Musk en Bezos beïnvloeden nu al het wereldbeeld van toekomstige ruimtebewoners

Toen Apollo 17-commandant Eugene Cernan in 1972 naar de maan vloog, werd hij getroffen door een sterk en onbeschrijfelijk gevoel terwijl naar de aarde onder hem keek.

"Je kijkt terug naar huis en zegt tegen jezelf, 'Dat is de mensheid, liefde, gevoel en gedachte,'" herinnert Cernan zich in mijn boek, The Overview Effect: Space Exploration and Human Evolution. "Je ziet de barrières van kleur, religie en politiek die deze wereld verdelen totaal niet meer. Je vraagt je af of als je iedereen ter wereld hier naar boven zou kunnen krijgen, ze zich dan anders zouden voelen? Zouden ze een nieuw perspectief krijgen?"

Astronauten hebben beschreven hoe naar de aarde kijken vanuit de ruimte het overzichtseffect veroorzaakt: een cognitieve verandering in je wereldbeeld. Het is een symbool van eenheid voor onze soort. Het nieuwe ruimtetijdperk is aangebroken, met als doel om Mars en andere verre bestemmingen te bezoeken. Naarmate de mensheid verder het zonnestelsel in reist, wordt de aarde in de woorden van Carl Sagan "een bleke blauwe stip," om uiteindelijk uit het zicht te verdwijnen.

Wat zou het verschil kunnen zijn tussen in de ruimte leven terwijl je altijd de aarde ziet tegenover de aarde slechts als lichtpuntje zien vanaf het oppervlak van Mars? Sommige mensen denken dat twee of meer compleet verschillende samenlevingen zullen ontstaan. Dat kan positief zijn, als we moeten experimenteren met verschillende manieren om te overleven in een ontzettend vijandige omgeving. Het kan ook negatieve gevolgen hebben, als nieuwe vormen van competitie en conflict ontstaan.

Elon Musk en Jeff Bezos, twee miljardairs die aan het hoofd staan van twee florerende private ruimtevaartondernemingen – SpaceX en Blue Origin, respectievelijk – zijn plannen aan het smeden om deze vraag te beantwoorden. Ze hebben allebei de droom om de mensheid ergens anders te laten wonen dan op de aarde, maar hebben verschillende ideeën over het hoe en waarom.

Het plan van Bezos is gebaseerd op de ideeën van hoogleraar en natuurkundige Gerard K. O'Neill van Princeton. Hij was voorstander van ruimtenederzettingen waar tot 10.000 mensen kunnen wonen op een stabiel punt waar de zwaartekracht van de aarde en de maan in balans zijn. Hij stelde ook voor om alle zware industrie van de aarde af te verplaatsen om het milieu te beschermen.

Bezos, die ook een voorstander van het koloniseren van de maan is, heeft gezegd dat hij de benadering van O'Neill om de aarde te beschermen terwijl we die tegelijkertijd verlaten ook wil volgen. "We moeten de ruimte in om de aarde te redden," zei hij op een evenement in Seattle in 2016. "We hebben sondes gestuurd naar elke planeet in dit zonnestelsel en geloof me, dit is de beste planeet."

Musk is voorstander van het bouwen van een zelfvoorzienende stad op Mars als "verzekering" tegen een catastrofale gebeurtenis als de inslag van een meteoor.

"In denk dat er twee fundamentele routes zijn," zei Musk. "We kunnen voor altijd op de aarde blijven en dan sterven we uiteindelijk uit. Het alternatief is een ruimtevarende beschaving te worden en een multiplanetaire soort."

Bezos en Musk hebben de middelen om hun visies te verwezenlijken. De vraag is hoe verschillend de psychologieën van de mens bij de paden van Musk of Bezos kunnen zijn.

Toen ik een paar jaar geleden in het vliegtuig zat, besefte ik me dat mensen in een O'Neill-nederzetting altijd "overzicht over de aarde" zouden hebben. Aangezien er toen geen ruimtekolonisten waren (en die zijn er nu nog steeds niet), besloot ik astronauten te interviewen. Ik wilde zien of ze wat ik het overzichtseffect ben gaan noemen hebben meegemaakt.

Mijn interviews bewezen dat het effect inderdaad van invloed zou zijn op O'Neill-kolonisten, degenen die het plan van Bezos volgen. Maar wat voor veranderingen gaan er optreden in ons bewustzijn als we ons vestigen op planeten als Mars?

Nick Kanas, emeritus hoogleraar aan de University of California in San Francisco, kwam ooit met het "aarde-uit-zicht fenomeen." Degenen die op weg zijn naar Mars zullen onze thuisplaneet op een gegeven moment zien verkleinen tot een klein stipje tussen een heleboel sterren. Dat brengt de menselijke psyche naar nieuwe gebieden, aangezien onze soort nooit verder van de aarde vandaan is geweest dan de maan.

Kanas vertelt dat "Mensen die in de ruimte in de buurt van de aarde leven, waar ze de planeet nog in volle glorie kunnen aanschouwen, aardbewoners blijven. Mensen die zich vestigen op Mars, waar de aarde alleen als minuscuul blauwgroen stipje in de ruimte te zien is, worden Marsbewoners."

Met andere woorden, als we de aarde eenmaal verlaten, wordt onze identiteit meer gevormd door onze directe omgeving dan door onze planeet van oorsprong.

Nick Nielsen, die blogt over het ontstaan van een ruimtevarende beschaving, beschrijft een "thuiswereld-effect." Dat gaat over ons zelfbegrip voordat de mens het overzichtseffect had ervaren. Het thuiswereld-effect is een resultaat van het feit dat onze soort vanaf het oppervlakte van een planeet op is gekomen en de kosmos in eerste instantie alleen vanuit dit standpunt kent.

Hij wees me erop dat de schok van de ruimte in gaan en terugkijken naar de aarde maar één keer voor kan komen, omdat we andere planeten altijd van buitenaf benaderen en dus altijd een "overzicht" van ze hebben. Dan nog kunnen kinderen die opgroeien op Mars het wel meemaken als ze de planeet verlaten en terugkijken.

Nielsen zei dat "De bewoners van O'Neill-nederzettingen altijd meer met de beschaving op aarde zullen hebben, vanwege het altijd aanwezige overzichtseffect. Ouders op Mars zullen de aarde als een lichtpuntje in de lucht aanwijzen, maar hun levens zullen zich op hun nieuwe thuisplaneet afspelen, Mars."

Annahita Nezami, een psycholoog die onlangs is gepromoveerd op het overzichtseffect, beweert dat ruimtekolonisten in de stijl van Bezos zich in eerste instantie beter op hun gemakt zullen voelen. In ieder geval meer dan degenen die in het Musk-model leven.

"Ruimtekolonisten die de aarde nog kunnen zien maken eerder de positieve gevolgen van het overzichtseffect mee zoals ontzag en universalisme," zei ze. "Kolonisten op Mars in de vroege fases van gewenning, daarentegen, krijgen te maken met gevoelens van insignificante, depersonalisering en ontheemding. Alles waar ze van houden is ongelooflijk ver weg en het enige bekende punt, de aarde, kunnen ze nauwelijks zien."

Net als ruimtekolonisatie met het overzichtseffect een symbool van eenwording biedt, blijkt dat migratie binnen het zonnestelsel mogelijk tot meerdere menselijke beschavingen leidt. Een van onze taken voor het creëren van een multiplanetaire beschaving is om ons wereldbeeld op deze verschillende perspectieven in te stellen.