Niets is heilig in de wereld van Quayola

Strata #3 (Bordeaux), Quayola, 2009. Afbeeldingen en video's met dank aan de kunstenaar, via

Quayola (aka Davide Quagliola) sleutelt graag aan heilige huisjes. De Italiaanse kunstenaar, die opgroeide in Rome en nu in Londen woont, gaat in zijn videokunstwerken op zoek naar de geometrische perfectie in beroemde klassieke meesterwerken, om die met zijn computer te ontleden en vervolgens in digitale vorm weer tot leven te wekken. Zelf ziet hij zijn werk als een "archeologisch onderzoek naar de verschillende kunstlagen." Een onderzoek dat we volgens hem pas nu, met behulp van digitale technologie, echt kunnen uitvoeren.

Voor zijn serie Strata 'sloopte' hij zowel de glas-in-loodramen van de Notre Dame in Parijs als de plafondschilderingen in de Chiesa del Gesù-kerk in Rome, waar hij bij hoge uitzondering toegang kreeg om de Renaissance kunstwerken te documenteren. Voor Matter nam hij Rodins De Denker onder handen. En voor Captives deed hij Michelangelo's Prigioni nog een paar keer dunnetjes over – met piepschuim in plaats van marmer en robots als vervanger voor Michelangelo zelf.

Vorige week was de kunstenaar even in Amsterdam om over zijn werk te vertellen op de FITC Conferentie in Pakhuis de Zwijger. Het voor ons een kans om met Quayola te zitten en hem te vragen naar het verhaal achter zijn bijzondere werk.

Strata #2 (Parijs), Quayola, 2009

The Creators Project: In je presentatie vertelde je hoe je, na een tijdje in Londen te hebben gewoond, op een andere manier begon te kijken naar de culturele iconen in je geboortestad Rome. Ze leken zo perfect dat ze bijna niet door de mens gemaakt konden zijn. Is je werk een manier om los te breken van die perfecte kunsticonen uit je jeugd, door de kunstwerken zelf open te breken?

Quayola: Nee, eigenlijk juist het tegenovergestelde. Het idee om deze beelden te ontleden is meer een viering van de kunstwerken zelf. Wat ik interessant vind is de mogelijkheid om deze kunstwerken van hun iconische status te bevrijden en ze los te weken van de context die normaal bepalend is in hoe we naar ze kijken.

Het is dus niet zo dat ik de kunstwerken zelf kapot probeer te maken of ze van hun heilige troon te stoten of iets dergelijks, maar eerder dat ik wil kijken wat er zich achter het oppervlakte van dat beeld afspeelt. Door de figuratieve, realistische en symbolische lagen van een kunstwerk weg te halen, kun je denk ik het ware subject van zo’n werk blootleggen. Wat je overhoudt is een soort rauwe kern van visuele instructies – de essentiële verhoudingen, kleuren en geometrie – waaruit het beeld is opgebouwd. En vaak is die net zo mooi en interessant als het werk zelf. Dat vind ik fascinerend.

Strata #1 (Rome), Quayola, 2008

Ben je in die zin op zoek naar een soort universele code van kunst?

Nou, dat is meer een taak voor een kunsthistoricus denk ik. De resultaten van mijn zoektocht zijn bovendien nog steeds hele persoonlijke werken. Ik vind het gewoon mooi om die iconische schilderijen als beginpunt te nemen. Het heeft geen wetenschappelijke of historische waarde, ik zie het meer als documentatie van een persoonlijke reis.

Matter, Quayola, 2012

Hoe verhouden jouw videowerken zich tot de klassieke kunstwerken die je gebruikt? Is dit een manier om die kunst naar het digitale tijdperk te halen?

Ik denk dat alle kunst altijd voortborduurt op ouder werk. Dat is niets nieuws, en ook niet zo interessant eigenlijk. Wat denk ik wel interessant is aan onze tijd, is dat we nu in staat zijn om met technologie op een compleet andere manier naar de wereld te kijken. Ik gebruik in mijn werk bijvoorbeeld veel custom software en computer vision om oude schilderijen en sculpturen te analyseren. Op die manier kan ik bepaalde aspecten of elementen in een schilderij ontdekken die ik zelf nooit had kunnen zien. Het voelt bijna alsof we er een soort zesde zintuig bij hebben gekregen, die het onzichtbare zichtbaar maakt. Technologie wordt dan meer dan alleen een hulpstuk, het is een soort medekunstenaar. Het is iets, of iemand, met wie je samenwerkt, ideeën uitwisselt en werk mee produceert. Mijn kunstwerken zijn dan ook net zo goed het werk van een computer als mijn eigen input.

Strata #3 (Bordeaux), Quayola, 2009

De titel van je serie Strata is een verwijzing naar geologische processen. Wat is het idee daarachter?

De titel is een metafoor voor verschillende lagen in de tijd, en hoe je die, door er in te graven, naast elkaar kunt zien. Je ziet hoe ze zich tot elkaar verhouden. Dat idee is cruciaal in mijn werk. Het gaat niet om een eindresultaat, noch een startpunt, maar het verloop van de tijd zelf. In mijn werk probeer ik altijd dat idee van tijd over te brengen, een vorm van beweging, een proces van voltooiing.

Prigioni, Michelangelo, 1513 - 1534

Captives #1, Quayola, 2013

Met Captives giet je dat verhaal van beweging toch weer in een fysieke vorm. Waarom?

Captives gaat over een Michelangelo’s Prigioni, een beeldhouwwerk dat hij nooit afmaakte en daardoor nog deels uit het grove gesteente bestaat. Ik vond dat heel romantisch, het idee dat zo’n figuur altijd in een soort innerlijk gevecht verwikkeld zit met de materie om hem heen. Voor Captives maakte ik daarom een aantal ontwerpen waarbij ik verschillende lagen van gesteente, en in verschillende gradaties van voltooiing, om Michelangelo’s figuur ontwierp. Vervolgens heb ik een robot een paar van die ontwerpen in piepschuim laten uitsnijden.

Voor mij is er op zo’n moment van creatie heel veel aan de hand. Je hebt het verhaal van Michelangelo zelf, de menselijke maker achter het origineel. Je hebt het verhaal van de figuur van het beeld, dat nu tientallen keren opnieuw wordt opgesloten. En je hebt het verhaal van de robots, die het beeld maken. Het heeft iets dramatisch. Daarnaast vond ik het fascinerend om de lijnen te zien die de robots op het beeld achterlaten. Ze zijn bijna hetzelfde als de markeringen die een beitel op marmer achterlaten. Ook dat is namelijk een aftekeningen van de tijd, van beweging. Niet beweging in de zin dat een blok van vorm verandert, maar ook een fysieke articulatie van de maker van dat beeld, de handtekening die de robot zelf op het beeld achterlaat. Het zorgt ervoor dat het beeld in de kern nog steeds digitaal is, zelfs in zijn fysieke vorm.

Captives #B06, Quayola, 2014

Aan de ene kant heb je een door de mens gemaakt object van perfectie, aan de andere kant heb je een replica die nooit door de mens is aangeraakt, alleen door de machine. Dat vind ik fascinerend, die frictie tussen de machine, die oorspronkelijk gebouwd is om repetitieve taken uit te voeren, en zo’n object van menselijke perfectie. Door de robots in dat verhaal te betrekken voeg je een laag van betekenis toe. Dat is waarom ik van plan ben om de robots binnenkort ook zelf tentoon te stellen terwijl ze het beeld aan het maken zijn. Het zorgt ervoor dat het kunstwerk net zoveel, misschien nog wel meer, om het proces van creatie gaat, meer dan om het eindresultaat zelf. Dat is uiteindelijk waar mijn werk over gaat, het verloop van tijd - en hoe we daar nooit in stil kunnen staan.

Captives #B04, 2015

Ga naar Quayola’s website om meer werk van de kunstenaar te zien, waaronder zijn serie muziekvisualisaties Form-Sound-Abstraction.