Jonge zzp'ers vertellen waar ze de discipline vandaan halen om op tijd uit hun nest te komen

Als je zzp’er bent, is het wel zo handig om op z’n minst een beetje zelfdiscipline te hebben. Er is geen baas die je op het matje roept als je een uur lang op Instagram naar de katten van Lize Korpershoek hebt zitten kijken. En als je op een random dinsdagavond te veel tequila achterover hebt gegooid, dan kun je de volgende dag gewoon met je vieze brakke lichaam in bed blijven liggen. Tijdens de administratie per ongeluk in een vijftien uur lange bingewatchsessie gerold? Geen haan die ernaar kraait.

Als je aan niemand verantwoording hoeft af te leggen en je alle vrijheid hebt om je eigen uren in te plannen, maar eigenlijk wel gebaat bent bij wat structuur in je leven, kan dat vrij lastig zijn. Iets wat ik je maar al te goed kan vertellen. Omdat ik benieuwd ben waar andere zzp’ers hun discipline vandaan toveren, vroeg ik vier jonge ondernemers hoe zij het voor elkaar krijgen om elke keer weer netjes op tijd hun bed uit te komen.

Jonat Deelstra (27), is kunstenaar

VICE: Hé Jonat! Spring jij elke ochtend fluitend je bed uit?
Jonat Deelstra: Nee hoor, maar ik probeer mezelf wel elke dag te motiveren om het uiterste uit mijn werk te halen. Motivatie is in mijn ogen iets wat je moet blijven voeden. Het komt niet als een donderslag bij heldere hemel. Ik wil mijn hele leven al kunstenaar zijn, maar om daar je brood mee te verdienen moet je ontzettend hard werken. Ik vind mijn werk geweldig, maar ook ik heb weleens mindere dagen.

Hoe ziet dat er dan uit?
Ik baal als ik weinig inspiratie om me heen heb. Als ik naar een museum of op reis ben geweest, barst ik van de creativiteit. Een aantal jaar geleden ben ik naar het Amazonegebied geweest en ik maak nog steeds werk aan de hand van foto’s en verhalen van die reis. Maar als ik voor de komende vier weken al precies zou weten hoe mijn dagen eruit gaan zien, wordt het moeilijk om elke dag als een nieuw avontuur te zien.

Hoe voorkom je dat je in die routine vervalt?
Ik wissel vaak van werkplek, probeer elk jaar op reis te gaan en heb voor mezelf de regel ingesteld dat ik één keer per week iets moet doen waar ik zenuwachtig van word. Dat kan een presentatie of expositie zijn, maar ik heb ook een tijd lang een pubquiz gepresenteerd. Als je ergens zenuwachtig voor bent, wil je het vaak goed doen, waardoor je zenuwen omslaan in productiviteit. Als je nooit je nek op het hakblok legt, is het makkelijker om te snoozen.

Wat is het engste wat je tot nu toe hebt gedaan?
Ik vind het afgrijselijk om voor een groep mensen mijn kunst te moeten verantwoorden. Ik heb liever dat mensen mijn persoonlijkheid afkeuren, dan mijn werk. Als mijn kunst wordt bekritiseerd, dan voel ik me het meest kwetsbaar.

Wat doe je als je met geen mogelijkheid je bed uit kunt komen?
De laatste tijd kijk ik dan weleens op Instagram naar werk van collega’s van mijn leeftijd. Als ik iets goeds tegenkom denk ik: Jonat, als je nu nog één uur in je bed blijft liggen, is straks iedereen beroemd behalve jij.

Ik kan me voorstellen dat je als kunstenaar niet elke ochtend om zes uur opstaat.
Vroeger was ik een vleermuis en werkte ik vaak door tot vier uur ‘s nachts. Nu ik een vriendin heb probeer ik een normaal ritme aan te houden, en ga ik rond half negen ‘s ochtends uit bed. Zuipen op zijn tijd is heerlijk, maar alcohol is voor mij de grootste vijand van productiviteit. Als ik een keer goed eraf lig, heb ik daar twee dagen last van. Ik las gisteren een artikel waarin de band Fat White Family vertelt dat ze voor een jamsessie twee gram coke, acht flessen wijn en nog wat ketamine naar binnen jassen. Mijn productiviteit is al weg na één glas bier.

Femke Groen (27), is goudsmid

VICE: Hi Femke, slaap je weleens lekker uit?
Femke Groen: Niet vaak. Ik sta elke ochtend om zes uur op voor mijn yogales, krachttraining of bokstraining. Soms zelfs om vijf uur. Wat ik doe hangt af van waar ik die dag zin in heb, maar mijn wekker gaat altijd om zes.

Dan slaap ik net een paar uur.
Vroeger schreeuwde ik ook altijd dat ik geen ochtendmens was. Ik dacht dat ik nooit voor mezelf zou kunnen beginnen, omdat ik mezelf had wijsgemaakt dat ik geen discipline had.

Maar ook chaoten kunnen goede zzp’ers zijn, je moet alleen voor jezelf goede handvatten creëren. Voor mij is dat dus op tijd opstaan en sporten.

Ben je ‘s ochtends al meteen productief?
Nee, ‘s ochtends doe ik allerlei kleine klusjes door elkaar die eigenlijk geen haast hebben. ‘s Middags kom ik vaak pas lekker op gang. Soms ga ik na het sporten naar huis om te ontbijten, maar dan treuzel ik altijd enorm. Het liefst fiets ik dus meteen vanuit de sportschool door naar mijn atelier.

Je werkt dus niet thuis?
Nee. In het begin dacht ik alles wel vanuit huis te kunnen doen, maar ik vind het lekker om ‘s avonds de deur achter me dicht te gooien en naar huis te fietsen. Ook is het fijn om daar af te spreken met klanten. Thuis doe ik de was en al die andere huishoudelijke shit. Ook zit ik nu gezellig samen met andere zzp’ers op een kantoor. Ik heb een soort kantoorsfeer gecreëerd, maar dan met alle vrijheid om te doen en laten wat ik wil.

Wat doe je als die vrijheid ervoor zorgt dat je drie uur lang zit te niksen?
Als ik de knop echt niet om kan zetten, ga ik wandelen of tekenen of iets anders wat mijn hoofd rust en ruimte geeft. Creativiteit kun je helaas niet forceren. Als ik moe ben of een moeilijke opdracht heb, vind ik het altijd moeilijk om te beginnen. Ik kan soms te lang nadenken over een ontwerp of oplossing voor een technisch probleem. Op zo’n moment moet ik gewoon achter de werkbank staan en mijn oortjes in doen. De beste oplossingen komen soms vanzelf.

Zheng Ou Van den Berg (24), helpt bedrijven met hun instagrambereik via The Growth Marketeer

VICE: Hi Zheng, ben jij een harde werker?
Zheng: Ja, maar dat is wel iets van de laatste paar jaren. Na de middelbare school was mijn toekomst één groot vraagteken. Ik ging veel uit, chillde veel met vrienden en hield wel van een potje gamen. Pas toen ik anderhalf jaar geleden de minor ondernemerschap volgde, ontdekte ik dat werken niet altijd saai hoeft te zijn. Ik heb nu een doel in het leven en gek genoeg heb ik veel meer energie. Ik ga vier keer per week naar de sportschool, drink en game veel minder en lees zelfs boeken over ondernemerschap. Als je me dat vroeger had gezegd, had ik je uitgelachen.

Het klinkt alsof je je leven prima op de rit hebt.
Op zich wel, maar ik blijf megachaotisch. Om mijn planning bij te houden maak ik to-do-lijstjes met de app Todoist. Dat heb ik nodig, anders maak ik er een puinhoop van. Als ik een keer wat minder motivatie heb, accepteer ik wel dat het een mindere dag gaat zijn. Uiteindelijk ga ik vaak toch iets aan mijn bedrijf of studie doen. Ik ga geen luchtje scheppen of sporten. Als je blijft uitstellen, zul je je doelen nooit bereiken.

Werk je vanuit huis of heb je een andere plek?
Ik werk vanuit huis, omdat het daar niet voelt alsof ik op werk ben. Sommige mensen gaan met tegenzin naar hun werk, maar daar heb ik dus geen last van. Bovendien heb ik altijd heel hard Nederlandse hiphop aan staan, daar wil ik mensen in een bibliotheek of flexplek niet mee lastig vallen. En als ik honger heb, trek ik gewoon mijn keukenkastje open.

Hoe ziet je ochtend er dan uit? Rustig met een kop koffie, krantje erbij?
Ik lust geen koffie en lees ook geen krant, maar ik ga wel op tijd uit bed om te sporten. Ben ik een rare zzp’er als ik geen koffie drink? Hoort dat er een beetje bij? Als ik het drink, gooi ik er wel minimaal drie suikerklontjes in. Anders vind ik het niet te teren.

Gadver.
Precies. Ik drink elke ochtend gewoon een glas melk, kaaskop die ik ben.

Michiel van Heeswijk (33), freelance grafisch ontwerper

VICE: Hé Michiel, ben jij weleens minder gemotiveerd?
Michiel Heeswijk: Elke maandag, haha. Iedereen heeft denk ik weleens mindere dagen. Als ik een drukke periode heb, zit ik in een soort werkflow. Dan gaan dingen veel sneller. Als ik het rustig heb, kan ik uren doen over mails of facturen sturen.

Wat doe je dan?
Ik scroll door Facebook, kijk filmpjes, lees een stukje op De Correspondent of ik ga tafelvoetballen. Vaak doe ik ook even een rondje op het internet om ontwerpbureaus die ik goed vind te checken. Maar ja, dat is eigenlijk ook gewoon werk.

Wat doe je dan om jezelf te motiveren?
Gewoon beginnen, meestal lukt het dan wel. Als het echt niet lukt ga ik kleine dingen doen die niet aanvoelen als werk. Administratie of een klant bellen waar je al lang niets meer van hebt gehoord, bijvoorbeeld. Van die saaie klusjes waar je niet te veel over na hoeft te denken, die dingen kun je vaak lekker op de automatische piloot doen. Wat voor mij het meest motiverend werkt is trouwens samenwerken. Maar ja, dat is niet iets wat je altijd aan en uit kunt zetten.

Ga je wel een beetje op tijd je bed uit?
Ik werk van negen tot vijf, want de klant verwacht vaak dat ik binnen die tijd bereikbaar ben. Ook voor mezelf vind ik het fijn om die structuur te hebben, want ik vind het niet relaxed om uit te slapen wanneer er werk op me wacht. Mama zei altijd: “Van uitstel komt afstel.” Nee, dat zei ze eigenlijk niet. Maar voor mij werkt het wel zo.