse moraal te vinden. “Ik ben nu al minstens tien jaar bezig met grondig archiefonderzoek en breng veel bezoekjes aan stoffige provinciale bibliotheken, onopvallende antiekwinkels en antiquariaten. Vanwege de strenge en efficiënte censuur uit die tijd is het lastig om goed materiaal te vinden. Veel van dit soort spullen werden uit bibliotheken en archieven verwijderd en zelfs vernietigd – niet alleen door de autoriteiten, maar ook door de eigenaren zelf, omdat ze bang waren voor vervolging.”
Vier erotische ansichtkaarten
De materialen die Zubiaurre wel wist te verzamelen variëren van erotische magazines, foto’s, illustraties, ansichtkaarten, korte films en romannetjes. Ze besloot ze te bundelen in haar boek Cultures of the Erotic in Spain, 1898-1939. Daarnaast zijn ze te zien op haar website.
Advertentie
Het is een echte schatkamer, zo schrijft ze. “De erotica is niet alleen rijk en divers, maar ook verfrissend ongeremd in haar tekstuele en visuele weergave. Het laat alles zien wat God verboden heeft, en is van alle markten thuis: van masturbatie tot verschillende vormen van niet-heteroseksuele liefde.”Terwijl je door het boek bladert wordt al snel duidelijk dat het materiaal vooral gericht is op mannen. “Niemand gaf iets om de seksuele behoeftes van vrouwen in die tijd,” zegt Zubiaurre. Vrouwen konden hun seksualiteit hooguit verkennen met behulp van de romans, die functioneerden als “oefeningen voor seksuele pedagogie.”
De cover van het erotische magazine Muchas Gracias, 1929. Het onderschrift luidt: “De machine doet het uitstekend vandaag! Ik zal al mijn dertien of veertien aanbidders kunnen beantwoorden.”
Het album biedt zo een ongekend kijkje in de ontluikende moderniteit uit die periode, en de angsten die met de veranderingen gepaard gingen. Je ziet overal fietsen en typemachines naast de vrouw opduiken omdat ze “gevaarlijk” zijn, legt Zubiaurre uit. “Die objecten gaven vrijheid aan de vrouwen – mobiliteit, maar ook toegang tot het publieke domein. Dat leidde tot de angst dat de vrouw macht zou krijgen, wat weer de kop in werd gedrukt door vrouwen als lustobjecten weer te geven. Het maakte fietsers en secretaresses tot hoeren.”Toch denkt Zubiaurre ook dat de afbeeldingen veel Spaanse vrouwen hebben geïnspireerd om zulke rolmodellen juist te omarmen, zoals de onverschrokken fietser en de bevrijde secretaresse. Dat leidde uiteindelijk tot een sprankje feminisme.
De cover van het naaktmagazine Pentalfa, 1932
Foto van Catalan, door Antoni Esplugas
De cover van de erotische roman El Fuego de Lesbos by Álvaro Retana
Door je in te schrijven voor de VICE nieuwsbrief ga je ermee akkoord dat je elektronische communicatie van VICE ontvangt die soms advertenties of gesponsorde content kan bevatten.
