Tien dingen die je altijd al wilde vragen aan een dierenverzorger

De hele dag tussen de aardvarkens en neusberen rondlopen is voor een hoop kinderen een droom, maar voor Christiaan Luttenberg de harde realiteit. Hij verzorgt al 25 jaar dieren in Burgers' Zoo in Arnhem, waar jaarlijks een dikke miljoen mensen op afkomen. Christiaan is inmiddels hoofdverzorger en kan zelf vooral erg goed door een deur met de aardvarkens van de dierentuin. We stelden hem tien prangende vragen.

VICE: Is dierenverzorger de droombaan die iedereen zou moeten koesteren?
Christiaan: Eerlijk gezegd heb ik zelf eigenlijk nooit in een dierentuin willen werken. Iedereen vindt olifanten en leeuwen geweldig, maar ik vind ze saai. Ik wilde aanvankelijk dierenfokker worden bij een kinderboerderij. Dat is helaas niet gelukt, omdat je blijkbaar al een hoop werkervaring moet hebben, wil je die sector binnenkomen. Omdat de opleidingen voor een fokker op een kinderboerderij en dierenverzorger dezelfde zijn, ben ik maar als dierenverzorger in een dierentuin gaan werken.

Kan je alleen dierenverzorger worden als je ontzettend van dieren houdt?
Oh nee, niet alle dierenverzorgers houden van dieren. Waarom zou je in een dierentuin werken als je van dieren houdt? Ze zitten opgesloten. Als je van dieren houdt wil je niet dat ze opgesloten zitten.

Wat is je lievelingsdier?
Ik heb niet echt een lievelingsdier, maar ik ben erg geïnteresseerd in het aardvarken. Aardvarkens zijn nachtdieren. Het zijn hele lompe, logge en eigenwijze dieren, die nergens écht een fuck om geven. Sommige dieren kijken je nog weleens dankbaar aan als je ze voer geeft, maar de aardvarkens duwen je gewoon omver, nadat ze hun tukje van twintig uur erop hebben zitten. Ook interessant: bij het aardvarken is het zeer lastig om te zien of het om een mannetje of vrouwtje gaat. Pas als ze in een diepe slaap zijn kan je dat checken, door de geslachtsorganen uit te drukken – dat doe je door er op te duwen.

Wat is het meest vieze aspect aan jouw beroep?
Wat ik vooral erg smerig vind is wanneer je een putje moet schoonmaken waar naaktslakken in zitten. Tijdens het schoonmaken knijp je dan steeds in die naaktslakken. Dat voelt echt heel vies. Ik heb er ook ooit eentje in mijn laars gehad. Ik stapte in mijn laars en voelde iets geks. Toen ik m'n laars weer uit deed zag ik zo’n slijmlaag in m'n sok, die je er met geen mogelijkheid uit kan wassen. Dat vind ik echt smerig.

Denk je dat de dieren jou mogen?
Ik denk eerlijk gezegd dat dat niet echt opgaat bij dieren. Wij proberen bovendien bewust afstand te houden van de dieren. We bouwen geen band op met de dieren – als ze ons zien denken ze alleen maar: ha, voer! De aardvarkens lopen je bijvoorbeeld totaal voorbij, recht op de voerbak af als je die neerzet. Ze duwen je zelfs aan de kant.

Is het nou wel of niet zielig voor een dier om in een dierentuin te zitten?
Nou, een dier dat niet in het wild leeft, heeft altijd te weinig ruimte. Maar dat betekent niet dat de dieren het hier minder goed hebben dan in het wild. Wij hebben de natuurlijke omgeving van het dier proberen na te bootsen en zijn met het concept van 'de bush' gestart. Dat is een grote open ruimte met een tropisch klimaat, waar het niet alleen voor het personeel en de bezoekers leuk is, maar ook voor de dieren zelf. Je hebt hier alle natuurlijke invloeden. Het regent hier ook gewoon, om maar wat te noemen. De dieren krijgen verschillende soorten voer en ze kunnen zelf voedsel zoeken, in de hal waar de fruitbomen staan. Het is een beetje een Center Parcs-gevoel voor de dieren

Welke geur went nooit?
De geur van olifantenmest. Als ik een minuut in de olifantenstal zou staan, ruiken ze dat thuis gelijk. Dan kan je niet anders dan douchen voor je naar huis gaat.

Welk soort dierentuinbezoeker heb je het minst graag?
De onwetende bezoeker. Regelmatig organiseren bedrijven uitjes voor hun personeel, en ik moet die mensen dan een rondleiding geven. Dat soort types zijn er vaak totaal niet op gekleed – vrouwen komen op naaldhakken aanzetten, terwijl ze uren moeten rondlopen. Dan weet je al van tevoren: dit gaat ‘m niet worden. Ze hebben ook nauwelijks oog voor de dieren. De dierentuin is alleen een soort decor, voor de rest lopen ze alleen maar met elkaar te kletsen.

Hoe komt een dierentuin aan z’n dieren?
Allereerst is er een heel nauw contact tussen de dierentuinen zelf, dus vaak weet je al heel snel wanneer er een nieuw dier beschikbaar is. De meeste dieren worden op een soort Marktplaats voor dierentuinen aangeboden. Daarnaast planten dieren zich ook in de dierentuin voort. Soms hebben we zelfs last van overpopulatie, zoals laatst met een vogel die zich maar bleef voortplanten. Ze waren op een gegeven moment met zoveel dat ze een paar honderd jongen per jaar kregen. Ze begonnen schade toe te brengen aan onze plantencollectie. Toen hebben we een flink aantal vrouwtjesvogels laten overplaatsen naar andere dierentuinen. Niet zo heel lang geleden was was het nog heel moeilijk om aan die soort te komen – wij zijn begonnen met vijf of zes vogels – maar ondertussen hebben we heel veel dierentuinen van deze soort kunnen voorzien.

Ontsnappen er vaak dieren uit de dierentuin?
Soms wel, bij de chimpansees bijvoorbeeld. Rond het verblijf van de chimpansees staan bomen met schrikdraad. Af en toe begeeft de stroom het, of breekt er een tak af waardoor ze in die bomen kunnen klimmen. Via die bomen kunnen ze dan buiten hun verblijf komen. Meestal zijn de dierenverzorgers daar gauw bij. Die apen zijn niet gek, dus als ze zo’n vestje zien van een van onze medewerkers, denken ze gelijk aan voer en gaan ze zelf terug hun verblijf in. Als er bezoekers bij zijn is het opvallend hoe weinig angst ze hebben voor de dieren, omdat ze denken dat ze tam zijn. Dat is natuurlijk niet zo. Het zijn en blijven wilde dieren, en daarmee ook gevaarlijk voor mensen.