Spongebob maakte de wereld een mooiere en vrolijkere plek

Bang dat je iets van VICE mist? Begrijpelijk. Daarom hebben we een nieuwsbrief met onze beste stukken, video’s én winacties. Schrijf je in!

Afgelopen maandag overleed Stephen Hillenburg, de bedenker van Spongebob, die begin dit jaar te horen had gekregen dat hij ALS had. Nickelodeon bevestigde het nieuws dinsdag op Twitter. Er volgde een stroom aan verdrietige condoleances, voor de man achter de meest herkenbare, geliefde spons aller tijden.

In de afgelopen negentien jaar waarin Spongebob op tv te zien was, kon je zowel online als in het echte leven niet om deze iconische tekenfilm heen, en werd er volgens de New York Times meer dan 13 miljard verdiend aan de verkoop van Spongebob-spullen. Er is geen enkele school waar je geen Spongebob-rugtassen ziet, en online vliegen de Spongebob-memes en Spongebob-gifjes je om de oren. Het onvermoeibare optimisme dat Spongebob uitstraalt is een bron van hoop voor iedereen die een slechte dag, week of jaar heeft.

“We zijn ontzettend verdrietig over het nieuws,” zegt Nickelodeon in een statement. “Stephen Hillenburg was een vriend en collega die bij iedereen bij Nickelodeon geliefd was. Onze gedachten gaan uit naar zijn familie. Steve creëerde Spongebob Squarepants met een uniek gevoel voor humor en onschuld, waar hij meerdere generaties kinderen en families over de hele wereld blij mee maakte. De originele personages uit Bikinibroek zullen voor altijd voor optimisme, vriendschap en de eindeloze kracht van verbeelding staan.”

Ondanks het feit dat Hillenburg – die oorspronkelijk zeebioloog was – een van de meest populaire tv-series ooit heeft gemaakt, hing er altijd wat raadselachtigs om hem heen. Interviews gaf hij namelijk zelden. Dat Hillenburg ALS had, maakte hij in 2017 bekend in Variety.

Wat we wel weten is dat het personage Spongebob teruggeleid kan worden naar de tijd dat Hillenburg lesgaf op de Orange County Marine Society in Californië. Daar maakte hij een stripboek, genaamd The Intertidal Zone, waarmee hij kinderen kennis liet maken met verschillende soorten zeedieren. Een van de belangrijkste figuren daarin heette ‘Bob the Sponge’. In 1987 stopte hij met deze baan, en vijf jaar later rondde hij een prestigieuze animatie-opleiding af aan het California Institute of the Arts – andere mensen die daar afstudeerden waren bijvoorbeeld Mark Osbourne, de regisseur van Kung Fu Panda, Disney-legende Glen Keane en de maker van Rugrats, Paul Demeyer.

Hillenburg begon als regisseur voor Rocko’s Modern Life, een van de allereerste animatieseries op Nicktoons, die bedoeld was voor kinderen en hun ouders. Daar ontmoette hij stemacteur Tom Kenny, de man die uiteindelijk de stem van Spongebob zou inspreken. Een schrijver van Rocko’s Modern Life haalde Hillenburg over om The Intertidal Zone om te bouwen tot tekenfilm. En zo geschiedde.

Er ging een onuitputtelijke optimistische kracht uit van de serie, die tot uiting kwam in de meest absurde scenario’s. Denk aan die ene keer dat Spongebob een perfecte ijssculptuur maakte door één tikje te geven met een beitel, of toen hij een wedstrijd burgers grillen won van de Vliegende Hollander – die daar overigens behoorlijk goed in is. “Spongebob is de onschuld zelve, in de wereld waarin hij leeft,” zei Hillenburg tegen de New York Times, toen hij zijn eerste Spongebob-film promootte in 2004. “De serie laat zien dat het oké is om als een kind te denken.”

Met het overbrengen van normen en waarden, beperkte Hillenburg zich niet alleen tot Spongebob. Toen Nickelodeon op het gebied van merchandise ging samenwerken met fastfoodketens, gaf hij daar openlijk kritiek op. “In de serie speelt fastfood een ironische rol. Dat Spongebob bij een fastfoodrestaurant werkt en als ultieme droom heeft om daar manager te worden, betekent niet dat we vinden dat mensen slecht voedsel moeten eten. En kinderen al helemaal niet.”

Het idealisme van Hillenburg zorgde ervoor dat hij een stapje terug deed na die film. In eerste instantie wilde hij al met Spongebob stoppen na het derde seizoen, zodat de serie niet over zijn hoogtepunt heen zou gaan. Uiteindelijk bleef de serie doorgaan en bleef hij aan als uitvoerend producent – hij beoordeelde iedere aflevering voordat-ie werd uitgezonden.

De invloed van de tekenfilm is goed terug te zien in cartoons als Bojack Horseman en Adventure Time. Dat komt ook doordat een aantal schrijvers met wie Hillenburg samenwerkte bij die series belandden. Artdirector Nick Jennings bijvoorbeeld, die betrokken was bij zowel Rocko’s Modern Life als Spongebob Squarepants, werd later de grote man achter Adventure Time. Kent Osborne hielp Hillenburg met het schrijven van de Spongebob-film, en belandde later ook bij Adventure Time. Nu is hij bezig met het schrijven van Summer Camp Island, een soort kleinkind van Spongebob.

Iedereen is Spongebob al talloze keren tegengekomen, zelfs als je nog nooit een aflevering gezien hebt. Hij duikt overal op, zelfs als een soort Che Guevara-symbool tijdens de Egyptische revolutie tegen Mohamed Morsi. Zijn maker is niet meer, maar Spongebob zal nog een lange, lange tijd in zijn ananas wonen, diep in de zee.

Dit artikel verscheen eerder op VICE US.