Ik verloor een hoop vrienden, omdat ik tijd voor mezelf heb genomen

In Vraag het VICE beantwoordt schrijver Djanlissa Pringels met de hulp van psychologen, experts en ervaringsdeskundigen, jullie levensvragen. Of die nu gaan over onbeantwoorde liefdes, irritante huisgenoten of het gevoel van verlammende onzekerheid dat je overvalt na een avondje zuipen. Wil je ook dat we je vraag beantwoorden? Stuur een e-mail naar djanlissa.pringels@vice.com.

Hey VICE,

Ik was nooit die meid met een gigantische vriendengroep, maar ik heb altijd genoeg vrienden om me heen gehad. Er was meestal wel iemand met wie ik even naar de kroeg kon, en bijna elk weekend had ik wel iets gepland. Toen ik een paar jaar geleden een relatie kreeg, werd mijn vriendengroep nog wat groter omdat ik ook met de vrienden van mijn vriend afsprak. 

Maar twee jaar terug merkte ik dat ik steeds sneller overprikkeld raakte wanneer ik met andere mensen was. Ik denk dat ik het vermoeiend vond om weer op te starten na de pandemie. Ik twijfelde ook erg aan mijn baan en was het zat om altijd maar uitgeput te zijn aan het eind van een werkweek. Ik kwam erachter dat ik mezelf de afgelopen jaren echt voorbij was gelopen en wilde mijn grenzen beter gaan bewaken. 

In plaats van mee te gaan naar een verjaardag op vrijdagavond, bleef ik daarom bijvoorbeeld vaker thuis met wat lekker eten en een filmpje. Ik vond het ook steeds moeilijker worden om ver van tevoren afspraken te maken met vrienden, want ik wist niet in welke mood ik zou zijn. Ik begon het een een vervelend idee te vinden om me helemaal aan te kleden, op te maken en naar buiten te gaan om dan een paar uur verplicht sociaal te doen. Op goede dagen ging ik in mijn eentje sporten, wat lezen in de zon of met mijn vriend wandelen. Op slechte dagen – en daar waren er veel van – bleef ik de hele dag op de bank liggen. In het begin vroegen vrienden of het wel goed ging met me, maar dan gaf ik gewoon aan dat ik genoot van een simpeler leven. Dat begrepen ze. 

Die rust heeft me oprecht goed gedaan: ik slaap beter en ik denk dat ik op tijd heb ingegrepen, omdat ik anders sowieso een burn-out had gehad. Maar het heeft mijn vriendenkring wel flink uitgedund. Er gaan soms weken voorbij zonder dat ik contact heb met vrienden. Ikzelf ben erg slecht in communiceren via Whatsapp, maar ik merk dat ik ook veel minder snel respons krijg van mijn vrienden als ik een bericht stuur. Ze hebben intussen nieuwe vrienden gemaakt en doen allerlei leuke dingen, terwijl ik het gevoel heb dat ik Netflix nu wel heb uitgespeeld. Ik doe nog steeds leuke dingen met mijn vriend, maar ik ga niet meer zo vaak mee naar  zijn vrienden – met wie de band ook verwaterd is. Ik denk niet dat iemand kwaad op me is, maar ik denk dat ik gewoon niet meer op hun radar sta. En dat vind ik steeds pijnlijker worden, vooral omdat ik me nu beter voel en steeds meer behoefte heb aan mensen om me heen. 

Ik weet niet goed wat ik moet doen. Ik ben bang dat ik mijn mentale rust weer verstoor als ik te veel moeite ga doen om mijn sociale leven op te pakken.  Tegelijkertijd word ik steeds introverter van het thuis zitten en voelt het alsof mijn leven aan me voorbij glijdt. Hoe pak ik dit het beste aan?

Groetjes,

L.

Hoi L.,

Er valt een hoop te zeggen over hoe de voorbije jaren de mentale gezondheid van jongeren heeft beïnvloed – en alhoewel corona daar een hoop invloed op heeft gehad, zegt onze reactie op de pandemie ook wat over hoe we ons ervoor voelden. 

Aan het begin van 2020 bleek uit onderzoek van het CBS  al dat in Nederland 21 procent van de 25 tot 35-jarigen soms last had van burn-outachtige klachten. Van de jongeren tussen de 15 en 25 jaar zei 12 procent zich leeg of emotioneel uitgeput te voelen aan het einde van de dag. De verplichte vertraging van ons leven vanwege de pandemie, kwam voor sommigen dus – al is het maar voor even – goed uit. Dat geef jij zelf ook aan. Tegelijkertijd heeft die rustigere periode op langere termijn ook negatieve effecten gehad op jongeren, met name op sociaal vlak. Volgens onderzoek heeft bijna de helft van de jongeren zich tijdens de pandemie eenzaam gevoeld, iets wat nu nog steeds speelt.

Jij geeft in je brief aan dat je ook worstelt met het vinden van een balans: enerzijds geniet je van de rust die je hebt gevonden de voorbije tijd, tegelijkertijd heeft het je meer naar binnen gekeerd, en daardoor ben je misschien ook wat eenzamer geworden. Dus, wat kan je hieraan doen? En hoe bewaar je die innerlijke rust, terwijl je je sociale leven weer opbouwt?

Psycholoog Iris van der Steen, die zich vooral op millennials focust, zegt dat ze dit dilemma wel vaker ziet in haar praktijk. “Je merkt dat veel mensen in coronatijd minder verplichtingen hadden en daardoor ook tijdelijk minder last hadden van de angst om van alles te missen. Veel mensen vonden het fijn om even weinig keuzemogelijkheden te hebben,” vertelt Van der Steen aan VICE. “Daardoor hebben mensen rust gevonden.” 

Volgens Van der Steen kwamen veel mensen er toen achter hoe moe ze eigenlijk waren. Ook was de pandemie voor veel mensen een tijd om hun leven te herevalueren. Daarom hebben een hoop mensen de keuze gemaakt om hun sociale kring wat te verkleinen. “Die FOMO is nu echter terug, maar tegelijkertijd komt ook de angst terug om net zo uitgeput en overprikkeld te raken als voor de pandemie,” vertelt Van der Steen. 

Jij kwam er achter, zo vertel je, dat je werk veel van je energie opslurpte. Dat je op tijd hebt ingegrepen en dat je ook de tijd hebt genomen om te herstellen van je uitputting, is natuurlijk heel goed. En het is ook begrijpelijk dat je nu niet terug wil keren naar de tijd dat je een weekend moest herstellen van een week werken. 

Toch is het volgens Van der Steen ook belangrijk om te beseffen hoe waardevol sociaal contact kan zijn voor je mentale gezondheid. Voor de een is sociaal contact belangrijker dan voor de ander, maar complete sociale isolatie kan juist contraproductief zijn voor je emotionele rust, dat kan je op lange termijn juist somber maken. Uit een onderzoek uit 2017 blijkt zelfs dat jongeren tussen de 16 en 25 beter met stress kunnen omgaan als ze omringd zijn met goede vrienden. 

Volgens Van der Steen kan het helpen om te herdefiniëren wat een sociaal leven voor jou is en waar jij behoefte aan hebt. Je hoeft niet elke avond met tien man in de kroeg te hangen om waardevolle vriendschappen te onderhouden. Je kan ook overdag met iemand afspreken, bijvoorbeeld, als je het fijn vindt om op tijd je bed in te kruipen. Of je nodigt iemand bij je thuis uit, als je liever niet naar buiten gaat. Misschien kom je er juist achter dat je geen behoefte hebt aan een hele grote vriendengroep, maar dat je graag een handjevol vrienden wil hebben. Het is ook oké als je je het meest comfortabel voelt bij vriendschappen die geen al te intensief contact vergen, maar waarbij je elkaar nu en dan ziet en dan bijpraat. 

Het kan ook helpen om zo’n afspraak niet als een verplichting te zien: je kan elk moment aangeven dat je overprikkeld bent en liever naar huis gaat. “En het is belangrijk om te beseffen dat als je nu besluit toch een keertje mee te gaan naar een verjaardag, bijvoorbeeld, dat dat niet betekent dat je weer naar iedere verjaardag hoeft te gaan,” vertelt Van der Steen. Ook kan je jezelf afvragen: wie mis ik nu eigenlijk vooral?” vertelt Van der Steen. “Dat zijn de mensen met wie je eerst op je eigen tempo het contact kunt opbouwen.”

Je geeft aan dat je minder vaak een reactie krijgt van je vrienden, ook omdat jezelf niet echt goed bent in contact onderhouden. Heb je die vrienden al verteld dat je wat worstelt met een goede balans vinden? “Alhoewel je niemand wat verschuldigd bent, komt vriendschap van twee kanten en het is daarom ook best logisch dat sommige vriendschappen wat verwaterd zijn,” vertelt Van der Steen. “Ik zou je daarom aanraden om dit met echt goede vrienden te bespreken. Dat is fijn voor jezelf, maar is ook een manier om de vriendschap weer op te bouwen.”

Dat klinkt misschien makkelijker gezegd dan gedaan.“In jouw geval klinkt het alsof je over je eigen grens heen bent heen gegaan, dus het kan spannend zijn om dat sociale leven weer op te bouwen,” zegt Van der Steen. Als je merkt dat je jezelf steeds meer isoleert, je vaker worstelt met sombere gevoelens en je ook worstelt met angsten, dan kan het helpen om eens met een therapeut te praten. Samen kunnen jullie onderzoeken wat er ten grondslag ligt aan die angsten.

Volgens Van der Steen is het belangrijk om bewust te blijven van wat jou zo heeft uitgeput. “Uit je brief begrijp ik dat vooral je werk voor je klachten heeft gezorgd en niet noodzakelijk je sociale contacten. Ook al associeer je je vermoeidheid misschien met je sociale leven, misschien kom je er nu juist achter dat dat je juist energie geeft.  Dit besef kan helpen om het opbouwen van sociale contacten minder spannend te vinden. Wanneer je dit geleidelijk, op een voor jou passende manier, probeert op te bouwen, zal je angst afnemen en zal afspreken met vrienden je steeds gemakkelijker afgaan.”