Hoe weet je of je verslaafd bent aan lippenbalsem?

Iedereen heeft wel eens behoefte gehad aan het heerlijk gevoel van een dikke laag vettigheid op je uitgedroogde lippen. Iedereen heeft wel eens panisch in haar tas lopen graaien, alles eruit gegooid, op zoek naar het hydraterende goedje. Al van jongs af aan horen we mensen af en toe zeggen dat ze 'echt zo verslaafd zijn aan lippenbalsem', dus dan zal die verslaving wel echt een ding zijn, toch? Maar kun je er ook echt verslaafd-verslaafd aan zijn?

Ik vroeg het Anjala Mahto, een dermatoloog en de woordvoerder van de British Skin Foundation. "Er zitten geen ingrediënten in lippenbalsem die je fysiek afhankelijk kunnen maken," vertelt ze. "Het gedrag kan verslavend zijn, maar de ingrediënten in lippenbalsem zelf niet." Hoewel een verslaving aan lippenbalsem niet als een medische aandoening wordt gezien, "kunnen gebruikers best psychologisch verslaafd raken aan het gebruik van de producten."

Ik vroeg het ook aan een verslavingsexpert Beth Burgess. Zij is de auteur van The Happy Addict. Ik vroeg haar hoe iemand psychologisch afhankelijk kan worden van lippenbalsem. "Als iemand verslaafd is geeft de substantie waar ze verslaafd aan zijn een shot dopamine – een stofje in de hersenen dat wordt geproduceerd als beloning," vertelt ze. "Dus als het dopamineniveau daalt, keert de verslaafde zich weer tot de substantie."

Volgens Burgess blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat wanneer iemand iets voor de eerste keer meemaakt wat onverwachts goed voelt, de hersenen die ervaring markeren als iets waardevols. Daardoor neemt het verlangen ernaar toe, wat mensen aanzet er vaker naar op zoek te gaan. In theorie kunnen mensen door dit mechanisme overal aan verslaafd raken, dus ook aan lippenbalsem.

Het ontwikkelen van een verslaving aan lippenbalsem – dus niet dat je het alleen maar af en toe prettig vind om op je lippen te smeren – kan ook een teken zijn dat het dopaminesysteem van die persoon niet in orde is. Dat wordt vaak een 'verslavingspersoonlijkheid' genoemd. Er zijn mensen die te veel alcohol drinken maar er niet verslaafd aan zijn. Zo zijn er ook mensen die veel lippenbalsem gebruiken, maar niet verslaafd zijn. Het probleem is dat overmatig gebruik en verslaving er voor de buitenwereld hetzelfde uit kunnen zien.

Dus hoe weet je of je gewoon heel erg van lippenbalsem houdt of dat je een probleem hebt? "Een verslaving wordt in de medische zorg beschreven als een pathologische relatie met een substantie of een manier van doen waardoor een persoon zich anders gaat voelen," zegt Nicky Walton-Flynn. Zij is een verslavingspsycholoog en de oprichter van Addiction Therapy London. "Het is iets waar je echt niet mee kunt stoppen. Lippenbalsem is een substantie, maar die substantie verandert je gevoel niet. Het is het gedrag waardoor je verandert."

Het constant aanbrengen van lippenbalsem kan leiden tot verslavingsgedrag omdat het een manier kan zijn om zenuwen onder controle te krijgen in bepaalde situaties. Dat werkt net zoals mensen die een sigaret roken als ze zich sociaal ongemakkelijk voelen. "Als de familie van een kind bijvoorbeeld door een moeilijke tijd gaat en dat kind krijgt een heerlijk zoet-geurende lippenbalsem die fijn aanvoelt waardoor het kind zich beter voelt, kunnen de hersenen voorgoed die lippenbalsem gaan associëren met dat goede gevoel. Zo begint een behoefte om vaak lippenbalsem te gebruiken," legt Burgess uit.

"Het gedrag werkt als een soort zoetmakertje," bevestigt Walton-Flynn. "Het versterkt de gedachte dat droge lippen verschrikkelijk zijn. Dat je niet tegen droge lippen kan."

Als je al denkt dat je verslaafd bent, hoe zorg je dan dat dat verdwijnt?" Nicky raadt aan om de prikkels te verwijderen – neem je lippenbalsem niet mee als je weggaat. Zoals een alcoholist bars moet vermijden, moet een lippenbalsemverslaafde ervoor zorgen dat er geen lippenbalsem in de buurt is. "Daarna zou ik er op een therapeutische manier naar kijken," zei ze. "Stel de vragen: wat gebeurt er als ik geen lippenbalsem hebt? Welke emoties voel ik? Voel ik angst?" Om te leren omgaan met het ongemakkelijke gevoel dat je geen lippenbalsem hebt, stelt ze ook voor om een vervangende activiteit te vinden, zoals rokers wordt aangeraden om kauwgom te kauwen.

Maar dit betekent niet dat we allemaal moeten stoppen met het smeren van lippenbalsem. Mahto wijst ons op het feit dat lippenbalsem heel handig kan zijn als je in de winter droge lippen hebt, als bescherming tegen de zon en om de pijn van zweertjes te verlichten. En Walton-Flynn benadrukt nog even: "Niemand gaat dood aan een lippenbalsemverslaving."