"De veteraan gaf een foto van mijn oom, die tijdens de oorlog stierf"

Voorafgaand aan de herdenking van de Val van Srebrenica aanstaande zaterdag, sprak VICE met jongeren die geboren zijn, of een achtergrond hebben in verschillende delen van de Balkan. Zij dragen de gruwelen die daar hebben plaatsgevonden nog altijd met zich mee. We maakten er vijf lees- en luisterverhalen over: Kinderen van de Oorlog in Bosnië. Lees of luister hier een introductie, die je van historische context voorziet.

"Op een dag was mijn oma aan het werk in haar moestuintje in Slatina, een dorp in de gemeente Srebrenica, toen er een granaat afging. Ze bloedde dood in de armen van mijn vader.

Mijn moeder was in die tijd hoogzwanger van mijn zus. Er was geen medische hulp, dus is mijn vader verschillende dorpen afgegaan om hulp te zoeken. Hij liep een Nederlandse militair tegen het lijf, die een lading medicijnen meebracht voor mijn moeder.

Naarmate de oorlog verergerde, en het Bosnisch-Servische leger dichterbij kwam, moesten mijn vader en veel andere mannen uit Slatina naar het bos vluchten om te schuilen. Vrouwen en kinderen konden nog veilig naar Potočari, de VN-basis waar Dutchbat was gelegerd. Dat was een beschermd gebied. Bosnische mannen liepen te veel risico om vermoord te worden door het oprukkende Bosnisch-Servische leger – ze waren immers hoofddoelwit. Niemand van hen kon voedsel meenemen, mijn vader had alleen een rugzak en een paar slechte schoenen mee. Het was te riskant om in grote groepen te vluchten, dus moesten ze zich opsplitsen.

De mannen waren onderweg naar Tuzla, een andere veiligheidsenclave van de VN binnen een gebied dat door de Bosnische Serviërs werd beheerst. Tijdens zijn reis, die acht dagen duurde, hebben meerdere mannen verlaten huizen geplunderd om eten te kunnen bemachtigen. Mijn vader is maar in één huis naar binnen gegaan en heeft daar een stukje brood gevonden.

Het duurde best lang voordat vrouwen ook naar Tuzla konden worden overgebracht, omdat er gruwelijke dingen gebeurden in Potočari. Vrouwen werden verkracht, jongetjes meegenomen door Bosnisch-Servische militairen en niemand wist waarheen. Mijn moeder heeft mij een aantal angstaanjagende verhalen vertelt over haar verblijf in Potočari. Zo had een vrouw zichzelf opgehangen, omdat haar hele gezin gestorven was. Kinderen werden meegenomen door militairen en vermoord. Ook werd mijn moeder uitgemaakt voor ‘vieze Turkse hoer’, omdat ze op al heel jong zwanger was.

Na de oorlog vluchtte mijn gezin naar Nederland, waar we dankzij de vrouw die ons opving weer in contact kwamen met de soldaat die mijn moeder hielp tijdens haar bevalling. De vrouw kwam een oproep tegen in de krant van een Nederlandse veteraan die op zoek was naar een Bosnisch gezin. Het was meteen duidelijk dat het over ons ging.

De veteraan is ondertussen al een paar keer bij ons op bezoek geweest in Nederland. Hij nam veel foto’s mee van Bosnische mannen die nooit zijn teruggekeerd. Op een van de foto’s stond mijn oom, die gestorven was tijdens de oorlog.

De Val van Srebrenica herdenk ik samen met mijn familie in Den Haag. Mijn vader gaat op die dag altijd terug naar Srebrenica. Zelf ga ik er ook vaak naartoe. Op Instagram en Snapchat spreek ik me uit over de gruwelijke gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden. Ik vind het fijn dat iedereen die me volgt weet wat mijn familie heeft meegemaakt. Het verhaal dat mijn ouders hebben verteld, ga ik ook op dezelfde manier aan mijn kinderen vertellen. In mijn ogen zijn we vanwege onze afkomst en religie vermoord.

Soms ga ik naar Balkanfeesten. Ik merk dat iedereen daar normaal met elkaar omgaat. Er zijn vriendschappen tussen Bosniërs, Serviërs en Kroaten. Dat vind ik eerlijk gezegd wel dubbel, want soms bespeur ik nog wel haat. Dan zie ik haatdragende comments over de oorlog op social media, en lees ik reacties als: ‘de Bosniërs waren ook geen lieverdjes’ en ‘dit moet nog een keer gebeuren’.

Ik vind dat Srebrenica een groter onderwerp zou moeten zijn in Nederlandse geschiedenisboeken, omdat Nederland er een grote rol in speelde. Op de middelbare school vertelde ik mijn klasgenoten over de oorlog, ik schrok toen bleek dat niemand er iets van afwist. Of misschien wilden ze het gewoon niet weten."