Boetes en brieven in juridische taal zijn echt vervelend. Geen normaal sterfelijk mens snapt wat erin staat. Het gaat vaak om een hoop geld, en je wil gewoon weten of je er iets tegen kan beginnen. Als een gek begin je die absurde juridische termen te googlen, wat ongeveer zo zinvol is als symptomen van een ziekte opzoeken. De betekenis van zo'n term is ook niet altijd hetzelfde: die is afhankelijk van de rechtstak en kan in sommige gevallen snel veranderen. Echt zeker ben je dus nooit. Het juridisch kantoor deJuristen uit Gent heeft daarom een chatbot ontwikkeld die zulke vragen met evenveel gemak moet beantwoorden als Apple's Siri. Tegen een prijs, natuurlijk.
Advertentie
"Het recht is voor 99% automatiseerbaar," schrijft Matthias Dobbelaere-Welvaert, oprichter en managing partner van deJuristen in een bijhorende Medium-post. Recht is namelijk zo goed als volledig op taal, en dus tekst, gebaseerd: duidelijke data die computers goed kunnen verwerken. Een bot kan dus perfect wetten, rechtspraak en juridische publicaties interpreteren en omzet in mensentaal. Finally, denk ik dan.In de Verenigde Staten en het Verenigde Koninkrijk bestaan al verschillende juridische bots die je om raad kan vragen, waarvan de gratis bot DoNotPay de bekendste is. Die begon als bot waarmee je je parkeerboetes kan aanvechten. Volgens de jonge DoNotPay-oprichter Joshua Browder werd in 160.000 van de 250.000 gevallen dat zijn bot werd gebruikt, de zaak geseponeerd. Ondertussen heeft de bot veel meer toepassingen, en helpt hij onder andere vluchtelingen met hun asielaanvraag.Toch kun je met zulke bots in continentaal Europa niet bijzonder veel doen, omdat de angelsaksische 'common law' sterk verschilt van ons continentaal recht. Ons recht is vooral gebaseerd op wetboeken, common law vooral op eerdere rechterlijke uitspraken. De chatbot van deJuristen, die er kwam na een investering van 1 miljoen euro, is de eerste die volgens het continentale rechtsstelsel werkt.Momenteel heeft hun bot nog regelmatig een menselijk zetje in de rug nodig, al moet dit steeds zeldzamer worden. "In 2025, en zeker 2030, zal de technologie zodanig vergevorderd zijn dat menselijke juristen bijna overbodig zullen zijn, waarbij de bot in staat moet zijn om 99% van de juridische vragen correct en omstandig te beantwoorden," schrijft Dobbelaere-Welvaert.Mogen rechtenstudenten dan alvast in de rij gaan staan voor een werkloosheidsuitkering? Niet bepaald. Volgens Dobbelaere-Welvaert zullen er steeds juristen nodig zijn om nieuwe data in te voeren, en het recht juist te interpreteren. En om de uiteindelijke rechtszaken te voeren, uiteraard.Niet iedereen gelooft in de transformerende kracht van chatbot-juristen. Advocaat en schrijver Ephrat Livni stelt dat de diensten die een bot zoals DoNotPay levert extreem beperkt zijn, en geen rekening kunnen houden met specifieke omstandigheden.Ze schrijft dat artificiële intelligentie niet in staat is om de subtiele nuances van menselijke taal te begrijpen, en dat misschien ook nooit zal kunnen. De taalvaardigheid van een bot is momenteel "ongeveer zo goed als die van een kind". Over DoNotPay zegt zij: "Dit zal niet disruptief zijn voor de grote advocatenkantoren. De bedrijven die geld uitgeven aan fancy juristen, zullen die niet inruilen voor een gratis bot waarmee ze niet kunnen praten." Dat lijken ze bij deJuristen ook te weten: hun bot richt zich vooral op start-ups.Lee & Ally (afkomstig van 'legal' en 'artificial') is nog in bèta, en voorlopig alleen beschikbaar voor Vlaamse bedrijven. Begin 2018 volgt de volledige versie in meerdere landen. Een versie voor de gewone burger "komt er sowieso aan", vertelt Dobbelaere-Welvaert aan de telefoon. Wanneer het zover zal zijn, is afhankelijk van de investeringen die ze in de toekomst willen ophalen. "Wanneer je dan door de politie aangehouden wordt, moet je niet meer wachten op een advocaat, maar weet je meteen wat je moet doen."