De komst van meme-wetenschappers is onvermijdelijk

Eerder deze maand draaide cartoonist Matt Furie zijn beroemdste karakter, Pepe the Frog, de nek om. De amfibie, die vrij vilein is getekend, is namelijk uitgegroeid van een vriendelijk underground stripfiguur tot een mascotte voor politieke discussie, en vooral tot een haatdragend symbool dat zelfs in het nieuws wordt besproken.

Terwijl Pepe van een vrijwel onbekend grapje naar een politiek statement evolueerde, groeide ook de behoefte om memes te onderzoeken en contextualiseren, en uiteindelijk te erkennen als de culturele en politieke verschijnselen die ze zijn. Er zijn complete organisaties en studierichtingen die zich bezighouden met het bestuderen van politieke posters en propaganda - de memes van het pre-digitale tijdperk -, dus het is niet meer dan logisch dat internet memes, die al een rol spelen in het vormen van onze geschiedenis, uiteindelijk op dezelfde schaal onderzocht gaan worden.

Het duurt niet lang meer voordat memestudies bestaat. De Universiteit van Santa Cruz, in Californië, kondigde aan dat ze het vak Linguistics 135: Memes: When Language and Culture Go Viral gaan aanbieden. Zowel alumni als promovendi zijn al tien jaar met het onderwerp bezig. Bovendien vallen de essays die worden geschreven over memes op omdat ze over het algemeen toegankelijker voor de normale mens zijn dan doorsnee academische literatuur.

Het boek van memewetenschapper Ryan M. Milner, The World Made Meme, is afgelopen september gepubliceerd door MIT's University Press. Milner legt nadruk op hoe belangrijk het is om dit onderdeel van digitale communicatie onder de loep te nemen en te catalogiseren.

"Hoe groter de populariteit van memes, hoe groter het belang en de consequenties ervan zijn," zegt Milner. "En vanuit een cultureel standpunt zou je kunnen zeggen dat deze dingen steeds meer verweven zijn met populaire cultuur, alledaagsheid en onze manieren van communicatie. We moeten dus weten waar iets vandaan komt, en hoe het zich manifesteert, voordat we stappen vooruit kunnen nemen."

Maar leren over waar iets vandaan komt is moeilijker dan je denkt. Milner beweert dat oprechte objectiviteit makkelijker gezegd is dan gedaan als het op het verzamelen en begrijpen van memes neerkomt. Er zijn namelijk enorm veel belangrijke memes die doordrongen zijn van vijandige politieke en sociale en morele boodschappen. Wetenschappers die in de toekomst gaan catalogiseren zouden kunnen overcompenseren. Ze proberen dan hun vooroordelen krampachtig weg te stoppen tijdens het verzamelen en selecteren van de memes, waardoor "in het proces van neutraliteit de waarheid wordt genegeerd."

Een oplossing voor dit probleem zou kunnen liggen in het "overladen van context." Milner noemt KnowYourMeme en Encyclopædia Dramatica als belangrijke websites die toevoegen aan die behoefte. Die sites lijken aan de oppervlakte misschien onbelangrijk, omdat ze memes alleen uitleggen. Maar de klinische en reclamevriendelijke database van KnowYourMeme complementeert de diepzinnige en met problematische straattaal gevulde pagina's van Dramatica. Je zou het kunnen vergelijken met het bestuderen van Latijn, en hoe je kunt leren door aandacht te schenken aan de klassieke en formele structuur, maar ook door de structuur van alledaagse straattaal.

Milner hoopt dat, naarmate de sites groeien, er een standaardisering wordt geïmplementeerd van de criteria die nodig zijn om memes toe te voegen en te bewerken. Maar hij weet ook dat ze, zelfs in hun hedendaagse, ongepolijste vorm, effectieve middelen vormen om onze geschiedenis te begrijpen. KnowYourMeme is een soort leraar geworden die hedendaagse propaganda ontcijfert. Brad Kim, de hoofdredacteur van de website, denkt net als Milner dat de macht van memes niet mag worden onderschat. Kim heeft de site in tien jaar zien groeien van een kleine, grappig bedoelde website naar een academische bron. Hij vindt dat de verantwoordelijkheid van de website is veranderd. Dat komt onder andere door de politieke en zakelijke instituten die nu beginnen te experimenteren met de cultuur.

"In de periode voordat de presidentsverkiezingen begonnen in 2008, werden memes alleen gebruikt als propaganda in de context van de verkiezingen", zegt Kim. Hij bedoelt daarmee dat memes in die tijd alleen maar konden ontstaan vanuit iemand die meedeed aan de race. Maar tijdens de presidentsverkiezingen in 2016 hadden memes die al bestonden, zoals Pepe, invloed op de hele verkiezingen. Iedereen kon de meme toevoegen aan dat landschap.

Kim merkt op dat sommige van deze politieke memes worden aangewakkerd door niet-deelnemers die het terrein betreden van "folklore of mythes, het soort verhalen waarvan iedereen die ze deelt weet dat ze niet waar zijn." Hij wijst op de verkiezingsmeme van 2016 waarin werd gesteld dat senator Ted Cruz de Zodiac-killer is. Ondanks dat deze bewering onjuist is, heeft de meme-gemeenschap het idee heel enthousiast naar meerdere platforms doorgestuurd en werden zij op deze manier min of meer gedwongen om het probleem aan te pakken. Volgens Kim spelen meme-historici een belangrijke rol. Niet alleen bij het contextualiseren van de theorie, maar ook door de toekomstige generaties ervan te verzekeren dat iedereen meedeed aan deze meme, en probeerde te helpen er iets zinvols van te maken.

Maar hoe kunnen de historici van morgen in staat zijn om de talrijke memes, die alleen maar in aantal zijn gegroeid in de afgelopen jaren, objectief te categoriseren, terwijl veel van de hedendaagse gebruikers elke vorm van subtekst publiekelijk ontkennen?

Bijvoorbeeld de zinsnede: "Deus Vult", een leuke strijdkreet ontstaan in het kruistochtentijdperk, onttrokken aan het computerspel uit 2012 Crusader Kings II. Terwijl er meer dan genoeg onschuldige mensen met deze meme hebben gespeeld, geeft het grootste deel van de gebruikers 'm tegenwoordig een anti-islamitische invulling, in een poging het heilige land op te eisen. Kim vindt net als Milner dat een klinische stortvloed aan context de beste aanpak is voor deze memes en vertrouwt de lezers van een geschiedenis van memes om te "discussiëren over de aardigheid en de waarde van verdraaiingen als deze in de commentfeeds."

Dat gezegd hebbende, merkt Kim op dat KnowYourMeme nog steeds afweegt of de site zich wel of niet gaat bezighouden met de bewerking van publieke diensten in het huidige klimaat van het internet. Boven alles vindt hij dat piekeren over elke hatelijke verdraaiing van een voormalig pure meme zinloos zou zijn. "Als een karakter populair genoeg wordt gebeurt dat nou eenmaal, dat is het internet."

Voormalig KnowYourMeme-medewerker Amanda Brennan besteedt haar dagen aan het ontleden, bestuderen en classificeren van memes voor Tumblr. Hoewel haar officiële titel Senior Content Insights Manager luidt, staat ze beter bekend als een meme-bibliothecaris. Hoewel ze een meester was in de bibliotheekwetenschappen, wilde ze zich meer bezighouden met nieuwe media, in plaats van een traditionele bibliotheekinstelling. Brennan zette haar liefde voor internetcultuur om in een carrière waarin ze op onderzoek uitgaat naar de gelaagdheid en de evolutie van de meme-cultuur.

"Over de jaren heeft de systematiek een reserveplaats ingenomen. Men spreekt nu over memes in bredere termen dan een paar jaar geleden," zegt Brennan. "Het is de meme 'van het meisje dat popcorn eet' geworden in plaats van die specifieke meme te zien als 'een meme van iemand die popcorn eet als reaction-gif.'"

Volgens Brennan is een meme "een stukje cultuur dat wordt gedefinieerd door mensen die het gedurende het gebruik hervormen." Brennan denkt dat deze verschuiving van het specifieke naar het massale zo'n belangrijk onderdeel wordt van wereldcultuur dat het technische kader dat eromheen hangt uiteindelijk wordt verwaarloosd.

Naast dat er in de context en categorisatie van individuele memes gedoken wordt, zullen Brennan en toekomstige memewetenschappers ook analyseren hoe overkoepelende formats en de toon van memes de tijsgeest van een periode reflecteren. Brennan merkt op dat een meme zoals Advice Animal van de 'macro age', stereotypes onderzocht, en de 'rage comic age' gevoelens onderzocht. De hedendaagse opkomst van de "wholesome meme" kan worden begrepen als een soort cultuurtherapie, of een manier waarop we met de grimmige problemen van nu om kunnen gaan.

Brennan is zich bewust van de beperkingen van haar standpunt. Ze kan namelijk niet verdiepend schrijven over de achtergrond en ecologie van het moderne memelandschap. Een memewetenschapper die is toegespitst op de geschiedenis van memes zou dat gat kunnen opvullen, door zich meer bezig te houden met contextuele analyses en de schrijfaspecten van de discipline. De twee wetenschappen werken dan complementair aan elkaar, als stukjes van dezelfde puzzel.

Zolang memes evolueren, zich blijven vermenigvuldigen, en populair blijven bij zowel huisvrouwen als jihadisten, blijven Brennan en historici bezig met hun werk om ze te begrijpen. Ze is ervan overtuigd dat het niet vervelend wordt om te doen, ondanks de haatdragende memes die hier en daar op het beeldscherm verschijnen. "Er is al veel te veel stress in de wereld", zegt Brennan. "De meeste mensen zijn nog altijd op het internet om gekke foto's van hun kat te posten."

Volg Justin Caffier op Twitter.