We spraken met Zender over de beeldtaal van dancefeesten

Eind jaren tachtig, toen Amsterdam nog een punkstad was, raakte Sander Pappot op dertienjarige leeftijd geobsedeerd door graffiti. De ondergekalkte bouwkeet op het schoolplein liet zijn handen jeuken om zelf aan de slag te gaan. Vier jaar later kwamen de eerste opdrachten binnen en na zijn eerste grote klus, begon hij steeds meer in opdracht te werken. Van het geld vertrok hij naar New York: de geboorteplaats van graffiti. Bij terugkomst werd hij gevraagd om als vormgever bij Semtex te komen werken (een onderdeel van Boomerang, je weet wel, van de kaarten), en kwam hij in aanraking met grafisch vormgeven, en de computer.

Sander is al jaren een bekend gezicht in de wereld van muziek en grafische vormgeving. Hij schildert en deelt een studio met The Amsterdam Signpainters, had meer dan acht jaar lang een grafisch bureau onder de naam KGB Amsterdam (Kreatif Grafik buro) en is momenteel weer freelancer onder de naam ZENDER. Hij heeft de beeldtaal ontwikkeld voor organisaties als Dance Valley, A Day At The Park en Amsterdam Open Air. Ik bezocht Sander in Amsterdam-Oost, waar hij een shitload aan digitaal opgeslagen ontwerpen heeft liggen.

THUMP: Hoi Sander! Op jonge leeftijd was je al druk bezig met graffiti, wat vaak gerelateerd wordt aan hiphop en punk. Hoe belandde je in de house-scene?
Sander: Toen ik jong was, draaide ik veel hiphop. Nadat ik op mijn vijftiende, in 1989, mijn eerste housefeest bezocht, had ik meteen de smaak te pakken. Tien jaar later werkte ik kortstondig in de Getaway, een dj-café, waar ik uiteindelijk mijn eigen avond The Rendezvous begon. Elke donderdag draaide ik daar muziek, waarbij ik altijd een gast-dj en een gast-kunstenaar uitnodigde, die vervolgens een live action painting maakte tijdens de avond. Ik vond het belangrijk dat er aandacht was voor kunst. Zo heb ik ook een keer een editie gedaan in Club 11, waarbij ik in samenwerking met Carhartt een lezing organiseerde met Martha Cooper (medeauteur van graffitibijbel Subway Art). De tent werd vervolgens helemaal ondergekalkt door alle graffitiliefhebbers die kwamen opdagen. Alle opbrengsten gingen naar de schoonmaakkosten.

Wanneer stapte je over van spuitbussen naar een computer?
Een aantal jaar voor ik bij Semtex ging werken, vormde ik samen met Christiaan Dros het kunstenaarsduo Zender & Chaos. Het werk dat we maakten was allemaal met de hand getekend en meestal gericht op het nachtleven (onze eerste klus was voor de Mazzo!). Toen we niet veel later een campagne voor het ministerie van VROM moesten ontwerpen, moest ons handgeschilderde werk opeens van kleur veranderen, waardoor we een enorm schilderij helemaal opnieuw moesten maken. Dat was voor ons wel het keerpunt, we dachten: oké, we moeten echt met computers leren werken, want dit schiet echt niet op.

Je ontwerpt nu veel voor festivals. Dat lijkt me lastig, festivals lijken qua vorm en inhoud veel op elkaar.
Dat is ook zeker lastig, maar ook uitdagend. Als je eenmaal een richting hebt gekozen is het uitwerken vaak niet het grootste obstakel. Vaak weten promotors ook eigenlijk helemaal niet wat ze willen. Ik word weleens gevraagd om flyers te maken in de stijl van Amsterdam Open Air, maar dat ontwerp heb ik al gedaan. Ik kan het niet maken om een door mezelf ontworpen huisstijl door te spelen naar een ander festival. Mysteryland hebben we om die reden ook lange tijd niet mogen doen, omdat ik al ontwierp voor Amsterdam Open Air en A Day At The Park.

Hoe belangrijk is beeld voor hoe je een feest ervaart?
Ook al merk je het soms niet, je hebt onbewust een voorkeur op basis van de vormgeving. Net als Apple, dat meer mensen aanspreekt dan Windows. De vormgeving draagt dus zeker bij aan de merkbeleving. Bij grote feesten is daar echt heel goed over nagedacht en zit er vaak een duidelijke filosofie achter.

Hoe kies je een beeldtaal?
Je werkt natuurlijk ook met wat mensen verwachten bij een concept. Beelden van street art en zwart-witfotografie verwacht je eerder bij een hiphopfeest dan bij een dancefestival. Het probleem waarmee festivals kampen qua vormgeving is de locatie. Ze vinden vaak plaats in de natuur en dat wil de opdrachtgever graag terugzien in het ontwerp, om zo bezoekers te lokken. Daarom is er een overschot aan flyers en concepten die niet van elkaar te onderscheiden zijn. Als ik de vrijheid krijg, doe ik graag iets anders. Waarom zou je in clichés vervallen? Neem mijn eigen festival, Costa del Soul, waarvoor ik stockfoto's van de meest normale burgerlijke gezinnen heb gebruikt. Dat is totaal niet wat mensen verwachten, en daarom valt het op. Helaas zijn festivals dure producties en kiest bijna iedereen voor de veilige optie. Het is ook best spannend om iets te doen wat eigenlijk niet door de beugel kan. Ex Porn Star bijvoorbeeld, waarbij de koningin werd afgebeeld in allerlei ingewikkelde standjes en vals geld werd gedrukt in de vorm van flyers. Elke keer haalden ze de pers met hun creaties, maar uiteindelijk was het hun naam die niet meer door de spamfilter van Google heen kwam en is het feest gestopt.

Hoe zit het eigenlijk met je eigen smaak? Kan je daar wat mee als je een opdracht voor iemand maakt?
Soms is dat lastig. Mijn stijl en ideeën lopen niet altijd synchroon met wat de organisatie wil. Daarnaast ben ik ook heel pietje precies met typografie, een verkeerd lettertype verpest in mijn ogen soms het hele ontwerp. Wanneer een organisatie toch per se een lettertype wil waar ik niet mee kan leven, is het een slechte match en is het misschien beter dat ze een andere ontwerper kiezen. Ik zet niet graag mijn handtekening onder werk waar ik niet achter sta.

In hoeverre heeft de opkomst van Facebook je vak beïnvloed, en vooral misschien beperkt? Je kan op een site of flyer immers meer een wereld creëren dan op Facebook.
Als ik vroeger een opdracht kreeg, moest ik de posters en flyers ontwerpen. Die ontwerpen waren over het algemeen allemaal staand A4-formaat. Nu moet het artwork ook liggend, zodat het als cover photo kan. Met andere woorden: het is extra werk als je ook nog posters wilt plakken. Aangezien Facebook de makkelijkste vorm van adverteren is, kiezen veel promotors vaak alleen voor deze weg en besparen ze kosten door helemaal geen flyers en posters meer te maken.

Een website is weer een heel ander verhaal, daar kan je in principe hele werelden creëren. Voor Dance Valley hebben we ooit een kijkdoos ontworpen waarin je door middel van videotransities door de hele website werd geleid. Het was een onwijs technisch verhaal, maar toen het eenmaal werkte, was het erg tof. Websites zijn er eigenlijk vooral voor de festivals, kleine feesten hebben ze vaak niet nodig.

Vind je het erg dat het vooral om Facebook draait, of maakt het je niet zoveel uit?
Ik hoop dat de flyercultuur weer terugkomt, en dat mensen niet alleen maar kiezen voor het goedkoopste drukwerk. Hoe mooi is het om een vette flyer in je hand te hebben? Vroeger was er zo'n diversiteit aan flyers: metallic, fluor, stansvormen, de meest idiote formaten. Met de komst van Facebook en goedkope drukkers, zijn alle ontwerpen vaak op A6 – als er überhaupt nog een fysieke flyer komt. Voel je mijn frustratie? Ze willen geen geld meer uitgeven aan flyers. Ze boeken liever nog een dj voor dat geld. Dat snap ik ook wel, maar hoeveel dj's heb je nodig voor een leuk feest? De voorpret en de hele beleving om een feest heen, kan ook bijdragen aan de feestvreugde. Een mooie flyer die je van iemand in je hand gedrukt krijgt, voelt een stuk persoonlijker dan een uitnodiging op Facebook.

Wat is het grootste verschil met toen jij net begon?
Er zijn veel meer huis-tuin-en-keuken ontwerpers bijgekomen, omdat iedereen tegenwoordig een computer heeft en met Photoshop overweg kan. Dat zie je ook terug in de flyers, er zijn veel zwakke ontwerpen. Tegelijkertijd zijn er natuurlijk ook een heleboel mensen met talent bijgekomen en gaat het er nu erg professioneel aan toe. Grote festivals komen na afloop bijvoorbeeld met waanzinnige after movies, waar echt alles uit de kast wordt getrokken.

Zijn er dingen die je nog heel graag een keer zou willen doen?
Ik zou nog heel graag een keer alle stages met de hand willen schilderen voor een festival. Ik denk dat de eerste die daar echt geld aan wil besteden de nieuwe standaard zet. Het gevoel dat handwerk bij mensen achterlaat is gewoon zoveel toffer dan digitaal. Dat is een van de dingen waarvan ik denk dat je nog echt een slag kan maken. Het is een stuk duurder, maar dan heb je ook wat!

Dankjewel Sander, laten we hopen dat iemand snel de portemonnee trekt.

Check ook festivals.vice.com voor al je ronkende festivalverhalen, winacties voor tickets, fotoreportages en meer.