De Kijkshop is ons op een tragische manier ontvallen en zal begraven worden naast de toverlantaarn, de telefoongids en The Box. Laatst liep ik door mijn eigen straat en kwam ik erachter dat de Kijkshop gewoon vlak onder mijn neus langzaam aan het sterven was. Ik liep even binnen om te kijken hoe het ging, en er hing een stille, serene grafstemming.Echt gezellig is het eigenlijk nooit geweest bij de Kijkshop. De winkelformule was bij de oprichting in 1973 super avant-gardistisch, maar alle innovatie achter het concept was ingegeven door een intense afkeer van contact tussen mensen. De spullen lagen in glazen vitrines met een uitgebreide productbeschrijving, die je zelf moest lezen, en een nummertje erbij. Dat nummertje moest je dan op een briefje schrijven en inleveren bij een balie waar de hele dag één of twee ultiem verveelde medewerkers zaten. Die haalden dan je camcorder/nintendo/cd-wisselaar/inbelmodum uit het magazijn.Het idee was briljant, omdat het een einde betekende aan de twee grootste ergernissen van misantropische winkeleigenaren: geld betalen voor personeel en slopende klanten die de zorgvuldig ingerichte etalages overhoop haalden. Het geheel had een beetje de vibe van een grijpautomaat op de kermis. Dat je bij de Kijkshop wel altijd met een prijs naar huis ging, nam niet weg dat het een deprimerende aangelegenheid was.Ondanks die grimmigheid was de Kijkshop in de laatste decennia van de vorige eeuw een enorm succes. De mensenschuwe mensen achter de Kijkshop waren dan ook waarschijnlijk de allerlaatsten ter wereld die konden zeggen: “Fuck dat hele internet. Wij hebben een winkel waarin we bijna geen geld kwijt zijn aan personeel.” Best wel stoer eigenlijk.Toch hadden ze beter kunnen weten. Niet alleen omdat ze electronica verkochten en dus het succes van het internet wel enigszins hadden kunnen voorvoelen. De Kijkshop zou in de uiteindelijke vorm nog een bepaalde noveltywaarde hebben gehad als ze het de offline-webshop hadden genoemd, maar daarvoor namen ze hun concept toch te serieus. Ze vergaten één van de grote principes die ten grondslag liggen aan de grillen van het Universum. In 1937 al noemde historicus Jan Romein het “de wet van de remmende voorsprong”. Als je té avant-garde bent, kun je zomaar de boot missen met nieuwe ontwikkelingen. Tegen de tijd dat ze eindelijk, met zichtbare tegenzin, ‘.nl’ achter hun winkelnaam plempten was het al veel te laat, en iedereen zag het naderende einde dan ook van mijlenver aankomen. Het concept heeft het nog verbazend lang uitgehouden – een beetje zoals Hugh Hefner al jaren bovenaan de Celebrity Death Poolsprijkte, maar toch bleef rondstrompelen in zijn zelfgecreëerde sixties-utopie.Maar hoewel ze er een beetje laat mee kwamen, is het nieuwe online-only businessplan van de Kijkshop misschien wel net zo revolutionair als het plan voor de winkels was – en het komt voort uit dezelfde mensenhaat. Het unique selling point van hun verder doodordinaire webshop is namelijk de app “KijkBijMij”. Die zorgt ervoor dat er bespaard kan worden op het enige personeel dat een webshop nodig heeft: de klantenservice. Het wordt gestimuleerd dat klanten zoveel mogelijk elkaar advies geven over producten, via live-video. Het is de Uber van de klantenservices: als amateur-adviseurs je helpen bij het kopen van een dartbord of een gourmetplaat, krijgen ze een mini-vergoeding.De Oudhollandse gezelligheid die dit oplevert zou in een steeds meer gerobotiseerde en geglobaliseerde toekomst zomaar tot een reïncarnatie van de Kijkshop kunnen leiden. De slogan is ook erg geniaal: “echt advies van echte mensen”. Zo houdt de Kijkshop dat retro offline sfeertje, en lijkt zelfs sympathieker dan hij was. Maar ondertussen is de onderliggende boodschap als je iets koopt nog steeds: “Succes ermee en de groeten – jullie zoeken het allemaal zelf maar uit.”—Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen:
Advertentie