We spraken de scheikundige die per ongeluk een nieuwe kleur blauw ontdekte

Al sinds de oudheid wordt er gezocht naar manieren om synthetische kleuren blauw te maken, met wisselend succes. Het nieuwste blauwe pigment in die reeks heet YInMn (een samenvoeging van de scheikunidge elementen yttrium, indium en mangaan) en werd in 2009 per ongeluk ontdekt door een team scheikundigen onder leiding van Mas Subramanian aan Oregon State University. Het team was eigenlijk bezig om de elektronische eigenschappen van mangaanoxide te onderzoeken maar stuitte daarbij op een geheel nieuwe kleur blauw. De bedoeling is om YInMn eind dit jaar commercieel op de markt te brengen.

De kleur werd verkregen door het mixen van mangaanoxide met andere stoffen, en het mengsel op te warmen tot bijna elfhonderd graden Celsius. “Ons werk had niets te maken met de zoektocht naar een nieuw pigment,” zegt Subramanian, die les geeft aan de universiteit. “Op een dag nam een student die meewerkte aan het project een monster uit een hele hete oven terwijl ik langsliep, en het was een hele mooie kleur blauw. Ik besefte meteen dat er iets bijzonders gebeurd was.”

Sinds de ontdekking is het pigment op verschillende manieren getest, met een aantal wonderlijke uitkomsten. Het heeft ervoor gezorgd dat de universiteit het blauw als “bijna perfect” heeft gecategoriseerd. Perfectie hangt in dit geval af van twee criteria: duurzaamheid en veiligheid. Kobaltblauw kan bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn en Pruissisch blauw kan cyanide afgeven. Daarentegen is YInMn milieuvriendelijk, veilig om te maken, en duurzamer dan ultramarijn. Het blijft stabiel onder hoge temperaturen en het vervaagt niet na in een bad met zuur te zijn ondergedompeld.

Deze voordelen wekten al snel de interesse van kunstenaars en restauratoren. Subramanian heeft al monsters van het pigment opgestuurd naar lokale kunstenaars om er creatief mee aan de slag te gaan. Binnenkort is YInMn ook op grotere schaal te verkrijgen. De Sheperd Color Company heeft inmiddels het patent op de kleur, en wil het wereldwijd beschikbaar maken.

Verwacht wordt dat het pigment ook zou kunnen helpen bij energiebesparing van het koelen van een huis wanneer het op de buitenkant wordt aangebracht. Dit omdat het de warmte buiten kan houden door zijn sterke reflecterende eigenschappen. Nu de kleur officieel is opgenomen in de pigmentcollectie van Harvard is ook het historische belang van YInMn onderstreept.

Hoewel de ontdekking van het pigment berustte op puur geluk, heeft Subramanian er persoonlijk voor gezorgd dat de vondst niet onopgemerkt bleef. “Toevallige ontdekkingen zijn niet heel gebruikelijk. Helaas worden ze vaak niet opgepikt. Zoals Louis Pasteur al zei, ‘Binnen wetenschappelijke observaties begunstigt geluk de voorbereide geest.’ Verwacht altijd het onverwachte!”

Kom hier meer te weten over Subramanian en zijn team.