Hoe nep-land Tabarnia zich de Spaanse politiek in trollde

In de reeks 'Grenzen van Europa' brengen we verhalen die laten zien welke invloed de landsgrenzen die Europa verdelen en omringen hebben op de levens van de mensen die er wonen.

In het najaar van 2017 gingen Catalanen naar de stembus voor een referendum over hun onafhankelijkheid – een referendum dat de Spaanse overheid en een Spaanse rechtbank als ongrondwettelijk beschouwden. Op de dag dat het referendum zou plaatsvinden, stuurde de Spaanse overheid duizenden agenten met knuppels en rubberen kogels de straten op, om te voorkomen dat mensen zouden stemmen.

Aan het einde van dag waren er 844 mensen en 33 agenten gewond geraakt. In de dagen voor het referendum vonden er politie-invallen plaats in heel Catalonië, in de hoop stembiljetten te vinden en in beslag te nemen. Sommige mensen zeiden dat ze in een ambassade lagen, anderen zeiden dat ze verstopt waren in Catalaanse kerken, maar niemand – behalve de Catalaanse nationalistische groepen die het referendum organiseerden – wist waar ze echt lagen.

De stembussen kwamen plotseling tevoorschijn op de dag van het referendum. Het bleek dat honderden Catalanen ze maandenlang in hun huis hadden bewaard en ze de nacht ervoor naar de stembureaus hadden getild. Ouders met kinderen sliepen bij de stembureaus om te voorkomen dat de agenten zouden binnendringen.

De pro-onafhankelijkheidsbeweging riep de overwinning uit en verkondigde dat 90 procent van de stemmers voor de Catalaanse onafhankelijkheid was. Maar de opkomst was met 42 procent erg laag. Het was min of meer hetzelfde aantal mensen dat tijdens de grote verkiezingen meestal voor de verschillende pro-Catalaanse partijen stemt. Ook beschuldigden pro-Spaanse groepen de pro-Catalanen ervan dat er wanpraktijken hadden plaatsgevonden, zoals mensen die meerdere keren hadden gestemd.

Dit alles versterkte de tweedeling tussen de mensen die voor een onafhankelijk Catalonië zijn en zij die voor een verenigd Spanje zijn. Drie weken later ging Carles Puigdemont, de president van Catalonië, akkoord met de resultaten van het referendum en riep hij officieel de Catalaanse Republiek uit. Daarna schortte hij onmiddellijk de onafhankelijkheidsprocedures op, omdat hij eerst wilde praten met de Spaanse regering en de internationale gemeenschap. Die gesprekken hebben nooit plaatsgevonden: de Spaanse overheid begon al snel Catalaanse politici en activisten te arresteren. Puigdemont vluchtte naar België. Uiteindelijk werd er toch een nieuw land op de kaart gezet, maar het is niet het Catalonië waar je aan denkt. De naam van dat nieuwe land is Tabarnia.

Tabarnia is volgens de aanhangers een fictieve regio in Catalonië: een strook land tussen Barcelona en Tarragona, waar van oudsher de Catalaanse pro-onafhankelijkheidspartijen moeite hadden om stemmen te krijgen. Het idee ontstond als parodie op de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging, maar begon groter te worden in 2013. Toen begonnen er berichten over de fictieve staat te verschijnen op Forocoches, het grootste online forum van Spanje, waar memes, trolls en politiek elkaar op dezelfde manier ontmoeten als op Reddit of 4chan.

Tabarnia werd gepromoot als de meer kosmopolitische, ruimdenkendere wederhelft van Catalonië – vol mensen die vanuit andere delen van Spanje naar de regio waren gekomen.

Toen de Catalaanse overheid aandrong op een referendum voor de onafhankelijkheid, bedachten pro-Spaanse groepen het concept Tabarnia. De tactiek was simpel: een slogan met een slogan bestrijden. Toen Catalaanse separatisten schreeuwden dat Spanje hulpbronnen uit Catalonië stal, reageerden mensen uit Tabarnia dat Catalonië van hen stal.

“Het mooiste aan Tabarnia is dat het Catalanen zo kwaad maakt,” zegt Mikel, een IT-medewerker die liever anoniem blijft vanwege zijn actieve rol in de Tabarnia-gemeenschap op Twitter. “Als je hun de Spaanse vlag laat zien, noemen zij jou een fascist, maar als je de vlag van Tabarnia erbij haalt, zijn zij ineens de fascisten.”

Natuurlijk zien Catalanen dat niet zo: pro-onafhankelijkheidsgroepen zeggen dat zij voor een open, diverse en progressieve nationale beweging zijn – in tegenstelling tot wat zij zien als de hypernationalistische uitdrukking van de Spaanse identiteit, die onder de dictatuur van Franco gepromoot werd.

Na de regionale verkiezingen in december 2017 was Tabarnia niet langer alleen een meme op social media, maar begon het echt de aandacht te trekken. De mensen achter de site Barcelona is not Catalonia richtten de officiële Tabarnia-beweging op. Het tegenoffensief van de mensen voor een verenigd Spanje sloeg terug en vocht met de pro-onafhankelijkheidsgroepen om media-aandacht. Toen de dialoog tussen de Spaanse regering en de Catalaanse leiders helemaal stukliep, begonnen er allemaal vreemde verhalen te verschijnen in de Spaanse media – waaronder het serieuze voorstel over een “tweestatenoplossing” tussen Catalonië en Tabarnia.

In dezelfde tijd ging Jaume Vives, een 24-jarige journalist, op zijn balkon staan om te schreeuwen dat hij het helemaal had gehad met deze shit. Het werd gefilmd en de video ging zo viral dat Vives de rol van officiële woordvoerder van Tabarnia kreeg aangeboden.

Toen Vives zich bij de beweging aansloot, was Tabarnia allang geen grap meer, maar een echt politiek doel. Albert Boadella, een beroemde acteur en iemand die voor een verenigd Spanje is, beweerde dat hij Catalonië moest ontvluchten vanwege zijn overtuigingen. Hij wordt beschouwd als de president in ballingschap van Tabarnia. Op 16 januari 2018 gaven de vertegenwoordigers van Tabarnia hun eerste persconferentie: ze zonden een vooraf opgenomen toespraak van Boadella uit, waarin hij zei dat “Lang leve Tabarnia!” verkondigen net zo patriottisch is als “Lange leve Spanje!” zeggen. Wat begon als bespotting van de pro-onafhankelijkheidsbeweging, groeide uit tot een nieuwe vorm van Spaans nationalisme.

Vives gaf die dag in zijn nieuwe rol als woordvoerder een persconferentie, waarover werd gesproken op de belangrijkste televisiezenders en in de kranten. Als Catalonië onafhankelijk zou worden, zou Tabarnia onmiddellijk uit Catalonië vertrekken om weer deel uit te gaan maken van Spanje, kondigde Vives aan. Geen van de separatistische leiders reageerden daarop, maar de unionistische politici juichten het plan toe.

Andrea Levy, Catalaans parlementslid van de unionistische partij Partido Popular, was een de politici de zijn verklaring volledig steunde. “Het was een ironische reactie op jaren van Catalaans nationalisme,” zei Levy. “Tegen het heersende idee dat er maar één Catalonië is, dat volledig eensgezind is.”

Er doken tientallen twitteraccounts op die Tabarnia steunen. Levy dacht dat het succes van Tabarnia “bewees dat er een deel van het Catalaanse volk was dat zich niet op een georganiseerde manier had verzet tegen de onafhankelijkheid, maar nu wel de juiste middelen had om dat te doen.”

De eerste vlaggen van Tabarnia verschenen in het openbaar: hangend aan balkons en wapperend tijdens pro-Spaanse demonstraties. Wat in het begin een vorm van trollen van het Catalaanse nationalisme was geweest, had nu definitief zijn weg naar het dagelijks leven in Barcelona gevonden. Op elke handeling die de pro-onafhankelijkheidsgroep maakte, had de unionistische groep ineens een georganiseerde reactie.

Uiteindelijk moesten een paar Catalaanse onafhankelijken voor de rechter verschijnen en moest Tabarnia strijden om aandacht. Antonio Baños, voormalig Catalaans parlementslid van de separatistische linkse partij CUP, gelooft dat de buitensporige media-aandacht voor Tabarnia in het najaar van 2017 bewijst dat “er achter deze veronderstelde schijnvertoning [Tabarnia, red.] veel geld zat, en een echte interesse om de separatistische ideeën en de pro-onafhankelijkheidsbeweging in diskrediet te brengen – ook al is het een beweging van twee miljoen mensen, die te maken hebben met politiegeweld en politieke vervolging.” Met andere woorden: het hele Tabarnia-ding zou kunnen worden gestuurd – bijvoorbeeld door de Spaanse staat.

De aanhangers van Tabarnia ontkennen dat ze gefinancierd worden. Vives vertelt dat Tabarnia in de kern nog steeds een kleine groep mensen is, die gewoon zitten te dollen met de separatisten. Ze hebben volgens hem geen echte structuur en zeker geen financiering. Vives gelooft dat het succes van de grap te wijten is aan dat de mensen klaar waren met de retoriek van de nationalistische Catalaanse politici die Catalonië nu al bijna dertig jaar regeren. “We gebruikten dezelfde woorden als zij om een zinloos project te verdedigen. Net als zij.”

Baños gelooft echter niet dat het de aanhangers van Tabarnia gewoon een stel grappenmakers met goede bedoelingen waren. “Als je hun leden onderzoekt, zie je dat ze tot de elite behoren en dat er veel rechts-extremisten onder hen zijn.” Vives ontkent dit, en staat erop dat de Tabarnia-beweging bestaat uit mensen met allemaal verschillende ideologieën. “Van conservatieven tot liberalen. Waar zij [de Catalaanse nationalisten, red.] niet tegen kunnen, is dat ze zijn ontmaskerd.”

Het meningsverschil tussen Baños en Vives laat zien dat Tabarnia ook iets is wat de Catalaanse samenleving verdeelt. De helft van de bevolking in Catalonië wil een nieuwe grens, terwijl de andere helft een denkbeeldige grens heeft bedacht om hen uit te lachen.

De drang naar onafhankelijk verminderde toen de belangrijkste politici van Catalonië werden opgesloten. En daarmee verloor de Tabarnia-beweging ook haar momentum. Tegenwoordig is er nog maar weinig over van het idee: slechts een website met koffiemokken en een paar twitteraccounts die de satire nog iets langer willen rekken.

Wil je elke weekend een overzicht van onze beste verhalen toegestuurd krijgen? Schrijf je dan nu in voor onze newsletter.