De prijs van cryptovaluta wordt keihard gemanipuleerd door robots

Het is op de cryptomarkt soms net alsof je naar een voetbalwedstrijd zit te kijken. Je juicht in je Whatsapp- of Telegramgroepje zodra je favoriete altcoin ineens 10% hoger staat en bent boos op de dumb money-idioten die bij het eerste de beste breaking news hun munten ineens gaan shorten, waardoor de koers een klap krijgt. Net als bij voetbal heb je soms het idee dat de tegenstander wel heel erg veel ziekenhuisballen het eigen doel in laat schieten, waardoor jouw club wel met een heel onwaarschijnlijk puntenaantal wint. Dat gebeurt als de koers in een uur om onverklaarbare reden ineens 20% hoger staat. Want zoals het in de voetballerij gaat word je op de cryptomarkt ook soms geflest waar je bij staat.

Er doen al tijden verhalen de ronde over prijsmanipulatie. Je kunt lid worden van chatgroepen op Slack of Telegram waarin wordt afgesproken om massaal in te kopen. Deze groepjes pompen de koers van een munt flink omhoog om, als de koers eenmaal een zwengel heeft gekregen, net zo snel weer te verkopen. Ook zijn er op Twitter een hoop van dit soort accounts te vinden die tweeten dat de koers van een klein muntje binnenkort omhoog schiet en dat je nu snel moet inkopen om winst te maken. Die voorspellingen komen bijna altijd uit. Maar je weet niet of je nou met goede analisten te maken hebt, of dat de koers stijgt omdat de tienduizenden volgers van dit soort accounts snel gaan inkopen.

Zo deed de Wolf of Wall Street Jordan Belfort het ook, met aandelen die Penny Stocksworden genoemd. Dat zijn aandelen van kleine bedrijfjes, waar zo weinig geld in zit dat je er de koers makkelijk van kunt manipuleren. Belfort zei er ook altijd bij dat er groot nieuws aan zat te komen, riep iedereen op om aandelen te kopen, waardoor de koers omhoog ging en hij zijn eigen aandelen op het hoogtepunt weer verkocht.

Hier zie je hoe Jordan Belfort, gespeeld door Leonardo DiCaprio, zelf ontdekt hoe je met aandelen van kleine bedrijven gigantische winsten kunt maken:

Dat was in een tijd waarin je wat op een papieren formuliertje krabbelde, nadat je door een trader was opgebeld met een order. In de cryptowereld hoef je niet eens meer een groep volgzame schaapjes te verzamelen die echte euro’s of yens inleggen. De koersen zijn veel makkelijker te manipuleren; je bouwt gewoon een robot die de hele dag door bitcoins koopt zonder dat er geld van zijn rekening wordt afgeschreven.

Computerwetenschappers en economen uit Israël en de Verenigde Staten hebben ontdekt dat de koersstijging van Bitcoin van 150 dollar naar 1000 dollar eind 2013 zo goed als zeker door een enkele handelaar werd geforceerd. Ze analyseerden de gelekte gebruikersgegevens van de Japanse cryptobeurs Mt. Gox, die een paar jaar geleden zo glorieus failliet ging. Het is nog steeds niet helemaal duidelijk waar de beurs precies aan ten onder is gegaan. Ze zouden stiekem euro’s wegsluizen omdat ze bang waren failliet te gaan. Dat kwam weer omdat er een hele voorraad bitcoins gestolen zou zijn door hackers. Anderen zeggen weer dat de beurs juist door die fraude bankroet ging.

Hoe dan ook, het was een zooi. Op internetfora ging er een theorie rond die te bizar leek om waar te zijn, maar door de data-analyse en berekeningen van deze onderzoekers weten we nu dat het toch echt zo is. Een bot, die de onderzoekers Markus noemden, kocht in 33 dagen van de 225 dagen dat hij actief was voor een bedrag van 76 miljoen dollar aan bitcoins. Hij deed dat in kleine beetjes, en in een regelmatig tempo, waardoor de koers van de Bitcoin met een paar procentpunt extra per dag omhoog ging.

De fraudeurs kwamen na een paar maanden met een veel betere, nog lastiger te betrappen robot, die de onderzoekers Willy noemen en al een paar uur nadat Markus offline werd gehaald actief werd. Deze robot zat veel beter in elkaar: behalve dat Willy 49 verschillende accounts gebruikte kocht hij ook aan de lopende band bitcoins. Ieder account gaf 2,5 miljoen dollar uit aan bitcoins, om dan offline te gaan, waarna een ander account ook 2,5 miljoen dollar uitgaf. Waar het geld van Willy niet bij echte gebruikers terecht kwam, werden de miljoenen van Markus wel overgemaakt naar accounts van mensen van vlees en bloed – zonder dat er iets van Willy’s account werd afgehaald, dat dan weer wel.

De onderzoekers suggereren dat de baas van Mt. Gox, Mark Karpelès, er zelf achter zat – het zou dan ook geen toeval zijn geweest dat ze de eerste robot Markus noemden. Hierdoor kon hij namelijk laten zien dat alles hartstikke lekker ging op zijn beurs. Echte traders gingen ook meer handelen om van de koersstijging te profiteren zodat Mt. Gox weer transactiekosten kon cashen en een deel van de tekorten kon aanvullen.

Het zou ook kunnen dat ze met de koersstijging het verlies dat ze door de hacks hadden geleden probeerden te verbergen. Er waren veel bitcoins weg van de beurs, maar als de koers steeg, konden ze met de weinige bitcoins die ze hadden meer euro’s of dollars of yens op de beurs krijgen waardoor de mensen die hun euro’s van de beurs af wilden halen dat ook konden doen en het dreigende faillissement van de beurs werd verborgen. Uitstel van executie dus.

Als je denkt dat het wel mee zal vallen met de fraude op de beurzen nu Mt. Gox verdwenen is dan kom je bedrogen uit. De onderzoekers zien de verdachte koersstijgingen ook op andere beurzen, en dan vooral bij de kleine muntjes die een totale waarde van tussen de 1 en 100 miljoen dollar hebben. De prijs stijgt daar soms zo plotseling, met 200 of 150 procent op een dag, dat het goed kan dat daar manipulatie en bots achter zitten. En net als bij de pump en dumps van Jordan Belfort zakt de koers na zo’n piek net zo snel weer in.

De échte Wolf of Wall Street heeft een tijdje terug trouwens al voor prijsmanipulatie gewaarschuwd, en hij dacht dat het vooral bij de kleine bitcoinclones kon voorkomen. De Penny Stocks van de cryptowereld dus. Hij kan het weten:

Cybersecurity-specialist Tyler Moore, een van de onderzoekers, gaat nog een stap verder. Hij denkt dat de koersstijging van afgelopen najaar, toen Bitcoin van 1.500 dollar naar 19.000 dollar steeg, erg lijkt op die van eind 2013. “We weten niet waardoor de laatste piek veroorzaakt is, maar we kunnen niet uitsluiten dat de koers gemanipuleerd is,” zegt Moore tegen VICE Money. Nu zal die manipulatie niet meer zo snel bij Bitcoin plaatsvinden, maar eerder bij andere markten, zoals de kleinere altcoins met een totale marktwaarde van tussen de 1 en de 100 miljoen dollar – waar de onderzoekers al heel wat verdachte koersstijgingen hebben gezien.

Volgens de onderzoekers is er meer regulering nodig. Want voor wie het nog niet wist: het kunstmatig opdrijven van prijzen is verboden bij wet. Dat klinkt heel stoer, maar het zal nog niet zo makkelijk worden dit mogelijke misdrijf te bestraffen. Er is nog nauwelijks erkenning vanuit overheden voor cryptomarkten, en daarmee kunnen autoriteiten er geen regels aan stellen; laat staan straffen uitdelen. Maar ach: Jordan Belfort stond na een paar maandjes in de gevangenis ook weer gewoon op vrije voeten om geld te gaan verdienen.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: