‘Event Horizon’ is de beste plaat van Arthur Russell die niemand heeft gehoord

Arthur Russell was een reiziger in de meest letterlijke zin van het woord. In zijn relatief korte, volwassen leven trok hij van Iowa naar San Francisco om uiteindelijk in New York terecht te komen. Elke nieuwe bestemming in zijn leven bracht hem weer andere obsessies, en een nieuwe manier om de wereld te ontdekken met zijn muziek.

Als achttienjarige was dit het boeddhisme, Indiase klassieke muziek en een cello-opleiding op het Ali Akbar Khan College of Music. Als jongvolwassene bracht zijn interesse in linguïstiek en elektronische muziek hem naar de Manhattan School of Music en de universiteit van Columbia. Uiteindelijk maakt hij geen van zijn studies af, maar wordt hij de directeur van The Kitchen, een plek voor avant-garde kunstperformances. Op zijn dertigste is hij kind aan huis in de vele clubs van de disco-scene in New York.

Je zou kunnen zeggen dat deze zwerftochten door de verschillende bevolkingslagen ervoor hebben gezorgd dat veel van Russells werk nooit is afgemaakt – veel van zijn materiaal kon daardoor alleen na zijn dood uitgebracht worden. Maar bij elke stap die hij nam leerde hij nieuwe mentors kennen, en werkte hij samen met zeer uiteenlopende mensen. Kijk maar eens op zijn discogs-pagina, daar is te zien hoe uiteenlopend zijn oeuvre is: van composities voor dichter Allen Gisberg tot hoornarrangementen voor Talking Heads, en samenwerkingen met legendarische producers als Walter Gibbons, Larry Levan en Peter Zummo.

De lijst met hedendaagse muzikanten die hem vereren is minstens zo indrukwekkend als zijn lijst met samenwerkingen. Muzikale duizendpoot Blood Orange noemde hem meerdere keren een eindeloze inspiratiebron, en Russells lied Answer Me werd uitgebreid gesampled door Kanye West op 30 Hours. Maar niet alleen muzikanten worden gegrepen door zijn werk. A Little Lost verscheen opeens in de serie Master of None van Aziz Ansari, en Matt Wolf maakte met Wild Combination: A Portrait of Arthur Russell een prachtige documentaire over zijn leven.

Hij stierf in 1992 op veertigjarige leeftijd, maar zijn werk blijft leven. Maar zoals het vaak gaat bij artiesten met zo'n enorme cultstatus, zijn er altijd verhalen die nog niet verteld zijn. Zo weet bijna niemand meer over The Necessaries, zijn lang vergeten popband, en hun album Event Horizon. Hoewel deze plaat in verschillende hoeken van het internet opduikt, gaat Be With Records het op 15 september opnieuw volwaardig uitgeven.

Hoewel Russell bekend staat als de man die de wereld Dinosaur L, Sleeping Bag Records en World of Echo bracht, is zijn werk met The Necessaries een briljante poging iets te maken wat veel conventioneler is. Met Ed Tomney als zanger en gitarist, Ernie Brooks (The Modern Lovers) op basgitaar, Jesse Chamberlain (ex-Red Crayola) op de drums en Randy Gunn als gitarist, hadden ze veel meer overeenkomsten met bands als The Cars of Big Star dan de muziek die Russell uiteindelijk bekend heeft gemaakt. Iets wat wel overeenkomt met zijn latere werk is dat het haast onmogelijk is om je vinger erop te leggen. Het is conceptueel zoals alle goede kunst is, maar tegelijkertijd ontzettend direct, zoals alle goede punk is.

Event Horizon is eigenlijk een tweede versie van Big Sky, de eerste LP van The Necessaries. Big Sky was iets minder lang en muzikaal meer recht door zee. Toch was de groep niet tevreden met deze versie, en daarom trokken ze de release terug en brachten ze het later uit maar dan met Russell als primaire tekstschrijver. Het eindresultaat is een prachtige mix van pop, postpunk en new wave. Het is onmogelijk om de enorme invloed van Russell niet te horen op de plaat. Op het rustige Detroit Tonight hoor je zijn folky gitaarlijntjes die meteen doen denken aan zijn solocompilatie Love is Overtaking Me. Op Driving and Talking At The Same Time zet hij alle conventies van power pop, postpunk en new wave compleet naar zijn eigen hand. Klassieke celloklanken steken mooi af tegen de zware drums en gitaren, en zijn minimalistische keyboard-arrangementen zijn de basis voor aanstekelijke coupletten en refreintjes.

Misschien hadden The Necessaries in een andere wereld uit kunnen groeien tot een band die in één adem genoemd zou worden met The Replacements en Wire. Helaas is de realiteit anders. Halverwege een tour door de Verenigde Staten besloot Russell uit de bus te stappen en op zoek te gaan naar iets nieuws om zichzelf in te verliezen. Plotselinge verdwijningen als deze waren voor Russell de gewoonste zaak van de wereld. Hij stond erom bekend om bewapend met een walkman door de straten te slenteren, op zoek naar nieuwe geluiden en beelden. Zijn tijd met The Necessaries was een van deze uitstapjes, en op een gegeven moment moest ook dat weer eindigen. Hij liet deze tijd achter zich om weer nieuwe grenzen te verleggen met muziek.

Sinds zijn dood – inmiddels vijftien jaar geleden – is Russell uit een obscure hoek getrokken, en is hij uitgegroeid tot een cultureel icoon voor een nieuwe generatie artiesten. Zijn verhaal is ontzettend interessant, en het blijft fascinerend om na te denken over hoe de muziekwereld eruit had gezien als hij niet zo vroeg was gestorven. Zijn werk is zo goed en divers dat iedereen een deel van wat hij heeft achtergelaten met zich mee kan dragen. Event Horizon is hier een prachtig voorbeeld van. Een te weinig beluisterd meesterwerk, wat ook jou kan inspireren om net als Russell op reis te gaan en je te verliezen in nieuwe obsessies.