De tatoeëerder van de Yakuza legt uit waarom je hun tattoo's nooit ziet

Ik kom uit een conservatief Islamitisch gezin, dus als een van mijn neven al tatoeages had, moest-ie die altijd verborgen houden. Tattoo’s waren een religieus en cultureel taboe. Ik herinner me dat mijn oom uit Amerika ons kwam bezoeken en elke keer als hij zich over de tafel boog, schoten onze ogen naar de zwarte lijnen die onder zijn pullover uit kropen. Ze waren een mysterie voor ons, ook al konden we zien dat ze een soort spirituele betekenis voor hem hadden. Tegenwoordig is mijn lichaam volgetatoeëerd met de namen van mijn vermoorde vrienden, een portret van Gandhi, data van gevangenschap en een 1%’er diamant. Ik nam deze tattoo’s terwijl ik wist dat mijn familie ze alleen zou zien bij het het wassen van mijn lichaam voordat ik word begraven — dat is een Islamitisch ritueel. Mijn tattoo’s moesten een visueel portret van ideeën en gebeurtenissen worden die mij mede hebben gemaakt tot wie ik ben, letterlijk en ook spiritueel.

Nemen we dan tattoo’s voor onszelf, of om ze te laten zien aan anderen? In het Westen is het waarschijnlijk een beetje van beide. Daarom heb ik de visie van de Japanse Yakuza’s — de maffia — op tattoo’s altijd zo fascinerend gevonden. Zij geloven dat tattoo’s privé zijn en dus dragen zij kleding die hun hele lichaam bedekt. Op deze manier heeft de nederigheid van de Japanse maatschappij de tattoocultuur uit het publieke leven gehouden.

Horiyoshi 3 is waarschijnlijk de meest legendarische tattoo-artiest in Japan. Hij is een Irezumi-tatoeëerder in Yokohama en hij is ook de favoriet van de Yakuza.

Het regende toen ik de trein pakte om Horiyoshi 3 te bezoeken. Ik werd bij de deur van zijn studio welkom geheten door twee mannen in Burberry-pakken en naar binnen begeleid, waar Horiyoshi in een soort trans zijn werk deed. Ik begreep hun onduidelijke Japanse gegrom niet. Hij keek een uur lang niet naar ons op. De zoemende stilte was een beetje meditatief.

De mannen waren leden van de lokale Yakuza familie. Horiyoshi was een helder rode koikarper aan het tatoeëren op hun baas, een grijzende man in een Champion-trainingspak. Ze boden me een sigaret aan en ik vroeg nerveus of ik naar buiten moest om hem te roken. De zoem van Horiyoshi’s naald stopte abrupt en hij begon te grinniken alsof hij ontwaakte uit een lucide droom. “Relax, blijf en rook.”

VICE: Waarom denk je dat Yakuza-leden door jou getatoeëerd willen worden?
Horiyoshi 3: De Yakuza’s willen altijd het beste, alles moet first class zijn. De kleding die ze dragen, de plekken waar ze rondhangen, de vrouwen waar ze mee lopen en de auto’s waarin ze rijden. Het zijn trotse mensen en ze willen er goed uitzien, dus komen ze hierheen.

Als we in het Westen denken aan Japanse mannen in pakken, denken we meteen aan de Yakuza.
De manier waarop de tattoocultuur is verbonden met de Yakuza of de criminele wereld heeft veel te maken met de journalistiek. Als kleine kinderen worden opgevoed, lezen ze over de Yakuza en denken ze dat het slechte mensen zijn. Maar ik ken ze persoonlijk. Ze doen veel goede dingen voor onze samenleving. Na de aardbeving kwamen zij sneller met hulp dan de overheid. Iedereen had hun huizen verlaten en de Yakuza zorgde ervoor dat er bij niemand werd ingebroken.

Ik las dat criminelen vaak werden gestraft met tattoo's in de Edoperiode?
In de Edoperiode lieten criminelen het symbool van de Tokugawa in hun nek tatoeëren om de doodstraf te ontlopen. Maar de ambtenaren schraapten gewoon de huid eraf voordat ze hen executeerden. Een familiesymbool tatoeëren is een heel serieuze misdaad, bijna net zo erg als het tatoeëren van een symbool van de eerste generatie samoerai.

In Japan hebben die symbolen hele diepe betekenissen. De criminaliteit interesseert ons niet. Plastic intimidatie ook niet. We nemen geen tattoo’s om onze mannelijkheid te laten zien. Veel van onze designs bevatten een scène uit een verhaal. Als je de symbolen van straf als tattoo hebt, is dat niet oké, want dat betekent dat je gearresteerd bent voor een klein vergrijp. Als je in de Edo-periode een serieuze misdaad had begaan, werd je hoofd eraf gehakt. Het is raar om te praten over wat er cool is als je het over misdaad hebt.

Denken de Yakuza dat deze scènes uit de Japanse mythologie hun ware identiteit uitdrukken, buiten de gepropagandeerde stereotypes?
Als de Yakuza hun tattoo’s zouden willen gebruiken om aan iedereen te laten zien dat ze in een bende zitten, zouden ze gewoon zichtbare tatoeages nemen en zeggen dat ze een Yakuza zijn. Maar ze zijn niet zo stom. Ik denk niet dat ze hun tattoo’s nemen om hun trouw aan de Yakuza te bewijzen. Mensen refereren soms naar de Yakuza met het woord ninkyō wat eigenlijk “help de mensen onder je” betekent. De Yakuza probeert mensen te helpen. Dat is waar het traditioneel gezien om draait. De tattoo’s laten hun kracht zien om de zwakken te helpen. Maar het hoeft niet openbaar gemaakt te worden.

Weiger je weleens tattoo’s?
Ja, ik tatoeëer nooit boven de nek of op de handen. Ik geloof dat de schoonheid zit in de dingen die je niet kan zien. Het verschilt per persoon wat je mooi vindt. Het kan iets te maken hebben met de dieptes van je persoonlijke geschiedenis en cultuur. De Japanse stijl is erg uniek in vergelijking met die van het Westen. Als je bijvoorbeeld aan de seppuku (Japanse rituele zelfmoord) denkt, hechten wij een esthetische waarde aan zelfmoord en de dood. Het is precies, simpel, fragiel, gedurfd en heftig. Bij theeceremonies, samenstellingen van bloemen en samoerai-zwaarden is er een heel erg voorgeschreven stijl aanwezig.

Waarom denk je dat het belangrijk is dat tattoo’s verborgen blijven?
De tattoocultuur is nog steeds een taboe in Japan, maar dat is waarom de cultuur zo mooi is. Vuurvliegjes kun je alleen ’s nachts zien. Hun schoonheid is alleen ’s nachts zichtbaar. Het wordt niet gewaardeerd in het daglicht. Als iets mode wordt, is het niet meer fascinerend. In de Westerse cultuur mag het dan mode zijn of een trend, maar in Japan waarderen we tattoo’s die je niet kunt zien en daarom denken we dat ze mooi zijn. Ze zijn verborgen. De Japanse cultuur gaat veel over het in de schaduw zijn.

Westerse kerken zijn helder en overvloedig, maar onze tempels zijn schemerig en donker. In de Japanse cultuur geven we licht weer door de schaduwen te vergroten. De schaduw van de boeddha’s zijn belangrijker dan de gezichten van de sculpturen. Mensen die hier een tatoeage nemen, weten dat die niet continu zichtbaar is en daarom nemen we onze tattoo’s niet licht op. Onze spirituele cultuur is anders dan die van andere landen omdat, als we onze tattoo’s laten zien, de tattoo de vorm van een mysterieus licht aanneemt dat verborgen en mooi is. Daarom is het zo fascinerend.

Ik vind het idee van aangetrokken worden door de duisternis interessant.
Het is menselijk om aangetrokken te worden tot donkere plaatsen. Zelfs ’s nachts als de maan schijnt, lijken we door de duisternis van de nacht te worden gelokt. Het is de aard van de mens. Japanners zijn erg goed in het gebruiken van de schaduw om het licht beter te begrijpen. Misschien doen mensen het in de Westerse cultuur anders — daar beginnen ze met het licht om hun schaduwen te begrijpen. In Japan hebben we de tradities van de schaduwen om erachter komen waar het licht voor staat.

In onze cultuur hebben we een vorm van muzikaal theater, Noh. Dat komt uit een tijd dat er nog geen elektriciteit was. Ze maakten toen een kampvuur en ze traden op rondom het vuur. Het werkt dan niet als een spotlight, want je kunt de actie niet perfect zien, maar de gouden en zilveren bedrading van de kostuums glommen door het vuur. Als de scènes perfect belicht waren, zou je misschien een gouden draad zien, maar door de glinsteringen komt het licht echt tot leven in het donker.

Japanse architecten denken altijd aan de schaduwen en de positie van de zon die op de zonwering schijnt. De positionering van die zonwering is erg belangrijk in Japanse huizen.

Shige vroeg me om de Sankeientuinen te bezoeken, het voelde meer als kunst dan architectuur.
Ja, de architecten hielden rekening met de stand van de zon in elke maand van het jaar zodat ze het landschap kunnen schilderen door schaduwen, licht en de seizoenen te gebruiken. Het gaat niet alleen om tattoo’s. Zelfs als je naar de oceaan kijkt en de reflectie van het maanlicht op de golven ziet, ziet het er erg mysterieus en mooi uit. Als je overdag naar de zee gaat is hij heel helder, maar dan is de mystiek er vanaf.

Waarom weiger je jezelf een kunstenaar te noemen?
Ik ben ambachtsman en als mensen het kunst willen noemen, moeten ze dat lekker doen. Ik ga het dan niet ontkennen, maar ik zie mezelf als een vakman. Er is een beroemde sculptuur die de slapende kat heet — nemuri-neko. Ze noemen het een fantastisch kunstwerk maar ik weet niet of de beeldhouwer het als kunst bedoeld heeft want hij was een vakman. Ik weet zeker dat hij zichzelf geen kunstenaar heeft genoemd.

Mensen vragen me altijd naar wat ik denk dat kunst is. Ik weet niet wanneer iets kunst is, en wanneer niet. Op traditionele Japanse rollen is de ultieme uiting van kunst als er geen schilderingen op de rol zitten. Er zit een schoonheid in de ruimte en de toeschouwer moet zich de kunst voorstellen. Bij moderne kunst is het ook al kunst als een beroemd persoon stenen van de stoep pakt en ze in een grote galerij neerlegt. De omschrijvingen ervan worden ook kunst. Kastelen, zwaarden en potten — het is allemaal kunst. Waar zijn de grenzen? Persoonlijk vind ik Japanse theeceremonies kunst. Ik weet niet meer wat kunst is. Ligt het eraan wie het oppakt? Wie heeft er nog waarde vandaag de dag? Wat heeft nog waarde?