Kunnen we sekstoys eens dringend bespreekbaar maken, please?

Mijn eerste aanraking met een sextoy was toen ik en mijn kleine broer de vibrator van mijn zus ontdekten. Ik herinner me vaag een normaal-uitziende kartonnen doos. Waarom we zo nieuwsgierig waren naar wat er in zat? We stalen constant elkanders spullen. Dit was dus geen uitzondering. We waren niet voorbereid op wat er in de doos zat, maar het was een paarse vibrator, zo’n typisch konijntje. We giechelden en staken het flink terug weg. 

Het ging wel nog enkele jaren duren tegen dat ik een eigen speeltje zou kopen. Ik was 17 en had nog nooit een orgasme gehad, en masturberen met mijn handen leek me stom, het deed me niks. Uiteindelijk had ik een bh besteld bij de Pabo - op aanraden van mijn oudere zus - en guess what het verwelkomingscadeau was? Een vibrator. Natuurlijk kon ik het in-mijn-handen-geduwde-godgegeven-geschenk niet laten schimmelen in een hoekje van mijn kledingkast. Ik moest het wel uitproberen, het was een openbaring. Maar een orgasme bereiken zat er toch niet onmiddellijk in.

Wat me wel stom lijkt nu, terugblikkend, is hoe lang ik geheimzinnig bleef over zaken zoals seks en al zeker seksspeeltjes. Het idee te vertellen aan mijn lief dat ik een speeltje had gekocht leek me absoluut absurd. Nu, zo’n goeie 5 jaar later weet hij maar al te goed wat ik wel en niet heb en maak ik grapjes met mijn vriendinnen over het uitwisselen van onze laadkabels omdat we allemaal dezelfde Satisfyer pro in huis hebben. Toch raken we telkens opnieuw verbaasd over de taboecultuur die er heerst rond het onderwerp. Hoezo kunnen we, in een wereld waar Jouissance club een gegeerd boek is over zelfbevrediging, nog steeds niet praten over sekstoys? Is het een topic dat in bepaalde kringen meer vermeden wordt dan andere? 

Wat is jouw favoriete seksspeeltje? Misschien heb je er geen of misschien durf je er niet over te praten? Wel, dan ben je niet alleen. Ik ging op onderzoek en vroeg enkele mensen naar hun ervaring over de openbaarheid van seksspeeltjes. Zijn ze beter bespreekbaar en met wie kun je er dan wel over praten? Seksuologe Emilie Daems stond me bij om de belangrijke vragen ook te beantwoorden. 

Ken je dat ook? Zo het gevoel dat je met sommige vrienden echt over niets intiem kan praten zonder dat er minstens één iemand begint te giechelen. Lena (24) merkt een puberale sfeer in sommige gesprekken met haar vrienden, zeker wanneer het gaat over intimiteit en sekstoys. Mensen worden nerveus en hoewel ze het zelf zeker leuk vindt om eens een mopje te kunnen maken, “als het enkel maar moppen tappen is dan vind ik dat soms toch ook een beetje jammer.” Voor haar is dat ook een vorm van onbespreekbaarheid: “Ik wil er gewoon over kunnen praten en dan doen ze dat teniet door te grappen. Misschien proberen ze het te vermijden of ze zijn er niet van bewust dat dat voor sommige mensen een gesprek is en niet puur fatte klap.” 

Hoezo leeft er nog steeds zoveel stigma rond sekstoys? Neem anale seks met cishet mensen bijvoorbeeld. Eerder publiceerden we al een hele reeks aan artikelen waarin iedereen die wil, het seksleven langs de achterkant kan gaan exploreren. We gaven jullie zelfs een gids voor beginners, en legden uit welke soorten anal play vrouwen wel leuk vinden. Dus hebben we de stigma’s en het taboe dan niet de wereld uitgeholpen?  Absurd genoeg niet, blijkt uit de vele gesprekken die ik had. Bijna iedereen wist me te vertellen dat ze wel iemand, of meerdere personen kenden die anale seks en anale seksspeeltjes linkten met homomannen en seks tussen mannen.  

Natuurlijk is dat stigma rond anale seks iets wat voorkomt uit een heteronormatieve visie op seks. En het is niets nieuws. Zo vertelt seksuologe Emilie Daems dat “mensen met een penis die sekstoys gebruiken vaak gestereotypeerd worden als zielig, eenzaam en wanhopig. Dit is oneerlijk en klopt helemaal niet. Integendeel. Een cis man die sekstoys gebruikt toont juist dat hij onderzoekend is in zijn seksualiteit en gaat voor wat hij wil. Je kan veel over je eigen lichaam leren als je masturbeert en dus ook als je seksspeeltjes gebruikt.” 

Daarnaast leven er nog veel andere stigma’s rond sextoys, zoals wat Aiden (29) me vertelt over sommige mensen in de lesbische community. Hij zegt dat sekstoys soms niet alleen onbespreekbaar zijn; het idee dat je geen lesbienne bent als je een speeltje gebruikt, is blijkbaar een gekend vooroordeel. Op zijn 16de, voor zijn transitie, was Aiden lesbisch. Toen kreeg hij te horen dat “vanaf je iets zou gebruiken dat je penetreert, was je geen echte lesbienne.” 

Ook getuigden enkelen tijdens onze gesprekken dat zo’n onderwerp veel minder gemakkelijk bespreekbaar is binnen een groep cishet mannen. Tom* (25) vertelt dat hij zelf geen sekstoys heeft. Maar meer nog, heeft hij het idee dat hij er enkel maar zou kunnen over praten met zijn beste vrienden, omdat hij close is met hen. Zijn klassieke vrienden, daarover speculeert hij of ze überhaupt wel weten “dat een fleslight bestaat. En als je dat uitlegt, ja, dat zou wat raar overkomen denk ik. Is dat dan een taboe? Misschien wel. Then again, diezelfde klassieke vrienden ga ik ook niet rap over dildos horen praten.” “Je hoeft dat echter niet te hard op te vatten,” zegt Emilie. “Als mensen er raar op reageren wanneer jij over sekstoys praat komt dat vaak voort uit hun eigen onzekerheden.” 

Daarnaast vertelt ze ook dat we te maken hebben met een schaamtecultuur: “een speeltje wordt soms te veel als last resort gezien voor vrouwen die niet tot een orgasme kunnen komen in plaats van een fijn gereedschap dat je kan gebruiken om je seksualiteit meer variatie te geven en om jezelf en je lichaam beter te leren kennen. Zo zouden we seksspeeltjes eigenlijk moeten zien.” Dat betekent dan ook dat speeltjes niet alleen thuishoren in de slaapkamer van mensen met een vagina, maar van iedereen die het wil proberen. “Als mensen het als last resort voor een vrouwelijk orgasme zien worden seksspeeltjes ook vaak vernauwd tot vibrators die enkel voor vrouwen zijn en wordt het ook moeilijker om er als man over te praten als hij dit ook gebruikt.” 

Maar ervaart iedereen dan een schaamte? Zeker niet. Zo vertelt Ian (22) dat die heel sekspositieve vrienden heeft. Dat zorgt ervoor dat zaken zoals seks en seksspeeltjes in de vriendengroep juist wel heel bespreekbaar zijn. Ian vindt dat belangrijk, omdat het een goede manier is om informatie uit te wisselen. Dat gaat van het bespreken van ervaringen zoals “ah, ik heb dat ontdek en da’s megaleuk, dus als ge dat ook es wilt proberen kan ik dat zeker aanraden,” tot open gesprekken over “veiligheid, tot kinks, tot ja, alles waar ze zelf mee bezig zijn.” Ian durft zelfs zo ver te gaan en zeggen dat binnen de vriendengroep er geen taboes meer bestaan. Dat klinkt als een mooi toekomstbeeld. 

Open kunnen zijn over seks en sekstoys, erover praten, is een belangrijk onderdeel in onze zoektocht naar wat we wel en niet fijn vinden, en hoe we seks ervaren. “En dan kun je problemen en vragen beter benoemen,” voegt Emilie daaraan toe. Dat is zo belangrijk voor Ian dat die zelfs het taboe probeert te doorbreken met familie “ook al is dat super ongemakkelijk. Maar ik heb een jongere zus en probeer daar af en toe met haar over te praten.” Dat is vooral om ze te informeren. “Ik merk dat veel van mijn familie niet goed snapt hoe seks werkt als je geen cishet persoon bent.” En omdat dat zo gênant is om te vragen, en veel mensen dat niet oké vinden om te vragen, start die het gesprek. “Ik had daar zelf eerst ook moeite mee, maar ik geef ze liever de juiste informatie dan dat ze de verkeerde veronderstellingen maken.”

Ook sommige familieleden van Aiden zijn heel sekspositief. “Ik heb het geluk gehad dat mijn ouders daar altijd heel open over zijn geweest. Toen ik nog geen veertien was kwam mijn mama af met de Libelle - die verkochten een keer per jaar vibrators - en dan zei ze ook van ‘ja, ik heb die, en als je er ook eentje wilt dan moet je dat maar zeggen,’ haha.” Ook met zijn grootmoeder gaat Aiden in gesprek, zij steunde hem financieel om een specifieke voorbinder te kopen. 

Voor Ellen (36) was seks ook altijd heel bespreekbaar, maar wel enkel met haar papa. Die openheid kan ervoor zorgen dat je zelf ook natuurlijk gemakkelijker sekstoys kan bespreken. De taboe en schaamtesfeer vallen dan weg, en het ongemak dat velen ervaren om uit te komen met problemen en vragen daardoor ook. Zo vertelt Ellen: “Mijn vader is eigenlijk nudist, en die nam mij als kind dus vaak mee naar nudistencampings. Die is altijd heel open minded geweest, ook met mijn transitie zei die direct ‘je moet doen waar je je goed bij voelt hé meisje’. Dat werd onmiddellijk geaccepteerd zonder probleem.” Haar moeder daarentegen “dat is direct een gesloten boek. Ik moet het met haar niet proberen.” 

Wanneer zaken zoals sekstoys niet bespreekbaar zijn binnen het gezin of met vrienden, dan moet er een eerste keer komen volgens Emilie. “Alles wat je voor een eerste keer doet is eng maar het is heel erg fijn erna omdat je jezelf dan heel krachtig mag voelen dat je dit hebt gedurfd. Als je hierin een goeie gesprekspartner vindt en begrepen wordt is het extra fijn en bevestigend. Dit geldt ook als er niet goed op gereageerd wordt.” Want ook uit afwijzing kun je leren. Kunnen communiceren over eender welk probleem, in het algemeen, kan vertrouwen en zelfvertrouwen opwekken die op de lange termijn enkel maar in je voordeel speelt.

Ook Lena heeft het geluk van sekspositieve vrienden te hebben. Zo deelde ze haar ervaring met een vriendin, dat bleek een oplossing voor iets waar ze het moeilijk mee had: “Ik heb heel lang een probleem gehad om klaar te komen en dan heb ik een seksspeeltje gekocht om dat uit te testen. En dat was gelukt. Ik had een vriendin die hetzelfde probleem had en dan deelde ik mijn ervaring met haar, we zijn heel serieus beginnen praten met iedereen en dat heeft haar wel geholpen.” (Sidenote: seks hoeft niet telkens te leiden tot een orgasme, het belangrijkste is dat je geniet, hetzelfde met sekstoys.)

Dat is ook logisch, volgens Emilie. Een open relatie met taboe-onderwerpen haalt het uit een plaats van onbespreekbaarheid. “Er valt heel veel te halen uit praten over seksualiteit en seksspeeltjes. Anders dan de katholieke kerk weten seksuologen dat het heel erg belangrijk is om seks voor het plezier te hebben. Als je een leuke seksuele ervaring hebt opgedaan smaakt dat naar meer en worden we blije en zelfzekere personen. Als we dus op een sekspositieve manier praten over seks draagt dit bij aan het feit dat seks leuk kan zijn. Het helpt dus enorm voor een gezonde seksualiteit. Buiten dit aspect kunnen we door met elkaar te praten over seksspeeltjes ook heel veel leren van elkaar. En seks is ook leren. Ook denk ik dat hoe normaler het is om over seks te praten, hoe gezonder iedereen zich voelt. Taboes en misinformaties zoals dat het stimuleren van de clitoris desensitisatie teweeg brengt kunnen dan bijvoorbeeld door erover te praten ook doorbroken en verklaard worden.”

De bespreekbaarheid van intieme zaken zoals seksspeeltjes kan sterk variëren binnen bepaalde cirkels. Zo lijken mensen in de transgendercommunity meer open te kunnen praten over seksspeeltjes. Ian vertelt dat dat wel eens zou kunnen zijn omdat het deel uitmaakt van de leefwereld. Maar ook omdat ze al een taboe van heteronormativiteit en genderrollen moeten doorbreken, lijkt het wel gemakkelijker om over andere dingen te kunnen praten. 

Ook Fleur (37) getuigt dat haar huidige queervrienden het gesprek minder snel zullen ontduiken. “Het gaat vrij spontaan zelfs, vind ik. De meeste mensen die ik nu ken zijn ook veel bewuster en vrij activistisch over zaken. We proberen het ook te normaliseren want het is een deel van het leven.” Ian voegt daaraan toe “dat eens je begint na te denken over seksualiteit en gender dat je in een zwart gat van informatie terechtkomt, waar je dieper en dieper in valt en steeds meer leert.” 

Puberaal gegiechel is toch nog vaak een standaardreactie als we praten over dingen waar we ons voor schamen. Zo kon ik onlangs een groep cishet mannen aan het lachen krijgen toen ik ze vertelde over het bestaan van een beflapje. Absurd dat ze perfect weten wat een condoom is, hoe groot die moet zijn en waarvoor het dient, maar een beflapje lijkt een buitenaards product. Dat gegiechel of het lacherige gedrag die naar voren komt bij zo’n gesprekken begint al in de pubertijd. En het is pas wanneer een onderwerp zoals sekstoys meer regulier wordt, dat die ongemakkelijkheid zal wegebben. Opvallend wel is dat sekstoys overal zijn, uit een onderzoek van Klarna bleek dat 1 op de 5 Belgen maandelijks speeltjes koopt, waarvan Gen Z op kop loopt met 36%. 

Het is wel degelijk zo dat wanneer iets minder bespreekbaar is in je jeugd, dat je kan achtervolgen tot in je volwassenheid. Zo vertelt Fleur over een opmerking in de klas die haar lang is bijgebleven: “In het derde secundair, in 1999, was er een leerkracht in de godsdienstles die ons vertelde dat ‘homomannen later allemaal kans hebben op constante diarree omdat hun sluitspier niet werkt,’ als je dat als puberend kind meekrijgt gaat je beeld van seksualiteit gewoon ook zo scheef komen te zitten.” 

“Op school wordt  genderidentiteit nu wel veel beter aangekaart,” zegt Ellen “al vanaf het eerste middelbaar kijkt men naar de geestelijke gezondheid van een kind, niet enkel het sportieve.” En ook hoe ze zich al dan niet goed voelen in hun lichaam hoort daar dus bij. Ze voegt daaraan toe “mijn jongste dochter zit nog maar in de derde kleuterklas, maar de juf werkt daar met boekjes rond genderidentiteit.” Het zijn allemaal stappen vooruit om seksualiteit en gender meer naar de voorgrond te brengen, wat uiteindelijk de bespreekbaarheid van sekstoys in het verlengde zou moeten verbeteren. 

“Omdat de manier waarop mijn generatie bijvoorbeeld over seks leerde toch meer open was dan die van mijn grootmoeder, hebben we het dan ook minder moeilijk om onze ervaringen te delen met anderen. Maar toch liggen speeltjes dieper in de taboesfeer dan seks. Seks heeft iedereen, speeltjes niet.” 

Aiden heeft extra geluk gehad. Door zijn aanwezigheid in een jeugdbeweging voor holebi’s, waren zaken zoals seksualiteit altijd heel bespreekbaar in zijn onmiddellijke omgeving. Dat zorgde ervoor dat hij later ook het regenbooghuis zou frequenteren, nu doet hij onthaalgesprekken en spreekt zelfs voor klassen. “Het onwetende is het gevaarlijke, vanaf je iets bespreekbaar kunt maken is dat er van af.” Maar ook socialemedia, of toch zijn gebruikers, dragen hun steentje bij aan de seksuele revolutie richting bespreekbaarheid. 

Het ziet er dus naar uit dat we vooruitgang boeken, maar er toch nog niet volledig zijn. Toen ik vroeg of sekstoys beter bespreekbaar moeten zijn in de maatschappij, kreeg ik dan ook een algemene ‘ja’ als antwoord. Waarom? “Ik wil dat mijn kinderen begrijpen dat hun lichaam, geaardheid, verlangens, dat ze daarover kunnen praten,” vertelt Ellen. “Seks is belangrijk en niet belangrijk,” zegt Aiden “en dat is hetzelfde met sekstoys. Ik denk dat dat gaat over hoe gelukkig je bent met je seksleven en toys kunnen daar een aanvulling zijn.”

En als je geen gehoor kan krijgen bij je vrienden of familie? Dan kun je nog steeds terecht bij de seksuoloog. We zijn zeker toe aan een wereld die steeds meer open staat voor communicatie. Je kunt dus zeker altijd proberen de eerste stap te zetten. “Maar,” zegt Emilie, “waar je denk ik wel op kan letten is dat je jezelf veilig voelt om erover te praten. Dat je nadenkt over je eigen grenzen en ook let op de andere persoon of personen behoefte hebben om erover in gesprek te gaan. Dwing alleszins nooit iemand over deze onderwerpen te praten als de behoefte daar niet ligt.” 

*de echte namen zijn bekend bij de redactie

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.