Het is 2016: staan house en techno stil of juist in bloei?

Illustratie door Che Saitta-Zelterman.

De wereld van de elektronische muziek is altijd in beweging, maar 2015 was een bijzonder druk jaar; dancegeluiden bleven de popmainstream en de bovenste lagen van de festivalline-ups infiltreren. Artiesten die actief zijn in de undergroundscene hebben het genre naar een uitdagende en spannende nieuwe vorm weten om te buigen – scherpe synthetische producties met uitgesproken standpunten over identiteitspolitiek, maatschappelijk toezicht en het militaire systeem. De elastische producties van artiesten als Arca, Holly Herndon en Lotic mogen dan misschien niet voor iedereen geschikt zijn, het is onmogelijk om te ontkennen dat zij – en een hoop anderen – de dance- en elektronische muziek spannender hebben gemaakt dan ooit.

Te midden van al deze muzikale omwentelingen moet men zich afvragen waar house en techno – de historische basis van de dancemuziek – in het huidige landschap staan. Aan de ene kant domineren zij nog dansvloeren over de hele wereld, inspireren ze zowel undergroundartiesten als Gonno en Juju & Jordash, tot mainstream zwaargewichten als Calvin Harris, Adam Lambert en Kanye West. Aan de andere kant komt er zo veel innovatie uit andere hoeken van elektronische muziek, dat de genres house en techno tot stilstand lijken gekomen.

"Op dit moment is 'middelground muziek' – niet helemaal mainstream maar ook geen underground – een beetje als indierock: een zelfvoorzienende gemeenschap met relatief vaste esthetische en sociale normen." Dit schreef muziekcriticus Philip Sherburne vorig jaar in zijn essay van Pitchfork's Year in Electronic Music. Hij garandeerde dat er nog genoeg goede geluiden gevonden konden worden, maar dat 'housemuziek is inmiddels blank en heteroseksueel geworden, mainstream dus'. Dit is een rake opmerking, helemaal omdat de underground, waar house en techno uit geboren zijn, eerst totaal andere groepen vertegenwoordigde.

We hebben een groep mensen uit de dancegemeenschap verzameld om de toestand van house en techno in 2016 onder de loep te nemen. Waar staat het genre, waar gaan ze naartoe en, in sommige gevallen, of ze nog te redden zijn? De reacties die we kregen uit de groep (onder meer van technolegende Kevin Saunderson, Dirtybird-oprichter Claude VonStroke en muziekjournaliste Ruth Saxelby) doorkruisen een scala aan onderwerpen, waaronder politieke identiteit, de mogelijk dood van het dj'en als kunstvorm, en of het überhaupt nodig is om in termen van genres te spreken.

Ik vrees echt voor house en techno, net zoals mijn vrees voor hiphop terecht bleek de afgelopen jaren. Van de meeste house en techno wil ik het liefst een fucking dutje gaan doen. Het genre heeft veel populariteit gewonnen ten koste van de gemeenschap die het heeft opgebouwd. Van dat volk dat graag naar Inner City Black gaat. Er zijn niet genoeg 'gekleurde' mensen in machtsposities, ondanks dat zij degene zijn die deze shit zijn begonnen. Waarom?

Ik ben voortdurend teleurgesteld in nieuwe releases die geen randje, originaliteit of een duidelijke mening hebben. Misschien is het een gevolg van het vertrek uit de getto naar trendy barretjes in Londen. Ik neem het beide genres kwalijk dat ze uit het oog zijn verloren waarom ze in de eerste plaats zijn ontstaan: om te rebelleren! Deze kunstvormen zijn gemaakt om het establishment te verstoren en de toekomst te veranderen.

De dj's uit Detroit en omstreken in de jaren tachtig waren de sjamanen die opriepen tot oorlog – de oorlog van de liefde. De toekomst moest beter worden dan de tijd waarin ze leefden, en zo maakten ze de weg vrij. Maar van die weg is nu slechts een hoopje stront over.

Toen ik nog een jonge enthousiaste clubber was in de late jaren negentig en vroege zero's in Noord-Engeland, waren Chicago-house en Detroit-techno legendarische genres voor me. De steden had ik nooit bezocht, maar ik was van beide onder de indruk door de eindeloze stroom van talent: Chicago was de thuisbasis voor Joe Smooth, Frankie Knuckles en DJ Sneak, terwijl Derrick May, Underground Resistance en Carl Craig door Detroit waren gebaard. Tijdens mijn studententijd had ik geen internet, dus kende ik de namen doordat zij in de clubs draaiden die ik bezocht. Ik vroeg dj's om track-id's, las dancetijdschriften en luisterde naar radioshows. In Leeds, waar zowel veel arbeiders als studenten wonen, leefde iedereen op in het weekend. House en techno was wat we wilden: een soundtrack om onze problemen weg te zweten.

De meerderheid van de danceartiesten komt tegenwoordig uit Londen, Los Angeles, Berlijn en New York, en van net zulke blanke producenten als deze steden wit zijn. Het is geen toeval dat deze steden ook mediahubs zijn en toeristische trekpleisters. Een groot deel van de dancemuziek in de headlines, is afgeleid van house en techno. Maar het haalt ze uit hun oorspronkelijke context: house als veilige ruimte voor jongeren, gays en de gekleurde gemeenschappen om een bredere en betere wereld te creëren.

Wat ooit de muziek van minderheden was, is de muziek van de mainstream geworden. Technologie heeft, doordat synthesizers, samplers en software vaak met voorgeprogrammeerde settings komen, voor eenvoudige concurrentie gezorgd zonder dat je ooit een stap in een club hebt moeten zetten. Maar mekkeren over de huidige staat van house en techno leidt af van de dappere richtingen die de muziek wél inslaat. Je vindt sporen van hun DNA in een groot aantal genres terug, zoals in Baltimore en Jersey club, footwork, trance en UK garage, om er maar een paar te noemen. In deze prachtige mutaties moet ook house en techno worden (h)erkend.

Muziek is een dialoog; de enige manier om zinvol deel te nemen aan dit gesprek is door bewust en respectvol te zijn naar de geschiedenis. Dat gezegd hebbende, purisme doet de gemeenschappen die house en techno hebben uitgevonden geen goede dienst. In plaats van de deur dicht te smijten, komen de meest spannende voorbeelden van beide genres altijd met een uitgestrekte hand. Toen ik Discwoman recent in Boiler Room zag, samen met UNiiQU3, Juliana Huxtable, BEARCAT en SHYBOI, hoorde ik óók de spirit van house en techno's subversieve oorsprong weer. Altijd verliefd óp en in beweging.

Persoonlijk denk ik dat techno in 2016 net zo gezond is als het ooit geweest is. Er is onwijs veel variatie te vinden in muziek, en dat betekent wel dat je soms moet graven om bij goede dingen terecht te komen, maar als je dat proces niet leuk vindt, vind ik dat je geen dj moet worden; je moet hard zoeken om parels te kunnen vinden. Ze bestaan, en dankzij internet is de toegang ertoe ongekend eenvoudig. Daar heb ik vrede mee.

En dat brengt me bij een belangrijk punt: toegang, beschikbaarheid. Ik maak me hard voor mensen die nooit eerder toegang hadden, en dat blijft puristen frustreren. Alle gatekeepers, zoals de hoge kosten van vinyl en andere gear, zijn nu aan het verdwijnen. Sommige mensen vinden dat eng, omdat ze daardoor de controle lijken te verliezen. Ik vind het juist een goed ding.

De steriele en rijke versie van de muziekindustrie, met meestal blanke mannen die muziek maken in volledig ingerichte studio's en rond wereld jetsetten met hun dure platenspelers, kunnen doodvallen wat mij betreft. Op dit moment zijn groepjes van vrouwen, queers, transgenders, mensen met een kleurtje, niet-westerse mensen, en combinaties van dat allemaal, bezig om eigen gemeenschappen en compleet onafhankelijke netwerken naast de mainstream muziekindustrie op te bouwen. Onderdrukte mensen die bezig zijn een eigen community op te zetten door middel van muziek – dat is letterlijk waar het allemaal mee begon.

De lage instapkosten voor het maken van muziek, de mogelijkheid om een muzieklabel te runnen zonder enorme overhead, de goedkope kosten van muziek- en dj-apparatuur – dat zijn de redenen dat puristen zeiken over dat 'iedereen' muziek kan maken en platen kan draaien, maar dat is uiteindelijk ook het ding. "Iedereen" betekent "mensen die nooit eerder toegang hadden en die open staan voor het horen van stemmen, van nieuwe plekken, van nieuwe mensen die we nog nooit eerder hebben gehoord". Want als we dat niet doen – als dingen zoals dure vinylplaten, intimiderende vakkundigheid, of muzikale virtuositeit die juist bedoeld is om mensen af te stoten – dan zouden we allemaal moeten kijken naar wat muziek nou eigenlijk betekent. Als het gewoon een soundtrack is voor rijke blanken westerlingen om in het weekend een beetje klos op te gaan, dan is het gewoon een vorm van popmuziek met iets meer bleepjes. En techno is echt wel meer dan dat.

De dancewereld is, net als de gewone wereld, ongelofelijk divers en bijzonder. Dat gezegd hebbende, het lijkt erop dat techno in de eeuwige race met house aan het winnen is in de wedstrijd die 'wat het publiek graag wil horen' heet. De obsessie van techno met bijna fetisjistische, verfijnde herhalingen van productietechnieken en trucjes, lijken tegenwoordig heel belangrijk voor mensen – net als gitaarsolo's dat waren in de jaren tachtig. Daarmee wil ik niet zeggen dat house niet goed geproduceerd is of dat techno niet altijd heeft geïnvesteerd in de vormgeving van geluid, maar het lijkt er gewoon op dat mensen nu vooral wild gaan op techno.

De wereld is enorm (en op dit moment vermogend genoeg) en er is genoeg ruimte voor niche-muziek, fetisjgenres en geheime bijeenkomsten voor liefhebbers in alle vormen en maten. Dancemuziek, ongeacht het genre, staat duidelijk in bloei; het lijkt zelfs de dominante stroming te worden. Radiomuziek klinkt als dancemuziek. Zelfs rap, de dominante cultuurvorm van nu, wordt geïnspireerd door dancemuziek.

Het draait allemaal om je eigen perspectief, positie en tijd die je stopt in de industrie – die kunnen je helpen om de staat van house en techno anno 2016 te evalueren. Het feit dat er nieuwe generaties zijn met nieuwe artiesten en dj's die beukend de scene proberen te betreden, en er ook daadwerkelijk een bijdrage aan leveren, is wat mij betreft alleen maar positief. Het houdt de scene fris en levend.

House en techno lijken sterker dan ooit. Bij een grote interesse wordt de concurrentie harder en dat betekent een hogere kwaliteit van muziek. Ik voel wel op dit moment dat het aanbod alleen maar meer wordt, terwijl de goeie dingen die daar tussen zitten niet evenredig meegroeien – er ontstaat dus een gat tussen kwantiteit en kwaliteit. Ik hebt niet het idee dat wat ik zeg de trends van de toekomst zal beïnvloeden, dus ik doe gewoon mijn eigen ding en hoop op het beste.

Naar mijn bescheiden mening gaan house en techno nog steeds de goeie kant op – er is zo veel goede muziek. Sommige kritische muurbloempjes raken er geïrriteerd door dat het meer mainstream is geworden, maar wat dan nog? Meer mensen luisteren ernaar en doen er iets mee, wat alleen maar een goed teken is. Een ding wat ik wel graag een halt toe wil roepen: taxi's, winkels en andere plekken met een slecht geluidssysteem die housemuziek opzetten. Daar komen de bassen niet tot hun recht, en blijft er alleen maar um-tss-um-tss over.

De status van house en techno is goed. Het lijkt erop dat meer festivals zich toeleggen op house en techno dan voorheen, vooral in Amerika, het is tof om te zien dat mensen in de VS meer interesse krijgen in die muziek.

Nadat ik veel tijd in Europa heb doorgebracht en bijna acht maanden niet thuis ben geweest, durf ik te zeggen dat de verschuiving van de EDM-beweging nu gaande is, daarmee bedoel ik het genre met vuurwerkshows en middelmatige muziek die de special effects begeleiden. Ik denk dat house de aankomende jaren een sterke invloed zal hebben op muziek en liveshows in de VS, en deze verschuiving vind ik alleen maar goed. Er is altijd ruimte voor verbetering, maar nu het internet een groter speelveld voor iedereen is geworden, denk ik dat het goede makkelijker van het slechte te onderscheiden is.

Nu is er sociale media om onze gevoelens te uiten over wat er moet veranderen of verbeteren. Daarnaast is geld ook altijd een geweldige manier geweest om je gevoelens te uiten; als een festival bijvoorbeeld geen respect toont naar de bezoekers, dan zullen de bezoekers niet meer komen. Wanneer er niet genoeg water, eten of sanitaire voorzieningen zijn, of als de productie en het geluid niet goed zijn, stem je door middel van geld en koop je gewoon geen kaartje. De promotors zullen de boodschap al snel begrijpen. Steun van de fans is het succes van een festival.

Ik denk 2016 het begin is van de comeback van techno. Ik zie het in Europa en kan het hier in Detroit helemaal voelen.

De dancecultuur lijkt naar een plek toe te gaan waar mensen de essentie en de kern van de muziek begrijpen en herkennen, en zich kunnen uiten op de dansvloer – dat is altijd goed. Er moet altijd wel iets worden verbeterd, maar dat is gewoon het leven. Ik denk niet dat de dancegemeenschap kan repareren wat er allemaal mis is in de wereld, maar we moeten allemaal onze spirituele kern en menselijkheid zien te vinden om goed en vriendelijk tegen elkaar te kunnen zijn. Zodra we dat verbeteren, zal alles op zijn plek beginnen te vallen. Er is geen betere plek om je eigen kern te vinden dan als je het ritme voelt en staat te dansen op een dansvloer. Als je de muziek je laat overnemen, voelt dat alsof je teruggaat naar de baarmoeder; het begint én eindigt allemaal met liefde.