Een Venlose galerie riep op om kunst in te sturen per brief, en kreeg post vanuit de hele wereld

Vanaf dit weekend hangt Galerie Tuur in Venlo vol met roze toiletten, pillenstrips en een handjevol duiven. Althans, met de afbeeldingen daarvan. De galerie deed eind vorig jaar een oproep aan kunstenaars om een kunstwerk te maken binnen het thema ‘hokjesdenken’, en dit per post naar Venlo te sturen – het moest dus wel op formaatje ansichtkaart zijn. Alle inzendingen die op tijd op de deurmat van Galerie Tuur zijn gevallen, doen mee in de expositie Mail Art Project - Roze Hokjes, die vanaf zaterdag open is.

De tentoonstelling wordt gehouden in het kader van Roze Zaterdag, het jaarlijkse evenement dat het doel heeft om “de diversiteit van homo’s, lesbo’s, biseksuelen en transgenders te tonen en zo het begrip te vergroten.” In juni vindt het plaats in Venlo en de Duitse stad Krefeld. Omdat er nog heel wat valt te winnen op dit vlak, besloten Yvonne Rooding en Arjen Markenstein van Galerie Tuur om deze expositie over diversiteit en inclusiviteit te organiseren. Ik sprak Yvonne over het ontstaan van dit project, de thema’s die ze in de inzendingen terug kon zien en haar eigen favorieten.

Yvonne vertelt dat ze op het idee kwam toen ze bij een presentatie was van een regenboogzebrapad. Ze had zelf al eens meegedaan aan een soortgelijk project van het Van Abbemuseum en wilde dit nu realiseren in de galerie. Mail Art is dan ook geen nieuw fenomeen: het bestaat al sinds kunstenaars uit de Fluxus-beweging besloten om kunstwerken uit te wisselen via de post, omdat ze de traditionele en elitaire kunstinstellingen wilden omzeilen en alternatieve manieren zochten om hun werk te verspreiden.

Ze benadrukt dat je met Mail Art veel mensen kunt bereiken, en misschien nog wel belangrijker: door het kleine formaat hoef je als galeriehouder geen selectie te maken. “Roze verwijst natuurlijk naar de lhbtq-gemeenschap, maar wij trekken het nog breder. Als je voor diversiteit gaat, kun je ook geen mensen uitsluiten.” Ze wilde kunstwerken van een grote en diverse groep kunstenaars tentoonstellen in de galerie, en begon al maanden geleden kunstenaars uit binnen- en buitenland op te trommelen. Na veel oproepen op Facebook en andere online platforms, kreeg ze uiteindelijk 130 brieven binnen. “We gingen voor de 100, dus dat hebben we gehaald.”

Op de website van Galerie Tuur is een wereldkaart te vinden waarop je kunt zien waar alle kunstenaars vandaan komen. De meeste inzendingen komen uit Europa, maar er zit ook werk bij uit bijvoorbeeld Zuid-Amerika, de Verenigde Staten en India. “Er is ook één inzending van een Russische kunstenaar, maar die verbleef tijdelijk in Nederland,” zegt Yvonne. “Anders kun je deze mensen eigenlijk ook niet bereiken. Inzendingen uit China hoef je bijvoorbeeld ook niet te verwachten, want dit soort thema’s worden daar gewoon geblokkeerd.”

“Ik kan me voorstellen dat er wel mensen uit die landen mee hadden willen doen, maar die krijgen gewoon de informatie niet,” gaat ze verder. “En als homoseksualiteit verboden is in jouw land – wat echt in veel landen nog het geval is – dan is het ook maar de vraag of je je eraan zou wagen. Het kan dan echt gevaarlijk zijn voor kunstenaars om een briefkaart te sturen.” Het thema van Roze Zaterdag was dit jaar in eerste instantie ‘grenzeloos’, maar dit project laat juist zien dat gelijkheid en de vrijheid om te zijn wie je bent helemaal niet zo grenzeloos is.

Veel werken staan wel in het teken van gelijkheid. Een van de kunstenaars, Drager Meurtant, heeft zich bijvoorbeeld laten inspireren door de Amerikaanse fotograaf Laura Aguilar, die voornamelijk gemarginaliseerde groepen vastlegt in intieme portretten. Wat ook opvalt is dat veel werken over identiteit gaan, zegt Yvonne. “Nikv heeft bijvoorbeeld een tekening gemaakt waarbij de lichaamsdelen niet helemaal op de juiste plek zitten, zoals een borst die onderaan de buik is getekend.” Net als de kaart van Sandra Mackus, waarop ze een gekleurde kameleon heeft geborduurd, stelt dit werk de vraag wie je eigenlijk bent als je je constant moet aanpassen aan je omgeving.

Andere werken zijn meer letterlijk gericht op hokjesdenken, waar we “natuurlijk allemaal last van hebben.” Yvonne vertelt dat ze het belangrijk vond dat het thema ruim opgevat kon worden, zodat de deelnemende kunstenaars er alle kanten mee op konden. “Daardoor zitten er ook wel inzendingen tussen die ik eigenlijk niet helemaal snap,” lacht ze. “Er is ook iemand die gewoon een kaart met een roze wc heeft opgestuurd.”

Iedereen mocht in principe werk insturen, zolang het binnen het thema paste – en het niet racistische of pornografische elementen bevatte. “Dat komt ook doordat ik elk werk op Facebook plaats,” zegt Yvonne. “Als ik dat doe, dan is mijn account meteen weg. Er zit wel iets tussen van een Ans Broeders, die veel met naakt werkt, maar dat vind ik anders. Ze hield er wel rekening mee. Ze merkt dat mensen genieten van erotiek, maar het tegelijkertijd veroordelen – dat valt natuurlijk ook weer binnen het kader van de hokjesgeest.”

Zelf heeft Yvonne een paar favoriete kaarten, zoals die van de Belgische kunstenaar Paul Verhulst. “Ik vind zijn kaart heel leuk omdat hij zichzelf gefotografeerd heeft in allemaal hokjes. Het is een kaart die je uit kan trekken, en als je dat doet wordt de achtergrond van één hokje roze.” Een andere is de inzending van kunstenaar Van Lieshout VI. “Ze heeft een kaart gemaakt van een pillenstrip. De pilletjes zijn eruit gehaald en ze heeft daar kleine mensjes voor in de plaats gezet. Echt een priegelwerk. Een van die mensjes is er al uit, dus iemand heeft al zo’n pilletje ingenomen. Die heeft al een mensje ingeslikt.”

De tentoonstelling Mail Art Project - Roze Hokjes opent op 2 Februari in Galerie Tuur en zal tot Roze Zondag in juni te bezichtigen zijn. Wat er daarna met de briefkaarten gaat gebeuren weet Yvonne nog niet. “Misschien gaat de expositie reizen, dan kunnen we ook veel meer mensen bereiken. Maar ik ga ze in ieder geval niet verkopen. We maken met z’n allen een statement, en als ik ze zou verkopen dan is dat einde verhaal.”