Op de Faeröer wonen meer mannen dan vrouwen

“Faeröerse mannen zijn traditioneel, maar de vrouwen zijn moderner,” merkt Òlavur, een bewoner van het stadje Skálafjørður op de Faeröer, Denemarken, op. De 22-jarige is een van de vele mannen die Andrea Gjestvang ontmoette terwijl ze aan haar nieuwe boek Atlantic Cowboy werkte. Het boek is een rijke monografie waarin de rustieke gemeenschappen van de Faeröer zijn vastgelegd, waar de focus op traditionele genderrollen en een door mannen gedomineerde industrie voor aardig wat genderongelijkheid zorgt. 

Toen de Noorse fotograaf in 2014 aan het project begon te werken leefden er in de Faeröer (waar de populatie destijds minder dan 50.000 mensen telde, en tegenwoordig net ietsje meer) bijna 2000 mannen meer dan dan vrouwen, omdat vrouwen vertrekken om in Kopenhagen en andere Europese steden te gaan studeren. “Je kunt onderwijs of verpleging gaan studeren, maar als je iets creatievers of meer academisch zoekt ga je naar het buitenland,” constateert Gjestvang. “Vervolgens kom je terug en is er geen werk voor je.” Begrijpelijkerwijs komen veel mensen dan ook niet terug.

De Faeröer zijn een voornamelijk christelijke natie – overigens ook de laatste Scandinavische regio waar het homohuwelijk werd geïntroduceerd – en door de migratie hebben mannen in de vissers- en boerengemeenschappen andere soorten familie-eenheden aangenomen, zoals samenwonen met hun broer of met een ouder.

In de foto’s van Gjestvang worden deze twee domeinen – werk en thuis – weergegeven in met bloed bevlekte stillevens en intieme portretten van huiselijkheid, afgewisseld met beelden van het uitgestrekte en soms intense landschap. Ze sprak met VICE over de moderne uitdagingen voor mannelijkheid, en hoe het tekort aan vrouwen invloed heeft op relaties en daten.

VICE: Hoe kwam jij er voor het eerst achter dat er zoveel meer mannen dan vrouwen op de Faeröer wonen?
Andrea Gjestvang: Ik kwam toevallig een schrijver tegen in een bar in Berlijn, die het had over het probleem van vrouwen die massaal van de eilanden vertrekken. Dat verbaasde me en maakte me nieuwsgierig – de Faeröer zijn deel van de Noordse landen, waar we onszelf zien als liberaal en enorm vooruitstrevend als het gaat om gendergelijkheid. Dus in 2014 ging ik erheen en ben ik een beetje rond gaan rijden. Al snel ontdekte ik informele verzamelplaatsen, vooral in de haven, waar jonge mannen kwamen om te hangen, bier te drinken en te praten.

Wat zijn de voornaamste zorgen of angsten waar mensen over spraken?De oudere mannen – boeren, vissers of gepensioneerden – waren best blij met hun situatie. Ze hebben lange levens op vissersboten gehad, en de vrijheid die hoort bij alleen zijn. Velen hebben alternatieve familierelaties gezocht, en zijn bij hun moeders, broers of zussen gaan wonen, hun eigen kleine groepje. Maar ze maakten zich zorgen over de jongere generaties, en over hoe het leven in de dorpen verder zou gaan als er een gebrek aan vrouwen blijft. Jongere mannen klaagden dat “alle meisjes met wie ik naar school ben gegaan weg zijn” – het is niet helemaal waar, er zijn natuurlijk nog best een hoop vrouwen op de Faeröer – maar ze waren misschien begonnen met vissen en wilden daar blijven, en wisten niet hoe ze een gezin konden stichten, en of vrouwen voor hun naar de eilanden zouden willen verhuizen.

Dit kan best een gevoelig onderwerp zijn. Hoe won je het vertrouwen van de mannen die je hierover sprak?
Ik ben zelf opgegroeid op een grote boerderij, dus ik kan praten over schapen en bodemkwaliteit. Die neiging om het weer en de buren te bespreken, daar ben ik ook mee groot geworden. Dus we hadden het veel over het weer, de buren, de schapen, – en dan na een tijdje ook over hun verwachtingen van het leven, over liefde en over eenzaamheid. Sommige mannen waren daar best filosofisch over, anderen hadden meer een instelling van “het is zoals het is”, wat volgens mij ook veelzeggend is.

Hoe diepgeworteld is die mentaliteit, en de cultuur van vrouwen die het land verlaten in het algemeen? 
Er is een bepaalde droevigheid – er was een man die met zijn broer en vader woonde, terwijl zijn moeder en zus naar Denemarken waren vertrokken – maar het begint ook al vroeg. Veel kinderen gaan als ze 15 of 16 zijn voor een jaar in Denemarken naar school, maar dat wordt meer door meisjes dan door jongens gedaan. Veel jongens stoppen op deze leeftijd met school om met hun vader, oom of grootvader te gaan vissen. De maatschappij is veranderd, en meer mannen gaan studeren, maar je hebt ook die jaren van vissen. Ik heb met een paar academici gesproken, en blijkbaar is het gebruikelijker dat mannen de levenswijze van hun voorvaderen voortzetten, bijvoorbeeld op een boerderij in een afgelegen plek. Ze zien geen reden om ergens anders naartoe te verhuizen, terwijl vrouwen niet diezelfde verantwoordelijkheid voelen. 

Je hebt de eilanden over een periode van zes jaar bezocht. Welke veranderingen heb je geconstateerd?
Het is moeilijk te zien hoe een maatschappij in zes jaar tijd verandert, het is niet erg lang. Ik weet dat het na COVID is veranderd – meer mensen zijn teruggekomen, jonge families en meer vrouwen – dat is is goed. De verandering die ik veel sterker voelde was dat ik me daar thuis voelde. 

En wat betreft de lange termijn, was er een gevoel dat dingen werden opgelost, om het zo maar te zeggen? 
Het hangt ervan af of je met de mannen praat of met politici – politici hebben hun eigen suggesties. De mogelijkheden om op de Faeröer te studeren worden zeker groter, maar de focus ligt nog steeds voornamelijk op traditionele werkzaamheden. Een van de mannen met wie ik het hier veel over heb gehad woonde bij zijn moeder, in het hoge noorden, en hij dacht iets als “we kijken wel wat er gebeurt”. Die mentaliteit heerst er wel echt. 

Ze zijn eraan gewend dat ze niet alles onder controle hebben, ze leven in een omgeving waar ze afhankelijk zijn van het weer. 

Nadat ik mijn werk had afgemaakt zag ik dat hij een vrouw uit een andere plaats had ontmoet die bij hem is ingetrokken. De andere jonge mannen willen dat ook, maar ze zijn ook niet bereid om hun levensstijl op te geven – drie maanden lang gaan vissen… Toen we het op een meer politiek niveau bespraken, wat er in deze gemeenschappen gaat gebeuren, waren ze bezorgd en praatten ze er op een geavanceerdere manier over, maar wat betreft hun eigen levens waren ze niet echt bezorgd. Ik bedoel, er zijn daar nog vrouwen. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.