Kan je gek worden door een gebrek aan fysieke aandacht?

In Peter Collins' korte film Fly in the Ointment verhaalt Collins over zijn verlangen om aangeraakt te worden door zijn vrouw: "Ik voelde haar zachte handen een spoor over mijn rug trekken terwijl ze lieve woorden in mijn oor fluisterde, ik droomde dat ze me vasthield, me streelde, me lief had."

Als een van Canada's langstzittende gevangenen, spendeerde Collin lange tijden in eenzaamheid nadat hij in 1984 werd veroordeeld voor moord. Fly in the Ointment gaat over zijn ervaringen in de piepkleine isoleercel, afgezonderd van menselijk contact, intimiteit en aanrakingen.

Maar ook als je niet in de gevangenis zit, kan je als mens een diep verlangen hebben om aangeraakt te worden.

Wat sommige psychologen 'huidhonger' noemen is het verlangen naar fysiek menselijk contact. Ook al verhelpen een hoop mensen dit gevoel met seks, huidhonger is niet puur een seksueel verlangen. Je behoefte aan aanraking vervullen vereist dat je betekenisvol fysiek contact hebt met een ander persoon; niet toegeven aan het verlangen naar menselijk contact kan emotionele en zelfs fysieke gevolgen hebben.

Wetenschappers begonnen met onderzoek naar huidhonger kort na de Tweede Wereldoorlog. In controversiële experimenten van de Amerikaanse psycholoog Harry Harlow werden baby resusaapjes gescheiden van hun moeders. Vervolgens werd ze twee niet-dierlijke moederalternatieven aangeboden: eentje gemaakt van draad en hout, en een andere gehuld in een katoenen doek. De babyaapjes kozen bijna allemaal voor de surrogaatmoeder in doek, zelfs toen de moeder van draad de enige was met een fles melk.

Hieruit leidde Harlow af dat de babyapen meer nodig hadden dan alleen eten van hun moeder om in leven te blijven; hij noemde dat ' contact comfort'. Door zijn onderzoek weten we inmiddels dat mensen die aanrakingen ook nodig hebben, vooral als we jong zijn; bijna net zo erg als dat we eten en drinken nodig hebben.

Onderzoekers hebben aangetoond dat je met een aanraking een hele waaier aan emoties kan communiceren, en ook dat fysiek contact functioneert als sociale tool; een goeie knuffel kan zelfs het level van het stresshormoon cortisol verlagen.

Een onderzoek van het Touch Research Institute aan de universiteit van Miami zocht uit dat Parijse tieners die in de McDonald's rondhingen (Frankrijk is gelabeld als een 'high contact'-cultuur) elkaar veel meer aanraken dan hun Amerikaanse gelijken, en dat ze vervolgens ook veel minder kans hebben om agressief gedrag te vertonen.

"Elkaar aanraken helpt om de rust te bewaren," zegt professor Tiffany Field van het instituut in Miami. Als pionier in een onderzoek naar huidhonger, pleit Field er al langer voor om fysiek contact terug te krijgen in het onderwijssysteem – sommige scholen in de VS hebben uit angst voor seksueel geweld en rechtszaken een no-touch-beleid. "Aanraking is goed voor intimiteit, en de meeste mensen reageren niet met agressie zodra je fysiek contact met ze zoekt."

Het kan dat je huidhonger hebt zonder dat je het doorhebt – of zelfs de symptomen verwart met psychische klachten. "Mensen met huidhonger lijken soms depressief," zegt Field. "Ze trekken zich terug, en de toon van hun stem is vlak." Ze voegt daaraan toe dat mensen met een klinische depressie ook last kunnen hebben van huidhonger – en dit is terug te zien in een deel van de hersenen dat we vagus noemen. "Als je deze mensen masseert, gaat hun depressie-level omlaag en de vagus-activiteit omhoog."

Dr. Terry Kupers is een psycholoog en schrijver die tientallen jaren bezig is geweest met onderzoek naar gevangenen in de isoleercel, en hij weet dus alles over de effecten van huidhonger. "Fysiek contact is een vereiste voor menselijk bestaan," zegt Kupers. "Het heeft een helend effect. Aanraking is niet alleen iets wat mensen doen, maar ook wat mensen mensen maakt."

Kupers mag de handen schudden van de gevangenen die hij onderzoekt. "Als ik een gevangene uit de isoleercel een hand geef, zeggen ze vaak: 'Jij bent de eerste die me aanraakt sinds de agent die mijn handboeien omdeed – sindsdien heb ik niemand meer aangeraakt.'"

Behalve geïsoleerde gevangenen is er nog een andere groep bij wie de effecten van huidhonger zichtbaar zijn: ouderen. Extreme eenzaamheid kan oplopen tot een chronische medische conditie, en dat is iets dat vaak pas later in iemands leven naar boven komt, als vrienden en familie doodgaan. Een onderzoek wees uit dat mensen van vijftig en ouder die eenzaam waren twee keer zoveel kans hebben om te overlijden dan niet-eenzame mensen van dezelfde leeftijd.

Verschillende onderzoeken laten ook zien dat mensen in westerse samenlevingen overweldigend veel eenzamer zijn. Volgens het 'general social'-onderzoek van de National Science Foundation uit 2014 voelt het voor een kwart van de Amerikanen zo dat hij of zij niemand heeft om zijn of haar problemen mee te bespreken.

Een onderzoek van het Britse goede doel Relate vond uit dat bijna 10 procent van de mensen helemaal geen hechte vriendschappen heeft, en dat 20 procent van de mensen in een relatie zich maar nauwelijks 'geliefd' voelt. Tegelijkertijd spenderen we meer tijd online dan ooit tevoren: Britse volwassenen gemiddeld21,6 uren per week, volgens recente statistieken.

Volgens sommigen zouden we allemaal onhandige loners worden van technologie, terwijl het juist makkelijker zou moeten zijn om met elkaar in contact te komen. Als je met papier en pen iemands online-aanwezigheid zou uittekenen – als een soort moderne Virtuviusman – wordt dat een web van ontelbare verbindingen. Miljoenen kabels verbinden ons via sociale netwerken: vrienden, volgers, kennissen via e-mail en natuurlijk je ouders. Dus waarom voelen we ons dan eenzamer dan ooit? Heeft dat te maken met het feit dat al deze verbindingen volledig losstaan van menselijke aanraking?

"Het gemak waarmee we tegenwoordig communiceren is waarschijnlijk de grootste verandering van de afgelopen twintig jaar," legt professor Kory Floyd, van de Universiteit van Arizona, uit. Hij is een expert in de communicatie van intimiteit in hechte relaties. "In sommige gevallen moedigt dat ons aan om minder stil te staan bij wat we zeggen – maar dat hoeft helemaal niet op die manier."

Na bijna twintig jaar onderzoek gelooft Floyd dat verbale of geschreven communicatie een fysieke aanraking niet kan vervangen. "Er zit een bepaalde directheid aan aanraking, die woorden nooit kunnen vervangen. Bovendien zijn er bepaalde gezondheidsvoordelen zichtbaar als affectie via aanraking wordt overgedragen."

Het internet heeft daardoor hetzelfde effect als een omgekeerde verrekijker: we leven dichter bij elkaar of juist verder van elkaar af – afhankelijk van hoe je het bekijkt. Het beste voorbeeld hiervan is de Free Hugs-beweging, die in 2004 begon.

We hebben allemaal weleens iemand op een festival zien rondstrompelen met 'Free Hugs' op zijn shirt, maar wat veel mensen niet weten is dat er één persoon achter die beweging zat: een man uit Sydney met het pseudoniem Juan Mann.

Net als knuffelbijeenkomsten, waar je voor veertig euro de ongemakkelijke stijve van een vreemdeling moet voelen, wilde Mann gratis intimiteit uitdelen.

"Ik begon vooral met Free Hugs omdat ik op dat moment niemand had. Niemand knuffelde of ging echt met me om," legt hij uit in een e-mail. "Toen kwam er op een feestje plotseling een vrouw op me af die me knuffelde. Ik voelde me toen voor het eerst sinds maanden weer levend. Toen dacht ik aan al die andere eenzame mensen op de wereld die ook een gratis knuffel verdienen."

Shimon Moore, een muzikant, zag dat Mann gratis knuffels uitdeelde in een winkelcentrum in Sydney en vond het een fantastisch idee. Hij kwam later terug en filmde Mann en gebruikte de beelden voor zijn videoclip. De video ging viral (hij is meer dan 77 miljoen keer bekeken) en Mann's project werd wereldwijd bekend.

"Of ik dit had verwacht? Nee, nooit," vertelt Mann. "Ik had verwacht dat ik gewoon die eenzame, vreemde vent in een stad ergens op de wereld zou zijn, die vreemde mensen knuffelt. Maar nu zie ik mensen over de hele wereld voor liefde opkomen en dat is fantastisch."

Trumps uitspraken laten zien dat de meest populaire ideeën vaak ook het simpelst en ongenuanceerd zijn. Je hebt geen werk vanwege immigratie; de oorzaak van islamitisch extremisme is dat alle moslims terroristen zijn; technologie zorgt ervoor dat we allemaal versplinterd raken. Maar de Free Hugs-beweging laat zien dat dat lang niet altijd klopt. Want zonder het internet zou Mann gewoon een eenzame vent zijn met een suf bord in een winkelcentrum.

We kunnen het technologie niet kwalijk nemen dat we tegenwoordig steeds meer zonder aanraking leven. De enige die we dat kwalijk kunnen nemen zijn wij zelf. Maar elektronische gebaren van liefde en steun via een sms zijn geen vervanging voor een liefdevolle omhelzing. Wat is dan de oplossing? We moeten technologie niet verbannen, maar het juist als een hulpmiddel gebruiken. Een hulpmiddel om weer in contact te komen met alle eenzame mensen op de wereld die wanhopig verlangen naar een knuffel.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.