Onze bondgenoot Saoedi-Arabië lijkt verdacht veel op onze aartsvijand IS

Gisteren was het zover: Nederlandse F-16’s werden ingezet bij het bombarderen van IS-doelen in Irak. De coalitie die IS bestrijdt bestaat uit westerse landen als de Verenigde Staten, Australië en België, maar ook uit Arabische landen als Jordanië, Qatar en Saoedi-Arabië. En die laatstgenoemde is vrij frappant, aangezien dat land ook een islamitische staat is waarin de Sharia wordt gehandhaafd.

Tussen 4 en 22 augustus dit jaar voerde de Saoedische regering minstens 19 onthoofdingen uit. De misdaden varieerden van zware geweldsdelicten als moord en drugssmokkel naar wat lulligere overtredingen als homoseksualiteit en tovenarij (denk aan Astro-tv). Was dit soort middeleeuwse barbarij niet een van de redenen waarom Nederlandse vliegtuigen nu de Islamitische Staat aan het bombarderen zijn? Is er een verschil tussen wat de Islamitische Staat wil verwezenlijken en wat Saoedi-Arabië nu is?

“Het verschil waarop we naar Saoedi-Arabië en IS kijken is van een stuitende hypocrisie. Ze lijken eigenlijk sprekend op elkaar. Vrouwen mogen in beide staten bijna niets. Ze mogen bijvoorbeeld niet autorijden, alleen in volledig bedekkend gewaad de straat op en in principe mogen ze niets zonder toestemming van een man,” aldus arabist aan Tilburg University en columnist Jan Jaap de Ruiter. “De zedelijkheidspolitie houdt dit in de gaten en wie gepakt wordt krijgt veertig zweepslagen. Dit is in vooral in IS het geval en in Saoedi-Arabië is de intensiteit hiervan door de jaren heen verminderd. IS moet daarentegen met hun 30.000 strijders een oorlog voeren én acht miljoen mensen in de gaten houden. Zij passen hun regels dus ook niet consequent toe, omdat dat fysiek niet mogelijk is.”

Onze grootste vijand IS heeft dus veel overeenkomsten met onze coalitiepartner en trouwe bondgenoot Saoedi-Arabië? De Ruiter citeert aan VICE News uit zijn column voor de Turks-Nederlandse krant Zaman Vandaag van aanstaande zaterdag: “Een aanstormende ‘Staat’ die hoofden afhakt moet tegen elke prijs bestreden worden, maar een gevestigde staat die hoofden afhakt wordt zeer gewaardeerd als economische partner en als bondgenoot om een extremistische vijand te bestrijden.”

Islamoloog aan de Radboud Universiteit Nijmegen Joas Wagemakers vindt de twee staten maatschappelijk wel overeenkomen, maar politiek totaal niet. “Het Saoedische salifisme ­– dat ze zelf wahhabisme noemen – is veel gematigder en behouden. Het gebruik van politiek geweld en het omverwerpen van regimes kunnen we alleen aan IS toeschrijven. Minderheden worden in Saoedi-Arabië als tweederangs burgers behandeld, maar in de Islamitische Staat vrezen minderheden voor hun leven.”

Er zijn volgens Wagemakers ook een paar nuanceverschillen tussen de onthoofdingen in de twee staten. “Saoedi-Arabië is een soevereine staat die doodstraffen uitvoert, die door de VN kan worden aangesproken. IS kun je nergens op aanspreken. Daarnaast is onthoofden in Saoedi-Arabië echt een vak; daar heb je een professioneel iemand met een groot zwaard. Bij IS snijdt iemand gewoon op grove wijze het hoofd af van journalisten of hulpverleners die niets verkeerds hebben gedaan. Zowel inhoudelijk als de wijze waarop verschilt het van elkaar, maar goed, het blijft in beide gevallen onthoofden.”

Maar waarom verhuizen boze moslims die IS als oplossing zien niet massaal naar Saoedi-Arabië? Een plek waar de Sharia wordt gehandhaafd, en zonder alle ellende van een oorlog. “In de ogen van jihadisten en salafisten is Saoedi-Arabië geen representant van zuivere islam, onder andere omdat het lid is van de VN,” verklaart de Ruiter. “Dat houdt in dat ze in principe de Algemene Verklaring van de Rechten van de Mens, die haaks op de Sharia staat, aanvaarden. Dan dien je twee wetssystemen en pleeg je polytheïsme, waar volgens de Sharia de doodstraf op staat.”

Zuiver handelen is in dit conflict voor niemand weggelegd. IS verdient naar schatting 750.000 euro per dag aan de verkoop van olie op de zwarte markt. Dit komt vaak in de handen van vijanden terecht en dus ook bij ongelovigen. “Daar hebben ze theologisch van alles voor bedacht,” zegt de Ruiter. “Je mag gebruik maken van ongelovigen, als het maar ten bate is van de Islamitische Staat. In dit geval heiligen de middelen het doel.” Uiteindelijk heeft iedereen zijn eigen manier om brood op de plank te krijgen, of in dit geval wapens. “Je kunt het pragmatische islam noemen, maar eigenlijk is het opportunistisch en hypocriet.”

Natuurlijk is de Islamitische Staat met haar moordlustigheid en expansiedrang niet hetzelfde als hun soevereine Saoedische zuiderburen, maar de overeenkomsten zijn ten minste opzienbarend. Misschien moeten we onze wereldpolitieke vrienden herzien. Misschien is het tijd om de Saoedi’s te ontvrienden.