Hoe het schrijven van brieven kan bijdragen aan je mentale gezondheid

Haar geloof in de kracht van brieven schrijven groeide zo sterk dat ze in 2013 de organisatie Letters To Strangers oprichtte, een non-profitorganisatie voor en door jongeren. Het idee was simpel: een eenmalige, anonieme briefwisseling onder leeftijdsgenoten. “50 procent van alle levenslange gevallen van psychische aandoeningen ontstaan rond het 14de levensjaar, en 75 procent rond het 24ste,” zegt ze. “Maar er was, en is, een groot gebrek aan plekken waar jongeren elkaar helpen met geestelijke gezondheidskwesties. Waar ze op een diepgaand niveau met elkaar kunnen praten, zonder de angst ervoor veroordeeld te worden, of dat er niet naar ze geluisterd zal worden door volwassenen.”

Letters to Strangers moedigt jongeren aan om groepjes te vormen op scholen en universiteiten, om daar brieven aan elkaar te schrijven waarin ze hun kwetsbaarheden uitspreken of steun bieden. Vandaag de dag heeft de organisatie naar eigen zeggen de levens van zo’n 30.000 mensen beïnvloed, via briefwisselingen, educatie en het proberen te beïnvloeden van beleidsvorming. Wat misschien een geïsoleerde bezigheid leek te zijn – Diana die in haar eentje brieven aan niemand schrijft – past binnen een grotere trend.

Mensen halen vaak de Amerikaanse sociaal psycholoog James W. Pennebaker aan als de pionier van schrijftherapie, dankzij zijn academische paper over dit onderwerp uit 1986. Met de hand schrijven wordt steeds meer gezien als bevorderlijk voor mentale gezondheid – zelfhulpboeken en internetartikelen prijzen vaak dagboeken bijhouden en lijstjes maken als effectieve middelen om depressie en angstgevoelens te verlichten. De voordelen van ouderwets brieven schrijven krijgen echter nog niet dezelfde mate van publiciteit, zeggen David Barton en Nigel Hall, die verantwoordelijk zijn voor het boek Letter Writing as a Social Practice: “Hoewel de inhoud van brieven altijd onder de loep genomen is, en bibliotheken uitpuilen van de verzamelingen van brieven van beroemde schrijvers, politici, ontdekkingsreizigers, enzovoort, wordt er maar weinig aandacht besteed aan de activiteit van het brieven schrijven zelf.” Dat is in de afgelopen twee decennia iets veranderd, maar het is nog steeds een veel minder besproken therapievorm dan andere vormen van schrijven.

Barton en Hall betogen dat van alle soorten schrijven, brieven wellicht het meeste weg hebben van een echte menselijke connectie. “De brief kan een enorm scala aan menselijke interacties omvatten. In brieven kan je ervaringen navertellen, discussiëren, situaties beschrijven, verklaringen of instructies geven,” zeggen ze. Ik schrijf zelf al sinds mijn jeugd enthousiast brieven, omdat ik toen vaak voor langere tijd mijn moeder niet kon zien. In mijn ervaring is het inderdaad zo dat een brief gevoelens van intimiteit behoudt, terwijl deze in een sms of telefoongesprek verloren gaan. Iemands handschrift, het soort papier dat ze gebruiken, zelfs de ruimte die iemand tussen de woorden laat – het brengt allemaal zoveel meer over dan woorden op een scherm. Het heeft een bepaalde tastbaarheid, als een omhelzing of een kus.

Diana wijst op hoe brieven een gesprek kunnen nabootsen, en de kracht die daarin ligt voor je mentale gezondheid. “Soms moeten we dingen met iemand anders bespreken om op het punt te komen waar we willen zijn – dat is waarom psychotherapie bestaat. In mijn ervaring is brieven schrijven, zelfs naar een wildvreemde, een versimpelde en meer flexibele versie van dezelfde aanpak. Het helpt om onze innerlijke, niet-lineaire dialoog tot een conversatie te maken, en dwingt ons om na te denken over de nuances en logica van onze gedachten en emoties.”

De liefdadigheidsorganisatie Letters Against Depression werft ook vrijwilligers om brieven te schrijven aan mensen die lijden aan psychische problemen, maar vraagt de mensen die de brieven willen ontvangen eerst een paragraaf aan persoonlijke informatie in te leveren. Een vrijwilliger kan hen dan een brief schrijven gebaseerd op hun persoonlijke situatie. Het hele proces is erop ingesteld om langerdurende interacties tussen de deelnemers in gang te zetten. Robert Mason, de oprichter van de organisatie, vertelt dat het zeker moeilijker is om met biografische informatie te werken, ook vanuit het oogpunt belangrijke gegevens te willen beschermen. “Toch wilde ik manieren vinden waarop we gedeelde ervaringen kunnen gebruiken, om mensen duidelijk te maken dat ze niet alleen zijn. De impact van een generieke brief komt niet in de buurt van een eerlijke, oprechte brief die specifiek voor jou bedoeld is.” Letters Against Depression krijgt maandelijks tot 75 verzoeken voor brieven binnen, en sinds hun oprichting in 2014 hebben ze meer dan 11.000 brieven en kaarten verstuurd.

Robert, die overdag werkt als financieel analist voor Disney World, vertelt dat hij Letters Against Depression had opgericht nadat hij geen geschikte behandeling wist te vinden voor zijn depressie, angststoornis en borderline. “Medicijnen en therapie werkten allebei totaal niet. Ik moest geregeld stoppen met een bepaald medicijn om over te stappen op een andere, en dat leverde telkens weer periodes op waarin ik heel hard moest vechten.” In die momenten vond hij het onmogelijk om met zijn familie en collega’s te delen hoe hij zich voelde. In plaats daarvan begon hij een dagboek bij te houden.

Al snel stapte hij over op het schrijven van brieven, omdat dit hem een langduriger gevoel van mentale stabiliteit opleverde. Natuurlijk is het niet zo dat je mentale gezondheid een lineaire progressie kent van ’niet goed’ naar ‘goed’ en dat het daarmee af is – doorgaans is het een balans vinden tussen verschillende methodes om je gemoedstoestand en welzijn te managen. Zoals Robert zegt: “Sommige mensen hebben baat bij medicatie, anderen bij therapie. Mijn hulpmiddel was het schrijven van brieven. Ik kwam erachter dat ik me beter voelde als ik andere mensen hielp. Het voelde alsof ik ertoe deed.”

De Londense fotograaf Heather Glazzard werd door een vergelijkbare realisatie gedreven om in 2018 Queer Letters te beginnen. Het is een doorlopend project waarbij foto’s van lhbtq-mensen worden gepresenteerd naast brieven waarin ze hun ervaringen en kwetsbaarheden delen, en advies geven. “Het verlies van mijn vader raakte me zo erg dat ik er een inzinking door kreeg,” vertelt Heather. “Tijdens mijn rouwproces ben ik op een gegeven moment begonnen met brieven aan hem te schrijven. Die gingen over zijn alcoholisme en de invloed die dat op mijn jeugd heeft gehad. Dingen die ik hem altijd had willen zeggen, maar nooit gedaan had.” Toen Heathers moeder ook overleed, raadde een therapeut me aan om het brieven schrijven weer op te pakken. “Ze zei dat ik brieven moest schrijven aan mijn jongere ik, en het was zo bizar hoeveel impact dat had. Ik voelde direct een liefde voor mezelf, en voor anderen, terwijl ik eerder niet eens echt wist hoe dat was. Nu ik weet dat er van me wordt gehouden, kan ik anderen nog meer liefhebben en steunen.”

Hoewel elke organisatie anders is, delen ze allemaal hetzelfde begin: een persoon die beseft hoeveel kracht een brief kan hebben. Toch wil Diana er wel op hameren dat brieven schrijven geen vervanging is voor therapie. “Het gaat er niet op een magische wijze voor zorgen dat je opeens genezen bent,” waarschuwt ze. “Maar brieven schrijven is wel, zeker in ons digitale tijdperk, een manier om te reflecteren en te mediteren, een hulpmiddel dat bijdraagt aan welzijn op de lange termijn.”

Het is waar dat brieven schrijven geen snelle oplossing is. Maar zoals ik wel besefte toen ik recentelijk weer eens een brief schreef, kan het je als het ware wakker schudden. En dankzij de aanhoudende concentratie die het vereist kan het je ook naar een meer diepgaande emotionele intelligentie leiden. Ware empathie is niet makkelijk – het vereist tijd en toewijding. Maar door het via brieven schrijven te doen, leer je volgens Diana een veilige manier om te oefenen hoe het is om een connectie te vormen met een ander mens, op een diepgaand niveau. Dit is belangrijk volgens haar: “Als we de toekomst van mentale gezondheidszorg willen veranderen, moeten we er eerst voor elkaar zijn.”