Het gaat niet om het festival, maar om de reis ernaartoe

Een bruinharig meisje in een glimmend topje snuift kordaat een punt ketamine van haar sleutel. Uit kleine speakertjes klinkt nondescripte techno. We slingeren door het hart van het Bulgaarse Rodopegebergte, op weg naar een van de meest afgelegen festivals in Europa. Het bier bruist in mijn blaas, en de sfeer komt langzamerhand op gang.

De heenreis is wat mij betreft altijd een cruciaal onderdeel van de festivalervaring. Maar lang niet alle reizen zijn hetzelfde. Sommigen transformeren of definiëren je volledige festivalervaring.

De boot naar het Traena Festival in Noorwegen, de nachttrein naar Sziget of een tweedaagse busreis naar het Spaanse binnenland voor Nowhere – de rit richting het festival neemt een steeds belangrijkere plek in. Maar waarom is de partybus, -trein of -boot zo belangrijk? En waarom bieden steeds meer festivals zulke uitbundige reizen aan?

In zijn boek The Art of Travel schrijft Alain De Botton: “Het plezier dat we uit reizen halen heeft mogelijk meer te maken met de mindset waarmee we reizen, dan met de bestemming.” De Sziget Express-trein neemt je bijvoorbeeld in twintig uur tijd mee van Nederland naar Sziget, met als doel de gemeenschappelijke mindset alvast op gang te brengen die de meeste festivals hopen te bereiken.

“Urenlang samen reizen schept een band,” zegt Tomas Loeffen van Festival.Travel, het bedrijf dat de reis naar Sziget organiseert. Het bedrijf probeert die band te creëren door activiteiten te organiseren, maar uiteindelijk komt de hechte band vooral tot stand tijdens de verschillende feestjes in de trein. “Je zou de trein kunnen vergelijken met een straat vol kroegen,” legt Tomas uit. “Mensen gaan van het ene naar het andere feestje. Het draait allemaal om het ontmoeten van andere mensen.”

Het is al een hele kunst om je medereizigers niet de hersens in te slaan na een etmaal in een trein. Maar 40 uur in een bus? Hoe doe je dat? De vreemde, maar moedige types die de bus van Manchester naar het Kroatische Hideout Festival in Zrće Beach nemen weten dat als geen ander.

“De reis was te lang,” zegt Chris, een 21-jarige jongen. “Ik denk dat zo’n 40 procent van de mensen aan de drugs zat. De eerste paar uur was een soort bloedbad, maar toen kalmeerde iedereen en werd het vooral de kunst om comfortabel te kunnen zitten.” De 21-jarige Ellis is een stuk positiever. Hoewel een aantal van zijn vrienden wagenziek werden, vond hij de bus leuker dan een vliegtuig. “Ik dacht dat de hele bus vol idioten zou zitten,” zegt hij. “Maar tijdens het festival kwamen we mensen uit de bus tegen waar we uiteindelijk bevriend mee zijn geraakt. Het was leuk. Ik heb er goede herinneringen aan overgehouden.”

Zrće Beach staat in schril contrast met Traena in Noorwegen, wat het meest afgelegen festival ter wereld zou zijn. Traena vindt plaats op een kleine archipel aan de rand van de poolcirkel. In 2013 vertelde festivaloprichter Erland Mogård-Larsen aan VICE dat "de reis en de ervaringen onderweg de helft van de festivalervaring vormen.” Derek Robertson, die in 2015 een bezoekje bracht aan Traena voor Drowned In Sound, is het daarmee eens: “Als je na twee vluchten en een lange tocht met de veerboot bij Traena aankomt, lijkt het alsof je het einde van de wereld hebt bereikt. Bovendien hangt de voorpret overal in de lucht: mensen zijn enthousiast en willen het beste uit elke minuut halen, inclusief de reis. Al vanaf de eerste seconde was er een gevoel van kameraadschap, het gevoel dat je samen aan de gekte deelneemt.”

Freddie Fellowes, oprichter van Secret Garden, trok in 2001 ook de oneindige leegte in. Hij vertrok met een driedaagse bus van Kaapstad naar de woestijn in Zambia, voor een festival waar de zonsverduistering werd gevierd. Ondanks de aanwezigheid van een Amerikaanse guy met bongo’s en “nogal veel culturele toe-eigening” in de bus, heeft hij er mensen ontmoet waar hij achttien jaar later nog steeds bevriend mee is. “Zoals iemand die de hadj of een pelgrimstocht heeft gedaan zal weten, vormt de reis een groot deel van de ervaring. Het is een oeroude traditie om met een groep vreemden naar iets toe te reizen waar je allemaal deel van uitmaakt.”

Het grootste deel van de festivalgangers houdt het waarschijnlijk bij kortere tripjes, zoals de bus naar Lowlands of de trein naar Dour. Maar dat doet niets af aan de enorme hoeveelheid natuurlijke chemicaliën die ons brein overspoelt op het moment dat we gezamenlijk dat langverwachte weekend betreden.

“In onze gedachten zien we hetgeen er in het verschiet ligt zich ontvouwen, wat ervoor zorgt dat we dopamine aanmaken,” zegt Jonathan Hoban, psychotherapeut en schrijver van het boek Walk With Your Wolf. Dopamine is een neurotransmitter die vrijkomt bij positieve ervaringen, en geeft je een blij of gelukkig gevoel. Zulke positieve ervaringen vinden volop plaats tijdens een festival, bijvoorbeeld als je je favoriete band ziet spelen, een lekker hamburgertje eet of drugs gebruikt. “Zelfs als er nog geen band voor je staat, zorgt de gedachte van het optreden ervoor dat je dopamine aanmaakt. Je praat erover. Je ziet het voor je. Je voelt het.”

Het mooie aan zulke voorpret is dat er geen vermoeidheid bij komt kijken; je wordt niet met een kater wakker in een natte slaapzak. In plaats daarvan zit je in een trein en sla je de ene na de andere lauwe halveliter achterover. Bij elk station en elk blik bier verander je steeds meer in een festivalganger, zonder dat je de nadelen daarvan hoeft te ervaren.

Dat is ook het idee achter NoBus, een project dat dit jaar voor het eerst door Luke Pinna werd opgezet om 49 mensen van Londen naar Nowhere te brengen. Nowhere houdt zich aan dezelfde tien regels als het Amerikaanse Burning Man en vindt plaats op een een dorre, verlaten vlakte tussen Zaragoza en Lerida in het noordwesten van Spanje.

De NoBus is niet alleen een mobiele verlenging van het festival, maar biedt de onvoorbereide festivalganger ook een zachte landing in wat een nogal overweldigende ervaring kan zijn. “Het zorgt ervoor dat iedereen zowel fysiek als mentaal zo goed mogelijk voorbereid is op de ervaring,” zegt Pinna. In de bus zullen volgens hem bijvoorbeeld lezingen, workshops en optredens in de stijl van Burning Man en Nowhere plaatsvinden. En er zal ongetwijfeld ook bier aanwezig zijn. Pinna hoopt zelfs dat ze een plek kunnen vinden waar ze op de terugweg een tijdje kunnen verblijven. De stoffige passagiers zouden daar dan aan het werk kunnen gaan, om het geven van schenken, dat centraal staat in de cultuur van Burning Man, tot uiting te brengen.

Nu we steeds bewuster worden van onze ecologische voetafdruk, zou het een positieve ontwikkeling zijn als gemeenschappelijke festivaltrips populairder worden. Maar laten we eerlijk wezen: op het moment dat het meisje in de glittertop haar sleutelpunt in een neusgat steekt, is de toekomst wel het laatste waar ik bij stilsta. Het enige waar ik na aan kan denken is hoe ze drie gram keta langs de Bulgaarse douane heeft gesmokkeld.

Zakjes vol poeder worden doorgegeven, en de pieken en dalen van het Rodopegebergte schieten voorbij. De mensen om me heen veranderen in mijn nieuwe beste vrienden tijdens dit festivalavontuur. Met een aantal van hen vertrek ik na het festival naar Plovdiv, in de hoop dat we onze serotoninelevels gezamenlijk weer een beetje op peil kunnen krijgen. Telkens als ik ze op social media of in het echte leven tegenkom, denk ik terug aan dat festival – en met name aan de wilde busreis die ons daar bracht.

De terugweg daarentegen, daar denk ik liever niet meer aan.