Vijf redenen om dit studiejaar flink te demonstreren

Van katers tot kamernood en studieschuld tot soa's: VICE sleept je door je studententijd heen. Check de komende weken de Student Guide hier.

Ooit was actievoeren en demonstreren als student vanzelfsprekend. Je kon naar hartelust bijeenkomen met je geëngageerde vrienden en je verschansen in bezette universiteitsgebouwen. Je kon halve liters bier drinken terwijl je in kleermakerszit op een bureau zat te filosoferen over een klasseloze samenleving. Je kon woeste leuzen scanderen zonder ook maar een seconde stil te staan bij de mogelijk besmettelijke druppeltjes spuug die daarbij je mond verlieten. Maar de coronacrisis heeft dit alles drastisch veranderd: zomaar samenkomen met andere begeesterde studenten is nu een gevaar voor de volksgezondheid.

Nou kun je om die reden besluiten een slot op de deur van je kamer te installeren, termen als ‘crisis’, ‘racisme’ en ‘we gaan allemaal DOOD’ te muten op je sociale media en de rest van je studentenleven voort te zetten vanuit een zelfgebouwd fort van kussens en dekbedden. Maar daar worden de wereld en de maatschappij natuurlijk niet beter van. Ik belde Lyle Muns (voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond), Armando van Vlastuin (Extinction Rebellion), Ingrid Weerts (actiegroep #10.000 Uur) en Bas van Weeberg (voorzitter van FNV Young&United) om met ze te praten over alle redenen waarom er juist het aankomende jaar flink geprotesteerd zou moeten worden.

Alles wordt kutter, vooral voor jongeren
De voorspellingen voor de toekomst waren de afgelopen tijd bijzonder grimmig: jongeren die nu afstuderen houden nog jaren last van de coronacrisis, door de lage rente moeten we ons pensioen op de een of andere manier zelf bij elkaar zien te sparen en oh ja, het klimaat gaat ondertussen onverbiddelijk naar de gallemiezen. Ons wacht dus het vooruitzicht van ouder worden op een steeds minder bewoonbare aarde, zonder de geruststelling van een eigen woning, een pensioenpotje en een beheersbare zeespiegel.

“Ik denk dat de situatie van jongeren in Nederland steeds zorgwekkender wordt”, zegt Lyle Muns, die op dit moment actie voert om de belabberde woonsituatie van studenten onder de aandacht te brengen. “Studeren is steeds duurder geworden, de effecten van klimaatverandering worden serieuzer, woningen zijn voor jongeren onbetaalbaar, en het is steeds moeilijker geworden om een vast contract te krijgen. De coronacrisis lijkt dit alles te versterken: de arbeidsmarkt is nog onzekerder geworden, er zijn veel ontslagen gevallen, studenten krijgen een hogere studieschuld doordat ze hun bijbaan zijn kwijtgeraakt en door het digitale lesgeven staat de kwaliteit van het onderwijs onder druk.” Muns merkt daarbij op dat dit jaar de verkiezingen voor de Tweede Kamer plaatsvinden - des te meer reden om flink van je te laten horen. “We moeten juist nu invloed uitoefenen, zodat partijen rekening met ons houden in hun programma. Alleen zo komen er politieke hervormingen die de situatie van jongeren verbeteren.”

Bas van Weegberg ziet ook dat jongeren het extra zwaar hebben gekregen in de nasleep van de coronacrisis. “De coronacrisis zelf raakt vooral oudere en kwetsbare mensen, maar we zien dat de economische klap die daarop volgt vooral terecht komt bij jongeren, die vaak een flexcontract hebben. Wij hebben de afgelopen maanden gezien dat zij als eerste op straat komen te staan, daarom vinden wij het heel belangrijk dat er beleid komt voor jeugdwerkloosheid.”

Ingrid Weerts voert vanaf deze week actie onder de noemer #10000 Uur, om te protesteren tegen de slechte werkomstandigheden en de enorm hoge druk waar academici mee te maken krijgen. Dat leidt onder andere tot slecht onderwijs, zegt Weerts, en ook dat is een probleem dat alleen maar toeneemt. “Universiteiten draaien voor een groot deel op tijdelijke contracten, faculteiten hebben niet de middelen om garant te staan voor vaste aanstellingen.”

Jongeren moeten extra luid zijn om gehoord te worden
Het is weinig constructief om babyboomers, de original protestgeneratie, er steeds weer aan hun lange grijze haren bij te sleuren, maar het is goed om te bedenken dat zij jong waren in een tijd de bevolkingspiramide van Nederland daadwerkelijk de vorm van een piramide had. Ze waren met gigantisch veel, en dat hielp bij het veranderen van de wereld: binnen een mum van tijd vormden ze een meerderheid met macht en invloed.

Nu ligt dat anders: er zijn relatief veel minder jongeren, waardoor ze makkelijker over het hoofd kunnen worden gezien door beleidsmakers. “Mensen in de categorie tussen de 15 en 25 jaar zijn twintig procent van onze samenleving”, zegt Weerts, “maar ze maken maar vijf procent uit van alle leden van politieke partijen. Ze worden niet aan de vergadertafel gevraagd, daardoor zijn ze minder geëngageerd. Naar buiten treden en actie voeren is dan een eigenlijk de enige manier waarop je verschil kunt maken.”

“We moeten onvermijdelijk zijn. Dat is heel belangrijk”, aldus Muns. “Ik denk dat we als generatie de noodzaak, het enthousiasme en de drive hebben om dingen echt te veranderen, maar dan moeten we onszelf wel op de kaart zetten.”

Het is goed voor je geest
Van die eindeloze stroom aan negatieve nieuwsberichten kun je behoorlijk neerslachtig raken - vooral als je omringd wordt door vrienden en familieleden die meteen een glazige blik in hun ogen krijgen zodra je iets wil zeggen over excessief politiegeweld of smeltende gletsjers. “Voor ik bij Extinction Rebellion kwam, voelde ik me best wel alleen in m’n zorgen over het klimaat. Iedereen om me heen leek gewoon door te gaan met de normale gang van zaken, terwijl ik steeds vaker dacht: de toestand van het klimaat is heel ernstig, waarom is niemand in paniek?” zegt Armando van Vlastuin. Hij heeft zijn afstuderen voorlopig uitgesteld, om zich volledig in te kunnen zetten voor de actiegroep Extinction Rebellion (XR). “Het is comfortabel om een groep mensen te vinden die dezelfde ideeën heeft, en die ook ziet hoe ernstig het is. Als je bereid bent je voor het klimaat te laten arresteren, of als je een studie afbreekt of je baan opzegt om je vol voor dit doel in te zetten, dan is hier niemand verbaasd. Je hoeft jezelf niet te verantwoorden, dat is heel fijn.”

“Je ziet de laatste tijd veel jonge gezichten bij protesten tegen klimaatverandering en racisme”, zegt Van Weegberg. “En dat zijn ook wel gezichten die uitstralen dat het anders kan, en dat het beter moet. Daar put ik wel veel hoop uit.”

Ook Muns vindt troost in het actievoeren. “Op het moment dat je naar een demonstratie toe gaat, zie je dat je niet alleen bent. Dat gevoel van saamhorigheid, het weten dat er anderen om je heen staan die ook in actie willen komen is ontzettend belangrijk en motiverend.”

Het kan op allerlei verschillende manieren
Je hoeft natuurlijk niet per se met duizenden mensen tegelijk door een straat te marcheren om een punt te maken - er zijn genoeg andere manieren, zonder dat je risico loopt op een virus of een wolk traangas in je gezicht. Zo bezette Van Weegberg laatst nog het Habbo Hotel, om tegen het leenstelsel te demonstreren. “Ik had eigenlijk nooit Habbo gespeeld, maar het was wel heel grappig om te zien”, zegt Van Weegberg. “Al die poppetjes stonden onze leuzen op te zeggen.” Ook buiten de virtuele ruimte wordt er naar creatieve manieren gezocht om een punt te maken. “We hebben in verschillende steden kippenhokken neergezet, met daarin jonge mensen die een rollator vasthouden”, vertelt Muns. “Zo beelden we uit dat je nog tot je pensioen de schuld die je opbouwt door de hoge kamerprijzen aan het afbetalen bent, en dat je daar maar een kippenhokje voor terugkrijgt.”

De actie van #10000 Uur heeft in slechts vier dagen vorm gekregen, en begon in een app-groepje, vertelt Weerts. “Die gevoelens van onvrede bleken breed gedragen, niet alleen bij docenten maar ook onder studenten. Toen hebben we deze actie bedacht: voor elk uur dat er wordt overgewerkt aan de Universiteit van Utrecht, spuiten we een tegel rood. Zo kan je een hele route door de stad maken, en wordt het heel zichtbaar hoeveel dat wel niet is. Het is een heel vreedzame manier van actievoeren, niemand heeft last van ons. Maar we geven wel heel duidelijk een signaal.”

Soms werkt het nog ook
Je zou het bijna vergeten, maar zo nu en dan krijg je ook gewoon dingen gedaan door te protesteren. Heb jij bijvoorbeeld de afgelopen maanden een paar honderd euro compensatie gekregen omdat je tijdens de semi-lockdown niet werd opgeroepen voor je flexbaantje? Die regeling werd ingesteld na acties van de jongerenvakbonden. “We hebben vooral via Twitter studenten door het hele land gemobiliseerd om politici te vertellen dat er een regeling moest komen voor jongeren die hun bijbaan kwijt waren geraakt. Zo hebben we er uiteindelijk wel voor kunnen zorgen dat flexwerkers toch ook compensatie krijgen”, vertelt Muns. Volgens Van Vlastuin helpen de acties van Extinction Rebellion beleidsmakers om klimaatproblematiek op de politieke agenda te zetten. “Dat is natuurlijk nog niet genoeg om het tij echt te keren. Of het ons op tijd gaat lukken om de maatschappij te veranderen moet nog blijken. Maar een massale opstand onze enige optie, dus het is heel belangrijk dat we het in ieder geval proberen.”